Page 49 - E-Modul Pendidikan Bahasa Bali SD
P. 49

a. Basa ring tembang punika lumbrah mabasa Jawi tengahan lan
                         basa
                         Bali tengahan, wenten masih sane nganggen basa Kawi lan basa  Bali
                         lumbrah.
                                b.  Kaiket  olih  padalingsa;  akehnyane  carik  ring  soang-soang
                         pada,  akehnyane  wanda  ring  soang-soang  carik,  lan  labuh  suara  ring
                         ungkuring carik, risajeroning pada wenten carik bawak lan carik dawa lan
                         nganggen kawitan miwah manggala.
                                c. Nganggen wewiletan (alunan suara)
                         Sekar  Madia  utawi  kidung  lumbrahnyane  kanggen  ritatkala  wenten
                         upakara panca yadnya, nika mawinan madue sifat sakral.

                         4) Sekar Agung (Kekawin)
                         Sekar Agung kasengguh wirama utawi kekawin, nganggen basa kawi.
                         Wiramanyane madaging uger-uger;
                             •  Wrrta matra (suku kata) risajeroning carik

                             •  Ganamatra  inggih  punika  guru  lagu  risajeroning  wirama  Wenten
                                ceciren Sekar Agung;
                             •  Mamuat tutur tatwa
                             •  Basanyane basa Kawi
                             •  Uger-uger: soang soang bait wenten petang carik, risajeroning
                             •  carik madaging makudang-kudang wanda.
                             •  Dagingnyane ketusan saking itihasa mwah purana

                  10.3 Sastra Bali Anyar
                         Sastra  Bali  Anyar  nggih  punika  kasusastran  Bali  sane  sampun  polih
                  panglimbak saking sastra Indonesia minakadi wangun lan temanyane sampun
                  modern  utawi  anyar  ninutin  aab  jagate  mangkin  lan  nganggen  basa  Bali
                  lumbrah.
                         Wangun Satra Bali Anyar;
                         1. Cerpen Bali Anyar
                         2. Novel Bali Anyar
                         3. Puisi Bali Anyar
                         4. Drama Bali Anyar
                         Kesusastraan  Bali  Anyar  sampun  wenten  duk  panjajahan  Welanda,
                  daweg  Welandane  ngwangun  sekolah  rakyat  warsa  1875  ring  Buleleng.  Duk
                  warsa 1910-1920-an I Made Pasek lan Mas Nitisastro pinaka guru ring sekolah
                  rakyat  punika  sampun  prasida  makarya  satua  bawak  cerpen.  Kriya  sastra
                  cerpen  punika  kamuat  ring  buku-buku  paplajahan  ring  sekolah  rakyat  punika
                  minakadi buku; “Tjatoer Perenidana, Tjakepan kaping doea papeladjahan sang
                  mamanah  maoeroek  mamaos  aksara  Belanda”  Pikardin  I  Made  Pasek  duk
                  warsa  1913.  Buku  puniki  madaging  46  murda  satua  silih  sinunggil  satua


                                                           46
   44   45   46   47   48   49   50   51   52   53   54