Page 45 - E-Modul Pendidikan Bahasa Bali SD
P. 45
9.4 Pamaos sane nganutin ring Anggah-ungguhing basa Bali (Anut lan
Nganutin
Tata Krama)
Bahasa Bali medue uger-uger sane maundag-undagan. Jadma
kapertama maosang undagan bahasa Bali sane sampun kasurat inggih punika
jadma Belanda J. de Vroom (1872) antuk parinama “Masor Singgih”. B. Van
Eck (1874) nganggen parinama “Tingkatan-Tingkatan Bicara” utawi “Speech
Levels”. J. Kersten SVD (1948, 1957 lan 1970) nganggen “Warna-warna
Bahasa. Prof Dr. I Gusti Ngurah Bagus (1974, 1975) maosang “Tingkatan-
tingkatan Bahasa Bali dengan Istilah Bentuk Hormat”. Duk warsa (1975,1976,
lan 1977) nganggen parinama “Tingkatan-tingkatan Bicara”. Warsa
(1978/1979:12) nganggen parinama “Masor Singgih Basa”. Tetilikan undagan
bahasa Bali punika kamargiang olih Tim Peneliti Fakultas Sastra Unud warsa
(1978/1979) sane dados kelian Drs. I Gusti Ngurah Bagus, indik parinama
undagan basa Bali punika kasengguh “Unda-Usuk Bahasa” parinama sane
kambil saking parinama undagan basa Jawa. Undagan basa Bali sane mangkin
puniki kasengguh antuk parinama “Anggah-Ungguhing Basa Bali”. Parinama
puniki sampun kapatutang (diresmikan) ring Pasamuhan Agung Basa Bali
warsa 1974 ring Singaraja ring sajeroning indik maosang “Masalah Pembakuan
Bahasa Bali”. Sedurungnyane ring pagubugan ring para jana Bali punika
kauningin antuk parinama kasar alus, masor singgih, dan sorsinggih basa.
(Naryana, 1983: 30).
Wenten suksman undagan basa Bali sekadi ring sor:
1). Manut J. Kersten S.V.D (1970:13) undagan basa Bali sane kaicen
parinama “Warna-Warna Bahasa” inggih punika ring sajeroning basa Bali
wenten satus pika yun sane kawetuang ngangge tata cara metiosan,
manut ring wangsa jadma sane kairing mabebaosan, lan manut wangsa
jadma sane kabaosang.
2). Manut Tim Peneliti Faksas Unud (1978-1979: 1) undagan basa Bali
kaicen
parinama antuk “Unda Usuk Bahasa Bali” suksamannyane uger-uger
basa sane maundag-undagan pidabdabnyane inggih punika Basa Kasar
lan Basa Alus sane kanggen, sane mapaiketan sareng wangsa.
Undagan basa Bali inggih punika pinaka susilaning mabaosan polih
uparengga saking wangsa parajana Bali sane kanggen mawacana manut
kawentenan desa, kala, lan patra. Undagan basa Bali puniki nenten wantah
kanggen nyinggihang Tri wangsa kewanten, nanging taler ninggihang sang
sane patut kasinggihang sekadi anak lingsir, jadma sane wawu kauningin,
prajuru banjar lan adat guru lan dosen miwah sane tiosan. Sepat siku-siku sane
kaanggen ring tetilikan puniki inggih punika saking sujana minakadi Naryana,
Suasta, Medra. Sepat siku-siku Suasta lan Medra pinaka pidabdab nureksain
42