Page 27 - ΑΝΤΙ - Τεύχος 23

Maquis. ἡ πρόκληση, ἡ τάση νὰ δοθεῖ ἡ τσος εἶναι πιὰ εσωτερικὰ ἕτοιμος v6 περάσει τὰ πράγματα ρποκὰλυψαν τὴ βαθύτερή τους

μάχη στὸ πεδίο ποὺ ὁρίζει 6 ἀντίπαλος καὶ με στὴν τρίτη φάση- ὑπόσταση.

“rug ὄρους τοῦ δικοῦ του παιχνυδιοῦ. ’Ὀλα

αυῖὰ νὰ διαφανεί ἡ αῖσθηση τοῦ ἀνί- Ἐξ ἂλλου 6 19070; ατὰ εργα αὐτὰ δὲν εἶναι

σχυρθῡ ποὺ ὑφέρπει πίσω ὰπὸ κύθε ἐξανά- πιὰ μονάχα 16 110967. T6 πράγματα ἔχουν μιὸ.

οτ δική τους λειτουργικὴ που δὲν συνταιριάζεται

mime; δὲν ἀργεῖ v6 16 ὰντιληφθεῖ. Ἤδη 3. Ἠ φὰση τῆς ἀγωνιστικῆς πρίιξης ’ἀρχισε πάντα μὲ τὸ δικό μας τρόπο 76 μοιρὰζουμε τὸ

ἀπὸ τὸ 1935 ἁρχίζει 76 τρέπεται πρὸς ἂλλες 16 I942 με τὸ ποίημα «Ἠ τελευταία :1.A. Ἐκα- χρόνο σὲ κομμάτια. Στὰ δυὸ τελευταῖα ἔργα

ἰ»(ϊΙῐευθίννοεις. Τὸ ὡραιότατο ποίημα «Ὁ Ξέ- τονταετία» καὶ κράτησε ὣς τὸ 19564 Τὸ κυρι- τῆς περιόδου ἡ διαχρονικότητα προβάλλει 610
ότερο κοινὸ γνώρισμα τῶν ἔργων της περιόδου καί περισσότερο προαναγγέλλοντας τὴν ἑπό-

V09, ποὺ δημοσιεὺτηκε ὀκτὼ χρόνια ἀργό-
εἶναι ἡ ὑποσταοίωση τοῦ ὁράματος για τὸν

τερον μῑλάει, ὡς ἐπίτευγμα, πολὺ εῦγλωττα 716 αὐριανὸ κόσμο, σὰν στοιχείου ποὺ ἐξυψωνει μενη περίοδο- I

o Ἔτέέῦταση πνεύμᾳῖος τςῦ ποιητή my κρί- τοὺς ἀνθρώπους καὶ ἔξευγενίζει τις στάσεις

καὶ ὲνέργειές τους
εῶᾚι flux-[9‘3

’Ἑχονιας ἂφομοιώσει τὸν ἐλληνικὸ χὼρο καὶ

ἵάρῑ ῖόσα χρόνια. Ἔτσι μποροῦμε 76 ποῦμε
5. Ἡ
ἀρτιῶσει τὴν τεχνικὴ τῆς ῦποβλητικῆς λει- φάοη τῆς «ὲξοικείωσης» μὲ τὴ «μοῖρα»

πὼς ἡ maman σιὴ ὁεύτερη φάση ὁὲν mec: τουργίας τοῦ ὑπαινικτικοῦ λόγου, 6 P1100; ἀνατέλλει μὲ τὰ δυὸ ἔργα ποὺ σημαδεύουν τὸ

ρ τόσο 6:16 έξωτερικὰ αῐτια, όσο ἀπὸ χρησιμοποιεῖ τὶς κατακτησεις αὐτὲς 716 76 τέλος τῆς προηγούμενης περιόδου καὶ ἔχει

ὑποστασιώσει ποιητικὰ ὁχι 1116 τὴν ἀγωνιστι- πάρα πολλὰ κοινὰ γνωρίῳατα μαζί της. Ὁ

· 16;.2121‘619‘1‘31391"?
Ἡ πρώτη περίοδος mua μὲ τὸνᾈεπιτάφ 6. κότητα, ποὺ εἶναι διῶεαη, ἀλλὰ τὸν ἀγῶνα, διάλογος μὲ 16 πράγματα συνεχίζεται με τὸν

κ.. ’ίδιο τρόπο, ὁ λόγος λειτουργεῐ μὲ 16 ἴδια σχε-
EN ἑπαναστατικότερο, δχι μόνο 716 τον ποὺ εἶναι πρὰξη.

ὑποστασίωσης τῶν ἀγωνιστικῶν πα- Τὸ μεγαλεῐο τῆς ἀντίστασης καὶ οἱ κατοπι- δὸν σχήματα, ἡ δομὴ τῶν ἔργων ἀκολουθεῖ

νὲς περιπέτειες τοῦ τόπου καὶ τῶν ἀγωνιστῶν παρόμοιο διάγραμμα στὸ γενικό της πλάνο.
ρΨὲμῆῢευον καὶ ἰδεῶν, ἀλλὰ καὶ 716 τὴ στὰση (61a βιώματα ἀποκτημένα 6116 πρᾱηο χέρι) Ὡστόσο δὲν μποροῦμε v6 ποῦμε ὁτι 0117911-

ζ’ m πῡῑητή ἀπέναντι στὴν παράδοση. Ἡ αὐ- δπεικσνίζονται σε μιὰ σειρὰ ἔργα ὅπου 6 έλ- ζεται ἡ προηγούμενη φάση- Κυρ’ ἐπειδὴ

_ χρη σιμοποίηση τρόπων κι ὲκφράσεων ληνικὸς χῶρος ἀρχίζει νὰ βρίσκει 16 ἀναγκαῑο έδῶ τὸ στοιχεῖο τῆς διαχρονικότητας ε ναι ποὺ

m δημοτικοῦ μοιρολογιοῦ φανερωνει τὴν του συπλήρωμα, τὸν ἑλληνικὸ χρόνο, £7009- παίζει τὸν κ ιαρχικὸ ρόλο. Μέσο 716 τὴν ὲκ-

Οῐκείωσης τῶν βιώσιμων στοιχείων ἀπὸ κωμένο σὲ μορφὲς συγκαιρινῶν Ἑλλήνων ποὺ δήλωσή του ε ναι ἠ χρησιμοποίηση σὰν διερ·

W. πρᾶγμα ποὺ ξεχωρίζει τὸν ὢριμο ὑψώνονται σὲ σύμβολα. Ἡ ἀλήθεια εἶναι 611 0‘ μηνευτῶν τοῦ διαλόγου μὲ 16 πράγματα,

“fin—11907110101016 ἀπὸ τὸν ἀνώριμο αὐτὰ τὰ ἔργα, τὸ παρὸν τοῦ Ἕλληνα δεσπόζει προσώπων 6.116 τὴν ἀρχαία ἐλληνικὴ τραγω-

ιίξανθῦτῃμένο καταλυτή. σ’ ὁλόκληρο τὸ πλάνο, ὲνῶ τὸ παρελθόν του δία. Αὐτοὶ οἱ φορεῖς τοῦ κοινοῦ μύθου ποὺ
_ fX‘J ὑποδηλώνεται μόνο μὲ νύξεις, τόσο, ὁσο χρει- 111167- καὶ συμπεριφέρονται 067 σημερινοὶ

Ἕλληνες, ποὺ ol περιπέτειες, 16 πῶη, 16 συν-
άζεται 716 v6 ἔχει τὸ ἀπεικονιζόμενο συλλο-
_ 2.Ἡ γικὸ πρόσωπα τὸ ἀπαραίτητο 716 τὴν καλύ- αισθήματα καὶ τὰ ἐρωτηματικά τους εἶναι

τόσο ἀρχαῖα δσο καὶ συγκαιρινά, ἔπιτρέπουν
τερη προβολή του ίστορικὸ βάθος.

φάρη τῆς ῶρψης ὰγωνιστικότητας ἀρ- Παράλληλα 6 λόγος κερδίζει 0’ ἔνταση κα- v6 ἐπιχειρηθεὶ ἡ ἔξοικείωση μὲ τὴ μοίρα.
θὼς ἡ ὑποβολὴ ὲναλλάσσεται μὲ τὴν ἀμεση ἔκ-
Τὸ ἔγχείρημα ὁὲν σημαίνει ὅτι ἐγκαταλείπε-
χωέ μὲτὸν «εένο» 016 1935 και κράτησε ὢςτὸ φραση. Ὁ Ρίτοος παρέχει τώρα στὸν ἑαυτό ται ἡ στάση τῆς ἐπανσστατικής ἐπιλογῆς ποὺ

1943_. Ὁ χαρακτῆρας της θὰ μποροῦσε ν’ ἀπο- του πολὺ περιοοότερες ἐλευθερίες σὲ σύγκριση μὲ συνέπευα ἔχει ὰκολουθηθεὶ 6116 16 P1100 α’

νιὲ τὶς λέξεις Πνεῦμα δοκιμασίας. μὲ-τὴν προηγούμενη ψόισηι ὅλη τὴ διάρκεια τῆς 01061069011130; του ὡς 6v-

ια, κοιταγμένη ἀπ’ ἔξω, ἡ περίοδος
Ὡστόσο καθὼς τὰ μεγαλόπνοα ἐκεῖνα ἔργα θρώπσυ καὶ ὡς ποιητῇ. Ἀντίθετα, ἡ στάση

παρουσιάζεται σὰν ἡ ὲποχὴ τῆς καταξίωσης. διαδέχονται τὸ ἔνα τ’ ἄλλο σὲ πυκνὴ συνοχή, 6 αὑτὴ πλουτίζεται μὲ τὴ γνώση τῶν ὁρίων, μὲ τὴ

Δημοαεῡοντας τὸ 1937 ω «τραγσύόι τῆς
ποιητὴς ἀρχίζει 76 αἰσθάνεται ὅτι τείνει να διαπίστωοη τῶν ἀναπάντητων ἔρωτηματικῶν,

μου» (1936 - 1937), ὁ P1100; κατακτᾱ
έξαντλήσει τὰ ὁρια τῆς ἀγωνιστικῆς θεμωικής μὲ τὴν έπιτέλους ἀνα ώριση πῶς τὰ πρά-

I‘m ἀπὸ τὶς πρῶτες θέσεις 0'16- λογοτεχνικό καὶ τῆς ἀντίστοιχης ἐκφραστικής. Ἐποπτεύει γματα εἶναι αὐτὰ που ε ναι κι ὁχι αὐτὰ ποὺ θὰ

“a? στερέωμα καὶ ἐπιβάλλεται 067 ἔνας ἀπὸ
τὴν περιοχὴ ποὺ ἔχει κατακτήσει, ἀναζητῶν- θέλαμε. Ἔτσι, ἴσως, Où μπορέοουμε 76 ἐνερ-

Wu; ἀνανεωτὲς τοῦ ποιητικοῦ μσς λόγου. Ἡ τας τὸ ἔδαφος για 1116 καινούργια ἔξόρμηση. γήσουμε ἐπιτυχέστερα 716 76 16 βάλουμε 76

("o-Y”)an ἔρχεται ἀπὸ τὰ πιὸ ὑπεύθυνα
Oi ἀποκαλύψεις ποὺ ἔγιναν στὸ 200 Συνέδριο ἔξυπτρετήσουν τοὺς ἀνθρωπιστικοὺς σκοποὺς

χείλη τοῦ καιροῦ ἐκείνου μὲ τὸ πασίγνωστο τε- τοῦ ΚΚΣΕ ἔρχονται ἁπλῶς νὰ προώέσουν τὴ τῆς ἔπαναστατικής διαδικασίας. Κι ἀπὸ τὴν

mixe ποὺ τοῦ ἀφιέρωσε ὁ Παλαμᾶς, «Ἡ δι)ιή τους συμβολή σὲ μιὰ πορεία ποὺ ἠταν ἠδη MM wj’ml ἡ προσφορὰ τῶν ἔργων τῆς περι-

Βαρινὴ συμφωνία» (1937 - 1938) και πολὺ ὲσωτερικὰ προετοιμασμένη. Ὁ Ρίτσος σύν- όδου αῦτης εἶναι ἀνυπολόγιστη. Ὁ ρόλος ποὺ

πείθω «Τὸ Ἐμβατήριο τοῦ Ὠκεανοῦ» τομα περνάει σιὴν 12116119111 11891060. παίζει ἡ ἔπιστράτευοη τῶν παιδικῶν καὶ 611111-

(1939 - 1940) δωυρὺνουν καὶ ὁριοτικοποιοῐὟ βικῶν βιωμάτων τοῦ ποιητή ἀποτελεῖ ένα με-

’ἐξ “autumn; γάλο κεφάλαια) αὐτῆς τῆς ἱοτορίας, ποὺ δὲν

όσο τὸ βιβλία ποί· ἰπιτρίπιι νίι vu?»- μπορῶ v6 16 ἀναπτύξω έδῶι

ἐΐῑὲιμῑὴκαέιύτερα 16 11113375111911 τῆς περιόδου Ὡστόσο, ἀναζητώντας μιὰ γενικὴ ἀξιολό-

,Κ _ - 4. Ἡ φάση τοῦ διαλόγου μὲ τὰ πράγματα γηση 716 1:6 610 ἔργα τοῦ ποιητή, θὰ ἠθελα v6

μὲ τῖς ῦωλλωιλὲοκψῖσσιῗιῖιιξσίες τουξᾬζὶιπδδτῖ εἶναι σχετικὰ σύνωμη. Ἀρχίζει τὸ 1956 μὲ τὴ κλείσω τοῦτο τὸ γραφτὸ μὲ τή διοπίοτωση πὼς

ὺβωτικῶν διαδικασιῶν (μὲ τὴ γεύση, ἢ μὲ «Σονάτα τοῦ Σελη ς» καὶ τελειωνει ἂν στήν πρώτη του φάση 6 Ρίτσος ἀρνιόταν ν’

Ἑὸζβασανιστικὸ ἔλεγχο, μὲ τὸν πειραματιομὸ γύρω στὸ 1959 - 1960 μὲ 16 ἔργα «Τὸ Νεκρὸ ἀποδεχτεῖ τὸ πρόοωπο τῆς μοίρας, μὲ τὴν

; “ (Wat/1111011) εἶναι πολὺ σαφής. Ὁ Ρίτσος σπίτι» (1959) καὶ «Κάτω ἀπ’ τὸν ῐσκιο τοῦ ὁποία μόλις τελευταῖα ὲξοικειώθηκε, πάντως

fi ζει καὶ δοκιμάζεται. 'H [610 ἡ πράξῃ βουνοῦ» (1959 - 1960). Κύριο γνώρισμὰ της εἶχε ἀπὸ τότε συλλόβει (ἔστω καὶ χωρὶς 76 16
_ μοσίευσης 0' ἔναν τόμο ὅλων αὐτῶν τῶν εἶναι ἡ ἀπεικόνιση τοῦ πολυεδρικοῦ 1090- ἔχει συνειδητοποιήσει ἀπολύτως ὡς πρὸς τὰ

MM ποὺ ἐκτείνονται 0’ ὀλο τὸ μάκρος τῆς κτήρα ποὺ ἔχει ἡ πραγματικότητα καὶ τοῦ πσ- καθέκαστά του) τὸ μήνυμα της 71' αὑτὸν

1 ὅταν αὐτὴ ἔχει 1116 φτάπι στὸ τέρμα λυδιάοτατου νοήματος τής ἀνθρώπινης στάσης προσωπικά. Ἁς ἀκούσουμε πῶς τελειωνει τὸ

ἵης( εἶναι μιὰ συμβολικὴ ἔπιβεβαίωση πὼς τὸ κι ὲνέργειας. Ὁ ρόλος τοῦ πρωταγωνισιή δί- ποίψα «Ὁρμητήρω», τρίτο στὴ συλλογὴ

’ τῆς διπλῆς δοκιμασίας ὑπῆρξε μὲ

“à momma» amas. νεται τῶρα 016 πράγματα, ποὺ 6 λόγος τους «Τρωιτέρκ

Δ Ἠ οταση ἀρνησης τοῦ κοινωνικοῦ κατεστη- διερμηνεύεται ‘6116 κόποιο πρόσωπο ποὺ ἔχει

25"” "me." W‘W πει)ωῷ αἰτή, τὴ μορφὴ ἠδη συνδιαλεχθεῖ μαζί τους. Ἀπαραίτητη Μὰ ὅταν ἐσεῑς, ὦ τύραννοι au ἄναντροι

net(11011; του ἑλληνικου χωρου. Οχι πυὰ ἀπὸ προῦπόθεση 716 76 γίνει ἀκουστὸς ὁ λόγος αὐ-

ῑῆθὲωιωῡκωαλυώ,ωιὰάπὸτὴ θεσηωῡ τός, εἶναι 1116 016011 προακτικής θεῶρησης κι εὐτελεῖς,
καὶ ἀκρόασης. Ὁ Ρίτσος τὴν προετοιμάζει ὁὲ θᾶστε μήτε σκιὰς καπνοῦ στῆς Ἱστο-

’ οἳ’(’ὒῧῑῗΰμῡυ ποὺ ἀναγνωρίζει τὸ ἔδαφος 067

V m. Πλίβος λαμπερὲς εἰκόνες 6.116 16 ἑλ- προτάσοοντας ἔνα ποιητικὸ πρόλογο ἦ καλύ- ρίας τὰ κάη,

lamas tom (ω womb καὶ τὸ 670915111170) τερα ἔνα εἶδος σκηνικῆς ὑπόδειξης ποὺ ὑπο- ἐγὼ an) μνήμη τῶν Καιρῶν θᾶμαι ἡ λαμ-

βάλλει τὴν ἀναγκαία ὰτμόσφαιρα. Ἀμέσως
mm τι Boom «hammam τῆς ζωῆς πρὴ σελὶς

ἔπειτα 6 ποιητικὸς λόγος ἀρχίζει 76 λειτουργεῖ

u n°96112141 ιῗο τοῦ ποιητικοῦ κατε- μὲ τὴ μορφὴ μιᾶς μονόπλευρης Wins ὁ καὶ 01’ ὄνομά μου ὁ αἰῶνας μας ἀκέριος

VFW λοκληρονεταιιιὲτὴστροφὴπρὸς 6.110; ἢ οί 61101 εἶναι πάντα βουβοί. ὁπως - θ’ ἀντηχάει.

I ἐκφραστιτωὺς τρόπους ·ο λόγος ναι βουβὰ 16 πράγματα ὁταν ’ς θορυβοῦμε
no.» Ποιὰ ἀξωλόγηση θὰ μποροῦσε 76 ξεπε-

- . ,ι ὑπαινικτικός. Oi λέξεις δὲν 191101110- ξόῗὲ ’ἑῗρῗῖιῖἳέὴῗὲοᾞῗὲνπωὼώίῖξᾞ

’τιὰ ἅπλῶς σὰν φορεῖς νοημάτων. ρικὰ ηρεμη, Ὅταν 6 περίεργος αὐτὸς διάλογος ράσει τὴν προφητικὴ εὐστοχία τοῦ πα-

σὰν φορεῖς mon. 'H λει- τελειῶνειἸ πάλι Eva εἶδος σκηνικοῦ ἑπιλόγσυ ραπάνω τετράστιχου;

ῳυς ἂν εῖναι ὁιειιῡικητικη, ἀλλὰ κλείνει τὸ ἔργο σὰν ξεπροβόὸισμα τοῦ ἀκερ-

ᾗ ,ιιιοωιῆςιωβολῆςκιιῡηωι 216116709 ἀπὸ ἡ κῶρο τῆς ιινσταγωνίας ὅπου

27