Page 45 - E-Modul Pendidikan Bahasa Bali SD
P. 45

9.4  Pamaos  sane  nganutin  ring  Anggah-ungguhing  basa  Bali  (Anut  lan
                  Nganutin
                         Tata Krama)
                         Bahasa  Bali  medue  uger-uger  sane  maundag-undagan.  Jadma
                  kapertama maosang undagan bahasa Bali sane sampun kasurat inggih punika
                  jadma  Belanda  J.  de  Vroom  (1872)  antuk  parinama  “Masor  Singgih”.  B.  Van
                  Eck  (1874)  nganggen  parinama  “Tingkatan-Tingkatan  Bicara”  utawi  “Speech
                  Levels”.  J.  Kersten  SVD  (1948,  1957  lan  1970)  nganggen  “Warna-warna
                  Bahasa.  Prof  Dr.  I  Gusti  Ngurah  Bagus  (1974,  1975)  maosang  “Tingkatan-
                  tingkatan Bahasa Bali dengan Istilah Bentuk Hormat”. Duk warsa (1975,1976,
                  lan  1977)  nganggen  parinama  “Tingkatan-tingkatan  Bicara”.  Warsa
                  (1978/1979:12)  nganggen  parinama  “Masor  Singgih  Basa”.  Tetilikan  undagan
                  bahasa Bali punika kamargiang olih Tim Peneliti Fakultas Sastra Unud warsa
                  (1978/1979)  sane  dados  kelian  Drs.  I  Gusti  Ngurah  Bagus,  indik  parinama
                  undagan  basa  Bali  punika  kasengguh  “Unda-Usuk  Bahasa”  parinama  sane
                  kambil saking parinama undagan basa Jawa. Undagan basa Bali sane mangkin
                  puniki  kasengguh  antuk  parinama  “Anggah-Ungguhing  Basa  Bali”.  Parinama
                  puniki  sampun  kapatutang  (diresmikan)  ring  Pasamuhan  Agung  Basa  Bali
                  warsa 1974 ring Singaraja ring sajeroning indik maosang “Masalah Pembakuan
                  Bahasa  Bali”.  Sedurungnyane  ring  pagubugan  ring  para  jana  Bali  punika
                  kauningin  antuk  parinama  kasar  alus,  masor  singgih,  dan  sorsinggih  basa.
                  (Naryana, 1983: 30).
                         Wenten suksman undagan basa Bali sekadi ring sor:
                         1).  Manut  J.  Kersten  S.V.D  (1970:13)  undagan  basa  Bali  sane  kaicen
                         parinama “Warna-Warna Bahasa” inggih punika ring sajeroning basa Bali
                         wenten  satus  pika  yun  sane  kawetuang  ngangge  tata  cara  metiosan,
                         manut ring wangsa jadma sane kairing mabebaosan, lan manut wangsa
                         jadma sane kabaosang.
                         2). Manut Tim Peneliti Faksas Unud (1978-1979: 1) undagan basa Bali
                         kaicen
                         parinama  antuk  “Unda  Usuk  Bahasa  Bali”  suksamannyane  uger-uger
                         basa sane maundag-undagan pidabdabnyane inggih punika Basa Kasar
                         lan Basa Alus sane kanggen, sane mapaiketan sareng wangsa.

                         Undagan  basa  Bali  inggih  punika  pinaka  susilaning  mabaosan  polih
                  uparengga  saking  wangsa  parajana  Bali  sane  kanggen  mawacana  manut
                  kawentenan  desa,  kala,  lan  patra.  Undagan  basa  Bali  puniki  nenten  wantah
                  kanggen  nyinggihang  Tri  wangsa  kewanten,  nanging  taler  ninggihang  sang
                  sane  patut  kasinggihang  sekadi  anak  lingsir,  jadma  sane  wawu  kauningin,
                  prajuru banjar lan adat guru lan dosen miwah sane tiosan. Sepat siku-siku sane
                  kaanggen  ring  tetilikan  puniki  inggih punika  saking  sujana  minakadi Naryana,
                  Suasta, Medra. Sepat siku-siku Suasta lan Medra pinaka pidabdab nureksain



                                                           42
   40   41   42   43   44   45   46   47   48   49   50