Page 81 - Innovatsion iqtisodiyot

INNOVATSION IQTISODIYOT
Akram XASHIMOV
imkonini beradi. Yuqori texnologiyali mahsulotlar deganda o‘rtacha
yillik tadqiqot va ishlab chiqarish xarajatlarining o‘rtacha yillik so-
tishga nisbati muttasil oshib boruvchi tarmoqlar mahsulotlari tushu-
niladi. Odatda, mazkur nisbat 5-10 foizdan oshadi.
Yuqori texnologiyali mahsulotlar texnik jihatdan murakkab mah-

sulotlar sanalgani holda ularni ishlab chiqarish uchun murakkab tex-
nologik jarayonlar qo‘llaniladi. Murakkablik belgisi shundaki, ushbu
yuqori texnologiyali sohalarda mahsulotlar yoki texnologik jarayon-
lar nafaqat amaliy, balki fundamental ilmiy tadqiqotlar natijalariga
asoslanadi.
Fan sig‘imkor mahsulotlar ham yuqori texnologiyali mahsulot hi-
sob lanadi. Biroq, yuqori texnologiyali mahsulotlar bir vaqtning o‘zi-
da fan sig‘imkor bo‘lishi shart emas. Bu, xususan, agar texnik jihat-
dan murakkab mahsulotlar sanoatda ommaviy ishlab chiqarilsa va

so tilsa, yillik ilmiy-tadqiqot ishlariga sarflanayotgan xarajatlarning
ulu shi umumiy savdo hajiga nisbatan meʼyordan bir muncha past
bo‘ladi.
“Yangi texnologiyalar” borasida to‘xtalar ekanmiz, bunda biz
yuqori texnologiyali sohalarda ilmiy-tadqiqot, tajriba-konstruktor-
lik ishlanmalari sohasidagi yangi ilmiy-texnik natijalarni nazarda
tutamiz. O‘z mohiyatiga ko‘ra, litsenziyalash shartnomalari orqali

yangi texnologiyalar sifatida sotilishi mumkin bo‘lgan mazkur tar-
moqlarning ilmiy-texnik mahsulotlarini ifoda etadi. Bu mahsulotlar
ham yuqori texnologiyali, ham fan sig‘imli mahsulotlar hisoblanadi.
Shu tariqa, fan sig‘imkor va yuqori texnologiyali mahsulotlar, yangi
texnologiyalar natija sifatida ko‘rib chiqiluvchi innovatsiyalarning
ko‘rinishi sanaladi.
Xalqaro standartlarga muvofiq innovatsiya innovatsion faoliyat-
ning yakuniy natijasidir. Shu nuqtai nazardan, har qanday yangilik
birinchi navbatda yangi unsurlarni kiritish bilan bog‘liq o‘zgarish-

lardir, shuning uchun innovatsiyaning tarixiy jihatdan birinchi se-
mantik mezonlaridan biri yangilik hisoblanadi.
Innovatsiyalarning mezonlari:
1. Yangilik;

80