Page 48 - E-Modul Pendidikan Bahasa Bali SD
P. 48

para  dalem  ring  Gelgel  lan  Klungkung.  Yaning  selehin  susastra  Bali  purwa
                  kawangun antuk Sastra Gancaran lan Sastra Tembang.

                         10.2. Sastra Bali Purwa Wangun Gancaran
                  Sastra Gancaran punika kriya sastra sane sasuratannyane nenten kaiket antuk
                  uger-uger padalingsa sakadi sastra tembang. Wenten makudang-kudang sastra
                  gancaran sane mungguh ring sastra Bali Purwa inggih punika; tatwa carita, lan
                  paribasa.
                         1) Tatwa carita;
                         Tatwa carita saking sastra parajana sane kanggen ngalimurang manah
                         inggih punika satua sane sering kasatuayang ritatkala wengi majeng ring
                         alit-alite sadurung sirep.
                         2) Paribasa Bali: Paribasa Bali pecaknyane gumanti ngranjing
                         sajeroning kasusastraan Bali tutur. Paribasa punika wantah basa
                         rinengga, sane dados rerasmen wiadin panglengut basa rikala
                         mabebaosan kalih magegonjakan, kanggen ngamedalang daging
                         pikayun manut ring pangrasa suang-suang, nganggen paimbangan
                         kahanan paripolah barang utawi buron, sane prasida ngwetuang
                         pakayunane seneng, jengah lan eling.

                         3. Sastra Bali Purwa Wangun Tembang
                  Wangun  tembang  ring  Bali  kabaos  sekar,  sekar  kaperang  dados  petansoroh,
                  luiripune Sekar Rare, Sekar Alit, Sekar Madia, lan Sekar Agung.




                         1) Sekar Rare;
                         Sekar  rare  lumbrahnyane  kaanggen  ritatkala  maplalian,  ngangonang
                         buron, lan rikala wenten upacara.
                         2) Sekar Alit (macapat)
                         Sekar alit puniki medue palihan inggih punika pupuh, pupuh-pupuh
                         punika madue cecirin, inggih punika;

                                (a)  uger-uger  sane  kasengguh  padalingsa;  akehnyane  carik  ring
                         soang- soang pada, akehnyane wanda ring soang-soang carik, lan labuh
                         suara ring ungkuring carik
                                (b) Nganggen wewiletan mangda suaranyane manis.
                                (c) Soang-soang pupuh madue wirasa sane mabinanyan.
                         3) Sekar Madia,
                         Sekar madia sering kasengguh tembang tengahan utawi kidung, madue
                         ceciren;



                                                           45
   43   44   45   46   47   48   49   50   51   52   53