Page 20 - Phẩm Tam Quốc

chuyện vụn vặt khác, như tì thiếp và các ca kỹ lúc thường đã rất vất vả, sau

khi ta qua đời, cho họ ở đài Đồng Tước, không được ngược đãi họ (tì thiếp,
kỹ nhân của ta cả đời vất vả, để họ ở đài Đồng Tước, đối đãi chu đáo). Những
hương phấn còn thừa, thì chia ra, không dùng để cúng tế, tránh lãng phí.
Người ở các phòng nếu còn rỗi thì cho họ vá may, bện giày cỏ đem bán v.v…
một thôi một hồi nữa.

Một số người đời sau xem thường chuyện này. Lục Cơ người thời Tấn
trong Điếu Ngụy Võ đế văn chê Tháo “Tình cảm sướt mướt, lưu luyến nơi
khuê phòng”, “Thương vợ còn tiếc nuối, sau cùng mới dặn dò”. Tô Đông Pha
chẳng khách khí gì, bất kể là ai, chỉ cần “không sợ khi lâm nạn, tươi cười
trước cái chết” mới xứng là anh hùng. Như Tháo, trước lúc chết còn khóc lóc

“lưu luyến thê thiếp, chia hương bán dép” là thế nào? Vì vậy, Tô Đông Pha
nói toẹt luôn: “Bình sinh gian dối, lúc chết mới thật”. Ý trong Khổng Bắc Hải
tán rất rõ ràng: Đừng thấy Tào Tháo lúc thường, giở trò, ra vẻ ta đây anh
hùng hào kiệt mà nhầm, thực chất là kẻ gian hùng, tới lúc chết mới thòi đuôi.

Tô Đông Pha là người tôi rất thích, nhưng với lời bàn trên, tôi không dám
đồng tình. Tào Tháo bệnh chết, không bị lôi ra chặt đầu ngoài pháp trường,
vậy ông muốn người ta “lâm nạn không sợ” như thế nào? Tào Tháo không
kêu trời kêu đất, khóc lóc không muốn chết, sao không phải là anh hùng?
Người xưa nói: “Khảng khái xông vào cái chết, dễ; ung dung chết vì nghĩa

lớn, khó”. Tào Tháo tuy không chết vì nghĩa lớn, nhưng đã chết một cách ung
dung. Có thể sắp xếp nhiều việc hậu sự, đó là biểu hiện của ung dung. Đúng
vậy, so với mấy lời khảng khái, hào hùng trước lúc chết của nhiều nhân vật
anh hùng thì bản “Di lệnh” của Tào Tháo chẳng anh hùng chút nào, giống hệt
như mấy lời của người dân bình thường, chẳng ra gì. Nhưng tôi cho rằng đó
mới thật là Tào Tháo. Tào Tháo là con người, không phải là thần. Tháo vốn
là một người bình thường, không phải (cũng không muốn) là “thánh nhân”

siêu phàm thoát tục. Hơn nữa, với thân phận địa vị như vậy mà dám công
khai bộc lộ cái “phàm phu tục tử” ra ngoài, không che che giấu giấu, ra vẻ ta
đây, thì đó là chỗ hơn người, là bản sắc anh hùng của Tào Tháo: Ta là người
tục, các ngươi sẽ thế nào đây? Ta nghĩ sao nói vậy, thích gì làm nấy, các
ngươi sẽ thế nào đây? Theo tôi, so với những bản “Di chúc” đầy giọng quan
lại, đầy khẩu hiệu chính trị thì “Di lệnh” của Tào Tháo, chân thật hơn nhiều,

đáng quý hơn nhiều. Ngược lại, Tô Đông Pha giỏi giang, ít nhiều đã lòi đuôi
là kẻ dung tục.
Đương nhiên, Tô Đông Pha nói cũng đúng: “Bình sinh gian dối, lúc chết