Page 38 - E-Modul Pendidikan Bahasa Bali SD
P. 38

BAB VIII
                                        Pendidikan struktur bahasa Bali



                  Sub Capaian Pembelajaran MK:
                      Setelah mempelajari topik ini mahasiswa mampu:
                      1)  Memahami  system bahasa Bali
                      2)  struktur bahasa Bali (fonologi, morfologi, sintaksis, dan wacana)

                  Uraian Materi:
                   8.1 Basa Pinaka Widya
                         Ri  kala  jagi  malajahin  indik  basa  sajeroning  i  manusa,  iraga  prasida
                   nilikin sane kabaos “kautaman manusa”. Kasengguh “utama” santukan prasida
                   nyantenang pabinayan sajeroning tata cita (manah) kalawan sarwa urip ring
                   mercapada.  Kauripan  manusa  sarahina  nenten  prasida  lempas  ring  geginan
                   sajeroning  mabasa,  sakadi  mamargi  ring  kulawarga,  bebanjaran,  desa
                   pakraman, sekolah, miwah ring sakancan genah ngamargiang swagina. Ring
                   sawewidangan  inucap  pastika  pacang  wenten  sesambatan  pantaraning
                   parajana  sane  mapiranti  antuk  basa.  Kahanan  sakadi  punika  prasida
                   nyantenang maka sujatine iraga. sampun jenek ring sawewengkon jagat sane
                   kabaos basa. Iriki wenten bebaosan sane kalaksanayang antuk masadu ajeng,
                   wenten taler sane nganggen telepon, miwah wenten sane kalantarang antuk
                   piranti  anyar  sakadi  mangkin,  marupa:  SMS,  BBM,  WA,  saha  Facebook.
                   Dadosnyane,  nenten  ja  wenten  geginan  sajeroning  kauripan  manusa  sane
                   lempas saking kruna, adiapin ri kala i manusa sedek nyumpena. Kawentenane
                   punika  nyantenang  linggih  basa  sajeroning  kauripan  manusa  wantah  dahat
                   mautama.  Tiosan  pinaka  sarana  mabebaosan,  kawentenan  basa  puniki
                   prasida  minayang  i  manusa  kalawan  sarwa  sato.  Yening  wenten  arsa  jagi
                   malajahin indik sapunapi tata titi miwah parikrama ring silih
                   tunggil desa pakraman, iraga prasida “uning” sangkaning basa sane kaanggen
                   antuk  para  krama  sawewidangannyane.  Puniki  pinaka  piteges  indik  basa
                   pinaka  pangawit  kautaman  manusa.  Sane  dados  pitaken,  “Napi  ke  punika
                   kasukseman  “uning”  sajroning  basa?  Yening  para  pamilet  “uning”  ring  basa,
                   pastika pacang prasida mabebaosan miwah ngresepang ring bebaosan anak
                   tiosan. Indike puniki prasida nyantenang kawentenan i manusa sane sampun
                   maduwe  indria  pinaka  piranti  ngamedalang  wangun-wangun  bebaosan  basa
                   sane  janten  pitegesnyane  saha  prasida  pacing  nampenin  (menginterpretasi)
                   bebaosan sane kamedalang antuk anak tiosan
                   (Fromkin& Rodman, 1988). Dadosnyane, anake sane kasengguh “uning” ring
                   basa pastika prasida ngamedalang wangun-wangun bebaosan basa Bali sane
                   sampun  majanten  tegesnyane  saha  prasida  nampenin  (menginterpretasi)
                   wangun- wangun bebaosan (basa Bali) sane kamedalang antuk anak tiosan.
                   Anake sane sakadi inucap patut maduwe dasar pangweruhan indik basa Bali



                                                           35
   33   34   35   36   37   38   39   40   41   42   43