Page 12 - หนังสือเรียนสาระความรู้พื้นฐาน

5

เรื่องที่ 2 การทํางานของระบบขับถาย

ระบบขับถาย

การขับถายเปนกระบวนการกําจัดของเสียที่รางกายไมตองการออกมาภายนอกรางกาย เรียกวา

การขับถายของเสีย อวัยวะที่เกี่ยวของกับการกําจัดของเสียไดแก ปอด ผิวหนัง กระเพาะปสสาวะ และลําไสใหญ
ปอด เปนอวัยวะหนึ่งในรางกายที่มีความสําคัญอยางยิ่งในสัตวมีกระดูกสันหลัง ใชในการหายใจ หนาที่

หลักของปอดก็คือการแลกเปลี่ยนกาซออกซิเจนจากสิ่งแวดลอมเขาสูระบบเลือดในรางกาย และแลกเปลี่ยนเอา

กาซคารบอนไดออกไซดออกจากระบบเลือดออกสูสิ่งแวดลอม ทํางานโดยการประกอบกันขึ้นของเซลลเปน
จํานวนลานเซลล ซึ่งเซลลที่วานี้มีลักษณะเล็กและบางเรียงตัวประกอบกันเปนถุงเหมือนลูกโปง ซึ่งในถุงลูกโปง

นี้เองที่มีการแลกเปลี่ยนกาซตาง เกิดขึ้น นอกจากการทํางานแลกเปลี่ยนกาซแลว ปอดภัยทําหนาที่อื่นๆ อีก

คําวาปอดในภาษาอังกฤษ ใชคําวา lung มนุษยมีปอดอยูในทรวงอก มีสองขาง คือขวาและซาย ปอดมี
ลักษณะนิ่ม รางกายจึงมีกระดูกซี่โครงคอยปกปองปอดไวอีกชั้นหนึ่ง ปอดแตละขางจะมีถุงบางๆ 2 ชั้นหุมอยู

เรียกวา เยื่อหุมปอด เยื่อหุมปอดที่เปนถุงบางๆ 2 ชั้นนี้เรียกวา เยื่อหุมปอดชั้นใน และเยื่อหุมปอดชั้นนอก เยื่อหุม

ปอดชั้นในจะแนบติดไปกับผิวของปอด สวนเยื่อหุมปอดชั้นนอกจะแนบติดไปกับชองทรวงอกระหวางเยื่อหุม

ปอด 2 ชั้นบางๆ นี้จะมีชองวาง เรียกวา ชองเยื่อหุมปอด เยื่อหุมปอดที่เปนถุงบางๆ 2 ชั้นนี้เรียกวา เยื่อหุมปอด
ชั้นใน และเยื่อหุมปอดชั้นนอก เยื่อหุมปอดชั้นในจะแนบติดไปกับผิวของปอด สวนเยื่อหุมปอดชั้นนอกจะแนบ

ติดไปกับชองทรวงอกระหวางเยื่อหุมปอด 2 ชั้นบางๆ นี้จะมีชองวาง เรียกวา ชองเยื่อหุมปอด ในชองเยื่อหุมปอด

จะมีของเหลวคอยหลอลื่นอยู เรียกวา ของเหลวเยื่อหุมปอด ของเหลวนี้จะชวยใหเยื่อหุมปอดแตละชั้นสไลดไปมา
ระหวางกันไดโดยไมเสียดสีกัน และของเหลวเยื่อหุมปอดก็ยังชวยยึดเยื่อหุมปอดทั้งสองชั้นไวไมใหแยกจากกัน

โดยงาย ปอดขางซายนั้นมีขนาดเล็กกวาปอดขางขวา เพราะปอดขาซายตองเวนที่เอาไวใหหัวใจอยูในทรวงอก

ดวยกันดวย

การทํางานของปอด

การแลกเปลี่ยนกาซและการใชออกซิเจน เมื่อเราหายใจเขาอากาศภายนอกเขาสูอวัยวะ ของระบบหายใจ

ไปยังถุงลมในปอดที่ผนังของถุงลมมีหลอดเลือดแดงฝอยติดอยู ดังนั้นอากาศจึงมีโอกาสใกลชิดกับเม็ดเลือดแดง
มากออกซิเจนก็จะผานผนังนี้เขาสูเม็ดเลือดแดง และคารบอนไดออกไซดก็จะออกจากเม็ดเลือดผานผนังออกมาสู

ถุงลม ปกติในอากาศมีออกซิเจนรอยละ 20 แตอากาศที่เราหายใจมีออกซิเจนรอยละ 13

การกําจัดของเสียทางปอด

การกําจัดของเสียทางปอด กําจัดออกมาในรูปของน้ําและกาซคารบอนไดออกไซด ซึ่งเปนผลที่ไดจาก

กระบวนการหายใจ โดยน้ําและกาซคารบอนไดออกไซดแพรออกจากเซลลเขาสูหลอดเลือดและเลือดจะทําหนาที่
ลําเลียงไปยังปอด แลแพรเขาสูถุงลมที่ปอด หลักจากนั้นจึงเคลื่อนผานหลอดลมแลวออกจากรายกายทางจมูก ซึ่ง

เรียกวากระบวนการ Metabolism