Page 133 - Nobel_10.02.25_Neat

ИЛМИЙ-ОММАБОП РИСОЛА , II ҚИСМ

рилмаслиги мумкин. Бундан ташқари, Киотода берилган ваъдалар
бажарилмади.

Вестфалия шартномаси одатда давлатга миллий қарз каби
мажбуриятларни юклайди ва ваъдалар шунчаки ваъдалардир. Ик-
кинчи ва учинчи муаммолар – ҳақиқатан ҳам харажат муаммоси.
Биз бошқа ифлослантирувчи моддалар ҳақида билиб олганимиз
шундаки, ифлосланиш харажатларини самарали равишда мини-
маллаштириш зарур. Яъни баъзида бирор нарсани тежаш учун
углеродга минг евро сарфлаймиз. Баъзан 5 евро сарфлаймиз. Шу-
нинг учун 1000 евро сарфласангиз Германияда эски авлод фото-
волтаик тизимларини ўрнатасиз. Аслида ундай эмас, унчалик са-
марали эмас. Бу сизга жуда қимматга тушади ва унга сарфлаган
1000 евро билан бошқа жойларда 200 тонна углеродни тежашимиз
мумкин эди. Шунинг учун бу экологик сиёсат эмас ва шунинг учун
атроф-муҳит сиёсати минимал харажатлар билан маълум бир мақ-
садга эришадиган сиёсатдир.

Айтганча, бу сиёсатнинг барқарорлиги учун жуда фойдали
бўлади. Агар у жуда қимматга тушса, охир-оқибат лоббилар рад
этишга мажбур бўлади. Бу ғоя шунчалик кучли бўладики, сиёсатдан
воз кечилади. Шунинг учун бу жуда-жуда муҳим. Парижда қилади-
ган ишимиздан кўра кўпроқ ишларни кеч бўлмасидан аввал қили-
шимиз керак. Глобал исиш сиёсий муаммо эмас балки иқтисодий
муаммодир. Кечирасиз, бу иқтисодий муаммо ҳам эмас, бу геосиё-
сий муаммо биз буни қандай амалга оширишни биламиз.
Бошқа кўплаб ифлослантирувчи моддалар ҳам мавжуд бў-
либ, шунчаки углеродга, умуман ифлослантирувчига нарх қўйиш
орқали жуда самарали чоралар кўрдик. Углерод чиқиндилари учун
углерод солиғи ёки эмиссия бўйича шартнома божи бўладими, ик-
каласини ҳам қила оламиз. Нархлар ёки миқдорларни қабул қи-
лишимиз, аммо кейинчалик оқилона тузатишлар талаб қилиниши
мумкин. Буни амалга оширишнинг йўллари бор ва охир-оқибат биз
ифлосланишни, геосиёсий муаммони ечиш, яъни келишувга эри-
ша оламиз. Давлатнинг ҳаракатини таъминлашимиз керак. Чунки
бу қимматга тушади, сиз унинг нархини қабул қилишингиз керак.
Иқтисодчилар ҳеч қачон «Ҳар қандай нархда ўсишга эришишимиз
керак, атроф-муҳитни муҳофаза қилишимиз зарур ва бу жуда қим-

131