Page 23 - Международный научно-методический сборник "Учитель Казахстана"

«Қазақстан ұстазы» «Учитель Казахстана» 2020

Жоспар- Сабақ барысы : Бағалау түр-
ланғануа- лері
қыт
Басталуы Ұйымдастыру кезеңі 2 минут
5 минут Топтарға бөлу. 1-топ
Тірек сөздер бойынша топқа бөліну. 2-топ
Оқушыларға буын қиындыларын беремін. Буын қиындыларын құрас- 3-топ
тырғанда тақырыпқа сай сөздер шығуы керек.

Психологиялық ахуал қалыптастыру: 3 минут Әрбір қаты-
«Сәлемдесу» жаттығуы сушы әр
Мақсаты: қатысушылармен сәлемдесу, топқа энергия беру; түрлі роль-
Жаттығу барысы: дерді болуы
Қатысушыларға шеңбер құрып тұруға және 4 топқа бөліну ұсынылады: үшін, жат-
«европалықтар», «жапондықтар» , «африкандықтар» және «италиандық- тығуды қай-
тар». Кеійін әрбір қатысушы шеңбер бойымен жүріп, «өз амандасу тәсі- талауға бо-
лімен» барлығымен сәлемдеседі: «европалықтар» қолдарын қысады, лады.
«жапондықтар» бастарын иеді, «африкандықтар» мұрындарымен, «ита-
лиандықтар» құшақтасады.
Жаңа білім Білу және түсіну Оқулық.
10 минут Берілген мәтіндерді балалар оқып алады. Кеспе мәтін-
«Еркін микрафон» әдісі (Микрафонды бір-біріне беру арқылы әр- дер.
қайсысы жауаптарын айтады Микрафон

Ортасы Қолдану
10 минут Биологиялық факторлар – тірі ағзалардың бір-біріне әсер етуі. Тірі ағза- Дәлелдер
лар бір түрге жатуы мүмкін. Бұл жағдайда олар үйір немесе тұқымтоп тү- мен айғақтар
зеді. Көптеген омыртқасыз жануарлар жеке тіршілік етеді. Бірақ оларға жинайды.
ұрпағын жалғастыру үшін серіктес керек, осы кезде олар жұп құрады. Ортаға шы-
Ара, құмырсқа, термиттер сияқты жоғары құрылымды омыртқасыз жа- ғып айтып
нуарлар тұрақты бірлестік – тұқымтоп құрады. Бұл тұқымтопта әрбір береді.
ағза өзіне бөлінген биологиялық рөлді атқарады және өз тобындағы
басқа ағзалармен үйлесімді әрекеттеседі. Оқулықтағы
Барлық жануарлар қоректенуі керек, себебі олар қорек арқылы өз денеле- мәтінді оқып
рін түзуге қажет материалдар мен тіршілігін қамтамасыз ететін энергия алады.Су-
алады. реттер.
Әртүрлі жануарлар түрлі қорекпен қоректенеді. Олардың барлығын
жалпы 3–4 топқа бөлуге болады. Өсімдіктермен қоректенетін жану- ар-
лар өсімдікқоректілер деп аталады. Басқа жануарларды жейтін жануар-
лар жыртқыштар немесе етқоректілер деп аталады. Өлген жануарлар-
дың қалдықтарымен немесе басқа ағзалардың зақымдалған бөліктерімен
қоректенетін ағзалар бар, оларды өлексежегіштер немесе сапрофит- тер
деп атайды. Басқа ағзалармен қоректенетін, бірақ оларды бірден өлтір-
мейтін жануарлар бар, олар – паразиттер. Өсімдіктердің паразит жануар-
ларына көптеген жұлдызқұрттар, жапырақжегіш қоңыз, біте т.б. жатады.
Жануарлардың паразиттері – бүрге, бит, маса, қандала, сондай- ақ әр-
түрлі паразит құрттар. Кейде экологтар өсімдіктердің паразиттерін шөп-
қоректілермен, ал жануарлардың паразиттерін сүтқоректілермен (жыр-
тқыштармен) біріктіреді. Сондықтан жануарлардың үш не төрт қорек-
тену типін ажыратады. Әртүрлі қорекпен, өсімдікті әрі жануартекті қо-
рекпен қоректенетін жануарлар да бар. Оларды талғаусыз қоректенетін-
дер деп атайды. Оларға аю, егеуқұйрық, шошқа, шимпанзе т.б. жатады.

23