Page 187 - NRCM1

Đức Thanh

không theo sự tƣớng bởi cái diệu duyên khởi. Ở nơi
hình tƣớng dù là lƣợn sóng hay hòn bọt vẫn giữ cái biết
lặng lẽ, chẳng động và thấu suốt bản thể của mình là
tánh ƣớt; nên nói tánh giác thƣờng diệu, thƣờng minh.
Nhân nơi “thể minh” sáng suốt bản nhiên của tánh
giác, chúng sinh lại mê lầm nhận “minh” làm giác mà
quên đi cái diệu. Lấy “thể” làm “dụng”, lầm cho “minh”
nhƣ là một cái biết (năng minh). Do năng minh đã thành
lập thì đối tƣợng nhận biết (sở minh) nhƣ là độc lập
khách quan ngoài thể giác. Tức là lấy sự tƣớng bên
ngoài làm tự thể, quên mất là do cái diệu duyên khởi.
Một khi đã nhận cái minh làm là cái biết (năng
minh), thì cái diệu hóa thành sở minh và thấy hình nhƣ
nó ở ngoài cái tánh giác sáng suốt bản nhiên. Từ sự mê
lầm này vọng khởi bao nhiêu thứ tri kiến phân biệt, thế
là trần lao bày hiện. Chẳng biết, tánh giác thƣờng diệu
thƣờng minh, không có năng-sở, bởi do nơi tâm vọng
động mà duyên khởi ra thế giới hiện tƣợng. Cổ nhân
nói: “Xƣa nay không một vật, ngoại trừ những điều
ông tạo từ vọng tâm hƣ dối”.
Nhƣ ngƣời họa sĩ trong tâm tƣởng ra một thiếu
nữ xinh đẹp, rồi vẽ thành tranh. Anh ngắm nhìn say
đắm, rồi yêu ngƣời thiếu nữ trong tranh. Anh quên
mất là do mình vẽ ra, quên mất chân dung cô thiếu
nữ này chính là hình ảnh nơi tâm mình chiếu hiện ra
thông qua giấy mực.
Từ cái “diệu” của tính giác mà các sự vật hiện
tƣợng trùng trùng duyên khởi nhƣ huyễn, không có tự
tánh cố định. Cái không tự tánh cố định này duyên

186