Page 35 - E-Modul Pendidikan Bahasa Bali SD
P. 35

Moeliono  (20  01)  maosang  wacana  pinaka  jejeran  lengkara
                  sanenyambungang paos siki sareng paos sane lianan lan nunggal (membentuk
                  satu
                  kesatuan). Djajasudarma jeroning Oktavianus (2003) maosang wacana pinaka
                  pucuking wangun gramatikal marupa kakawian sane jangkep, madaging piteket
                  jangkep lan madue paiketan sane nunggal lan angkep (kohesi dan koherensi).
                  Manut  Howthorn  jeroning  Eryanto  (2001),  wacana  pinaka  pulah-palih  saling
                  silur  atur  uning  pantara  pamaos  lan  pamireng,  pinaka  swagina  (aktivitas
                  personal) sane wangunnyane kajantenang antuk tetujon sane kaaptiang.
                         7.2  Soroh-soroh Wacana
                  Akeh  tata  cara  mabebaosan  sane  kaanggen  olih  panutur  basa  jeroning
                  ngamedalang  manah  (ide),  nekedang  daging  pikayunan,  nyihnayang  utawi
                  ngedengang  pangrasa,  ngawesanain  lan  nampenin  bebaosan  sang  pamaos.
                  Indike  punika  ngawinang  basa  sane  kaanggen  jeroning  kauripan  sarahina-
                  rahina sayan maendahan (kompleks) nganutin pabuat lan ngamedalang soroh-
                  soroh  wacana.  Manut  tata  cara  nguningayang,  wacana  kaapah  dados  kalih,
                  inggih punika: (1) wacana bebaosan (lisan) lan (2) wacana tulis. Manut wentuk
                  basa  sasuratanyane  wenten  (1)  wacana  prosa  lan  (2)  wacana  puitis.  Manut
                  paiketan  tegesnya,  wacana  kapah  dados:  (1)  wacana  naratif,  (2)  wacana
                  deskriptif, (3) wacana prosedural, (4) wacana ekspositori, (5) wacana hortatori/
                  persuasif, (6) wacana bebanyolan (humor).

                         1) Soroh Wacana manut tata cara nguningayang;
                         a. Wacana bebaosan (lisan)
                          Wacana bebaosan sampun wenten sadurung jadmane uning nyurat sane
                  kaanggen  ritatkala  mabebaosan  majeng  ring  anak  sane  siosan.  Ri  tatakala
                  jadma  mabebaosan  setata  kasarengin  antuk  tetingkes  utawi  gerak  (basa
                  nonverbal).
                         b. Wacana sasuratan (tulis)
                         Wacana sasuratan inggih punika nguningayang malih indik wacana sana
                  jagi kauningayang nanging nenten malih nurun napi sane kabaosang sang sane
                  mawicara sane nganggen kruna “kocap” wacana sasuratan sampun wenten ri
                  tatakala sampun kauningin antuk aksara latin miwah aksara Bali. Imba wacana
                  sasuratan sane cutet inggih punika sakadi iklan, rambu-rambu lalulintas.

                         2) Soroh Wacana manut paiketan tegesnyane;
                         a. Wacana Naratif
                         Wacana  naratif  inggih  punika  runtutan  tuturan  sane  nyaritayang
                  parindikan  lan  malampahan  kantos  ngawinang  pangwacen  kalangen
                  miarsayang/ngwacen carita punika. Imbanyane inggih punika novel lan satua.
                  Ring  sor  puniki  pacang  kaicenin  imba  wacana  naratif  ring  sor  puniki  Imba
                  Cerpen Basa Bali



                                                           32
   30   31   32   33   34   35   36   37   38   39   40