Page 100 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT Jamiyat va bozor ehtiyojlari
Akram XASHIMOV
muhim ahamiyat kasb etishi borasida qarashlar paydo bo‘la boshlaydi. bir vaqtning o‘zida yaralishi va ishlab chiqilishi ham mumkin.
Innovatsion jarayonning interaktiv modeli texnologik taraqqiyot va Ushbu holatda korxona ichki funksiyalarni muvaffaqiyatli tarzda
potensial bozorning o‘ziga xos mantig‘i innovatsion g‘oyalarning manbai birlashtirgan va ilmiy-texnologik hamjamiyat va bozor bilan keng
ekanligini ko‘rsatuvchi innovatsion jarayon larning tobora murakkab, qamrovli aloqalarni yo‘lga qo‘ygan ochiq tizimni ifoda etadi. Chiziqsiz
chiziqli bo‘lmagan tavsifga ega bo‘lib borayotganligini ko‘rsatmoqda. (interfaol) modelning chiziqli modeldan farq qiluvchi asosiy jihatlari

Bu esa innovatsiyalar ilmiy-tadqiqotlar bosqichini chetlab o‘tgan holda ustida to‘xtalib o‘tamiz.
ham yaratilishi mumkinligini ko‘rsatadi (3.5-rasm). Birinchidan, yangi g‘oyalar innovatsion jarayonning barcha bos-
qichlarida paydo bo‘lishi va ishlab chiqilishi mumkin, yaʼni bunda
Yangi extiyoj Jamiyat va bozor ehtiyojlari fundamental tadqiqotlar innovatsiyalarni paydo qiluvchi yagona va
asosiy kuch sifatida qaralmaydi.
Ikkinchidan, interaktiv modellar, innovatsion jarayonning bos-
qich lari o‘rtasida vazifasi innovatsion jarayonlarning davomiyligi-
Dizaynni Mahsu- ni qisqartirgan holda, innovatsion jarayonlarning mustaqil yoki
G‘oya- tadqiq lotning Ishlab Marketing
larni Bozor bog‘lanish darajasi zaif bo‘lgan qismlarga bo‘linishining oldini
yara tish qilish va prototipini chiqarish va sotish
rivojlanish yaratish olish bo‘lgan “teskari aloqalar tuguni” – deb ataluvchi sifat jihatdan
yangicha tavsifga ega bo‘lgan aloqalar vujudga kelishini ko‘zda
tutadi. Ushbu model doirasida yangi mahsulotni loyihalash, uning

Yangi Texnologiyalar va ishlab chiqarish ustida marketing amaliyotini amalga oshirish va ishlab chiqarish
texnologiya borasidagi mavjud holat bir paytning o‘zida parallel ravishda amalga oshirilishiga imkon Ishlab chiqarishMarketing va sotish Mahsulot-ning prototipini yaratish
beriladi. Teskari aloqalarning o‘ziga xos jihatlari shundan iboratki,

3.5- rasm. Innovatsion jarayonning interaktiv modeli ular nafaqat tizim doirasida amal qiladi, balki uni tashqi muhit,
Manba: A.A. Mamatov, T.T. Jo‘rayev, A.N. Erkayev Innovatsion bozor, isteʼmolchilar va shuning bilan bir qatorda boshqa iqtisodiy
iqtisodiyot. –T.: 2019, 456 bet. subyektlar bilan ham bog‘laydi.
Uchinchidan, tadqiqot natijalari innovatsion jarayonning barcha
Qachonki biror-bir g‘oya paydo bo‘lsa, uni amalga oshirish bosqichlarida turli shakllarda qo‘llaniladi. Yaʼni, innovatsion jarayon-
borasida konsepsiya ishlab chiqilib, so‘ngra u takomiliga yetkaziladi. ning barcha bosqichlarida texnologiyani tijoratlashtirish mumkin.
Bu fundamental va amaliy tadqiqotlar ahamiyatini kamaytirmaydi, To‘rtinchidan, boshqariluvchi chiziqsiz model innovatsion ja rayon
innovatsion g‘oya va ishlanmalarni hayotga izchil joriy etish borasida menejerlari va innovatsion mahsulot isteʼmolchilarining o‘rniga
muammolar paydo bo‘lsa, fundamental va amaliy tadqiqotlarga kat ta eʼtibor qaratadi. Innovatsiyalar bo‘yicha menejerning faoliya-

murojaat qilinadi. Bunda dastlab amaliy tadqiqotlar natijalari ti innovatsion jarayonning barcha bosqichlarini qamrab oladi va
tahlil qilinadi va agar ular muammoni hal qilish imkonini bermasa, ular shu asosda o‘zlarining boshqaruv faoliyatlarini tashkil etadilar.
fundamental tadqiqotlar amalga oshiriladi. Yuqorida tilga olib o‘tilgan oxirgi holatga katta eʼtibor qaratish ta lab
Bundan tashqari, yangi g‘oyalar innovatsion jarayonning: loyi- etiladi. Kompaniyalarning innovatsion taraqqiyotini ongli ravishda

ha lash, ishlab chiqish, ishlab chiqarish va marketing bosqichlarida boshqa rish uchun bunday mutaxassislarning birgina innovatsion

99