Page 97 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
qaratadilar. Ushbu strategiya “umidlar strategiyasi” deb, nom olgan.
Bu strategiyaning asosini: “Eng yaxshi odamlarni yollang, ularni
eng yaxshi resurslar bilan taʼminlang va ularni yolg‘iz qoldiring” –
g‘oyasi tashkil etadi. Yuqoridagilardan ko‘rinib turibdiki, ilm-fan va
yangi texnologiyalar taraqqiyoti ja miyatda mavjud muammolarni

hal qilishda katta ahamiyat kasb etadi. Bunday yondashuv taklifning
davlat tomonidan qo‘llab-quvvatlanishida, yaʼni universitetlar va
davlat laboratoriyalaridagi il miy ishlanmalarni rag‘batlantirishda,
shuningdek, korxonalarda asosiy ilmiy-tadqiqot dasturlari uchun
malakali ishchi kuchini yetkazib berishda va kompaniyalardagi
eng muhim ITTKIlari dasturlarining hukumat tomonidan doimiy
qo‘llab-quvvatlanishida o‘z aksini topadi. Biroq dunyodagi barcha
mamlakatlarda, shu jumladan, AQSh (fan va texnologiyalarni
rivojlantirishning harbiy bosqichida) va sobiq SSSRda keng

tarqalgan ushbu oddiy model yangicha sharoitlarda rivojlangan
mamlakatlarning fuqarolik iqtisodiyotida ortiqcha hukmron
mavqega egalik qilolmasligini bugungi hayotning o‘zi ko‘rsatib
turibdi. Rivojlangan davlatlar amaliyoti shuni ko‘rsatmoqdaki,
fundamental tadqiqotlardan natijalarni tijoratlashtirishgacha
bo‘lgan jarayonlarning “o‘z holicha oqimi” samarasiz bo‘lib, bugungi
kunda jarayonlarni bunday tartibda amalga oshirish amrimaholdir.

Chiziqli modelga xos bo‘lgan ziddiyat shundan iboratki, u atrof-
muhitning (bozorning) ilmiy-tadqiqot va ishlanmalar bilan bog‘liq
voqealarning rivojiga taʼsirini hisobga olmaydi va umuman olganda
fan va ishlab chiqarish o‘rtasidagi munosabatlarning murakkabligini
aks ettira olmaydi. Bundan tashqari, mazkur modelda isteʼmolchi va
uning ehtiyojlari nazardan chetda qolib ketganligini ham eʼtiborga
olish lozim. Chunonchi innovatsiyalar doimo ham fundamental
tadqiqotlar va ilmiy kashfiyotlarning natijasi sifatida amalga osha-
vermaydi. Bozor ehtiyojlari innovatsiyalarga juda katta turtki beradi.

Mutaxassislarning fikriga ko‘ra, innovatsiyalarning manbalari quyi-
dagicha: 60 foiz innovatsiyalarning manbai bozor, yaʼni uni mijoz
belgilab beradi; 25 foiz innovatsiyalarning manbai texnologiyalar
sanalsa; 15 foiz innovatsiyalarning manbai noaniq manbalar hisob-

96