Page 47 - E-Modul Pendidikan Bahasa Bali SD
P. 47

BAB X
                                        Pendidikan Sasatra bahasa Bali




                  Sub Capaian Pembelajaran MK:
                      Setelah mempelajari topik ini mahasiswa mampu:
                      1)  Memahami  Ksusastraan  Bali ( sejarah, substansi, bentuk, dan isi)

                  Uraian Materi:
                  10.1 Sastra Bali Purwa
                         Teges sastra Bali Purwa
                         Kruna  kasusastraan  wantah  mawit  sakeng  kruna  lingga  sastra  sane
                  mateges  ajah-ajahan.  Kruna  lingga  sastra  punika  raris  polih  konfik  ka-an  lan
                  pangater  su  sane  maartos  kawentenan,  raris  sasampunne  dados  kruna  tiron
                  kasusastraan  maartos  kawentenan  ajah-ajahan  utawi  kaweruhan  sane  luih
                  utama, ias lan ngulangunin. Sesampune kruna kasusastraan puniki gebogang
                  sareng  kruna  Bali  dados  parinama  kasusastraan  Bali  ipun  mateges  saluir
                  kaweruhan  sane  becik  sane  metu  saking  budi  jenyana  para  wagmi  ring  Bali
                  sane  kasurat  ngangge  basa  Bali  miwah  aksara  Bali  lan  Latin.  Wenten  taler
                  pangresep  sane  ngwewehin  kasusatraan  Bali  punika  nenten  ja  wantah  sane
                  madasar antuk ngangge basa Bali kemanten taler madasar antuk aksara Bali
                  sane  kaanggen  nyurat.  Indike  punika  raris  ngwetuang  jejengkap  teges
                  kasusastraan Bali inggih punika makasami tetamian pangweruh sane marupa
                  ajah-ajahan, tatwa, susila muah sane tios-tiosan sane kasurat ngangge aksara
                  Bali  sane  katami  rauh  mangkin.  Ungkuran  raris  madasar  antuk
                  pasumanggeman  para  wagmine  ring  Bali  raris  kasungkemin  yaning  sane
                  kabaos kasusastraan Bali inggih punika: “saluir pangweruh sane medal saking
                  pikayunan  budi  jenyana  para  sujana  sane  marupa  ajah-ajah,  tutur-tutur  sane
                  luihing utama, sane ngangge basa Bali miwah basa Kawi tur kasurat ngangge
                  aksara Bali miwah Latin sane katami rauh mangkin, taler wenten kasusastraan
                  sane nenten kasurat sane kabaos sastra tutur/lisan makadi satua-satua miwah
                  sane  tios-tiosan”  (Tim  penyusun  Disbud  Bali  2007:5).  Rikala  maosang
                  kasusastraan  Bali  ninutin  aab  panglimbak  kawentenane  muah  wangunnyane,
                  wenten kasengguh sastra Bali purwa lan sastra Bali anyar. Sastra Bali Purwa
                  inggih punika sastra sane wenten pinih rihin ring Bali sane marupa sasuratan
                  ring lontar wiadin buku taler marupa sastra gantian (Kesusastraan rakyat) sane
                  nenten  kasuratang  kemaon  karambang  turun-  temurun  tur  maurip  rauh
                  mangkin. Sastra Bali purwa marupa sakaluir basa basita reriptan sane wangun
                  ipun  kabanda  antuk  uger-uger  sastra  purwa,  minakadi  ipun:  parwa,  kanda,
                  kakawin,     kidung,   geguritan,    gegendingan,      babad,     wariga,    sesana,
                  pamancangah,  uwug,  purana,  tutur-tatwa,  satua,  paribasa  muah  sane  lianan.
                  Sastra  Bali  purwa  katarka  sampun  wenten  lan  nglimbak  daweg  pamadegan




                                                           44
   42   43   44   45   46   47   48   49   50   51   52