Page 165 - Nobel_10.02.25_Neat
P. 165

ИЛМИЙ-ОММАБОП РИСОЛА , II ҚИСМ


                                                ЮДЖИН ФРЕНСИС ФАМА


                                             Юджин Френсис Фама 1939 йил 14
                                      февралда туғилган америкалик иқтисод-
                                      чи. У портфель назарияси, активларнинг
                                      баҳоси  ва  самарали  бозор  гипотезаси
                                      бўйича ўзининг эмпирик ишлари билан
                                      машҳур.  Ҳозирда  Роберт  Р.  Маккормик  но-
                                      мидаги  Чикаго  университети  қошидаги
                                      Бут  бизнес  мактабининг  молия  бўйича  та-
                                      ниқли профессори.

                                             2013 йилда у Роберт Жамес Шиллер
                                      ва Ларс Петер Хансен билан биргаликда
         Иқтисодиёт  фанлари  бўйича  Нобель  Мемориал  мукофотига  сазовор
         бўлди. 2019 йил апрелда академиклар жамияти «Иқтисодиёт бўйи-
         ча тадқиқот мақолалари»  лойиҳасига кўра уни барча даврларнинг
         энг нуфузли иқтисодчиси сифатида 9-ўринга қўйишди. У «замона-
         вий молиянинг отаси», деб ҳисобланади, чунки унинг асарлари мо-
         лиявий иқтисод фанига асос солган ва кенг иқтибос келтирилган.

                Фама  Бостондаги  Массачусетс  штатида  Анжелина  (Нами  Сар-
         раcено) ва Френсис Фамалар оиласида туғилган. Унинг бобоси ва
         бувиси Италиядан келган муҳожирлар бўлишган. У 1960 йилда
         Тафтс  (Tufts)  университетида  тиллар  бўйича  бакалавриат  даража-
         сини олди ва у ерда мактабнинг энг яхши талаба-спортчиси си-
         фатида танилган. Фама номзодлик диссертaциясида бошланган
         самарали бозор гипотезасининг отаси ҳисобланади. 1965 йилда у
         биржа  нархларининг  хатти-ҳаракатлари  таҳлилини  эълон  қилган,
         унинг  мазмуни  шундан  иборат  эди:  экстремал  ҳаракатлар  нормал-
         лик тахминига қараганда тез-тез содир бўлишини англатади.

                «Journal  of  Finance»  деб  номланган  журналининг  1970  йил
         май сонидаги «Самарали капитал бозорлари: назария ва эмпирик
         ишларни кўриб чиқиш»  деб номланган мақолада Фама ўша вақтдан
         бери самарали бозорларда қўлланилган иккита тушунчани таклиф
         қилган.  Биринчидан,  Фама  самарадорликнинг  уч  турини  таклиф
         қилди: (i) кучли шакл; (ii) ярим кучли шакл ва (iii) заиф шакл са-
         марадорликлари.  Улар  нарх  тенденциясида  қандай  маълумотлар


                                                                                     163
   160   161   162   163   164   165   166   167   168   169   170