Page 30 - ΑΝΤΙ - Τεύχος 23

-ἱ ,ι

ρινὸ ἀναγνώστη ἀκατανόητη; Ἡ ἐνοπλη ἀντίσταση τῶν ἐργα- Τὸ δνομα τού τέταρτου Θύματος τῶν ναζήδων, τοῦ δεκ

τῶν τῆς BLÉan καὶ ἀλλων αὐστριακῶν πόλεων ἀπ’ τὶς 12 ὣς τὶς νιαχρονου Βόλφ, λείπει ἀπ’ τὸ ποίημα αὐτὸ τοῦ Ρίτσου, τὸ βρ

14 τοῦ Φλεβάρη 1934 ἦταν ἡ πρώτη αἱματηρὴ ἐξέγερση κατὰ σκουμε ὅμως α’ ἓνα ποίημα τὼν α Πυραμίδων», τὴν «Καταδίκη

τῆς ναζιστικής τρομοκρατίας. “H ὲξέγεροη, τῆς ὁποίας βασικὸ (HA 101), καὶ μάλιστα σὲ μιὰ συνάφεια ποὺ μπορεῖ ν’ ἀποκρυ”

Θέατρο ἠταν ἡ δυτικὴ συνοικία τῆς Βιέννης Ὀττακριγκ, κέντρο πτογραφήσει γιὰ μᾶς τὴν πηγὴ τῆς ἓμπνευσης τοῦ Ρίτσουῖ

βιομηχανικὸ κι’ ἐργατικό, πνίγηκε στὸ αἷμα ἀπ’ τὸ στρατὸ τοῦ

δικτάτορα Ντόλλφους μὲ τὴν ἐπικουρία ἐνόπλων ναζιστικὼν Πάντα μὲ πράξεις γράφεται τὸ ποίημα τῶν K0100311-

ὀρὸὼν. Τὸ ὀχυρωμένο «Ἐργατικὸ Σπίτι» στὸ Ὀττακριγκ, ποὺ ἡ ποίηση ὅλων τῶν γενεῶν, βαθειὰ κ’ ὑψιπετῶσα,

τὸ ὑπερασπίζονταν σκληροτρὸηςηλα ἓνοπλες ὁμάδες ἐργατῶν, ὅσα εἶπεν ἡ γροθιὰ τοῦ Βόλφ στὰ χείλη τῶν ὡρῶν,

ἐγινε παρανάλωμα τῶν ναζιστικὼν πυρᾱΝ.8 Τὰ θύματα, ἑκατον- ὁὲ μπόρεσε ποτὲ νὰ βρεῖ καὶ và σαλπίσει τόσα.

τάδες ἐργάτες κι“ ἄλλοι δημοκράτες ἀντιφασίστες, ἒβρισκαν τὴν

ποιητική τους δικαίωση στὸ ἓργο ἑνὸς τότε ἂσημου Ἕλληνα

ποιητη. Ἡ «γροθιά τοῦ Βὸλφ» θὰ παρέμενε για μᾶς σήμερα βουβή, >

ἂν ὁὲν ἠμαστε σὲ θὲση ν’ ἀνασυστήσουμε τὰ ἱστορικά mg: "O10v

Τελος, ἡ ἱστορικὴ ἐκείνη στιγμή, Φλεβάρης-Μὰρτης 1934, τὸν ὁδηγοῦσαν στὸ ἰκρὶωμα, μᾶς λένε οἱ σύγχρονες ἀφηγήσεις, ὁ ·

κατὰ τὴν ὁποία γράφτηκε τὸ ποίημα αὐτό, εἶναι χσντρικὰ ἡ Βὸλφ «τὸ τελευταῑο μόλις λεπτὸ πρὶν ἀπ’ τὴν ὲκτέλεσή του τί«

ἱστορικὴ στιγμὴ στὴν ὁποία ἀναφέρεται καὶ τὸ ποίημα «Γ ερμα- ναξε τὴ γροθιά του βροντώντας την πάνω στὸ μοῦτρο τοῦ μιση-

νία» στὴν ’ίδια συλλογὴ (HA 54-58), ποὺ λόγω τῆς πυκνότητας τοῡ ναζή δημίου του». ’

τῶν ἱστορικῶν μαρτυριῶν ποὺ περιέχει ἀποτελεῖ τὸ κέντρο καὶ Ἡ λεπτομερεια αὐτὴ μᾶς ἀποκαλύπτει τὴν πιθανότατη γρα-

τὸν κολοφῶνα τῆς ἱδεολογικής ἀναδίφησης ποὺ ἐπιχειρεῖται μὲ πτὴ πηγὴ τῆς ἓμπνευσης τοῦ Ρίτσου; Τὰ ὀνόματα τῶν τεσσάρων

τὸ σημείωμα αὐτό. Τὸ ποίημα κινεῖται βασικὰ γύρω ἀπὸ μιὰν ἀντιστασιακῶν κι’ ἡ περιγραφὴ τῆς ἐκτέλεσής τους ἀναφέρον-

ἀντιπαράθεση; τῆς Γερμανίας τσῦ εὐρωπαίκού οὺμανισμοῦ ταν στὴ δίτομη «Καστανὴ Βίβλο» ιὰ τὰ ἐγκλήματα τῶν ναζήή

(Γκαῖτεῑ στροφὴ Ι), τῆς εὐρωπσίίκής μουσικῆς (Βάγνερῑ στροφὴ δων καὶ τὴ Δίκη τῆς Λειψίας, ποὺ είχαν θέσει σὲ κυκλοφορία οἱ

I), τῆς προοδευτικής λογοτεχνίας (Χάῖίνεε στροφὴ 15) καὶ τῆς γερμανικὲς ἀντιφασιστικὲς ὀργανώσεις τοῦ ἐξωτερικοῦ τὸν ._

’σοσιαλιστικῆς ἐπανάστασης (Λούξεμπουργκ, Λίμπκνεχτῑ ἸοὺληΙΑῠγουστσ τοῦ 1933 καὶ τὸν Ἀπρίλη τοῦ 1934 στὴ Βασι- -

στροφὴ 2· πρόρρηση τοῦ Λὲνιν; στροφὴ 4) πρὸς μιὰ Γερμανία λεία καὶ στὸ 1100101.1° Ἡ γερμανικὴ «Καστανὴ Βίβλος» μετα- "

ποὺ σφάδαζε τότε κάτω ἀπ’ τὴ ναζιστικὴ βία Στὰ μάτια τοῦ φράστηκε κι’ ἐκδόθηκε σχεδὸν ταυτόχρονα σὲ 16 εὐρωπαῑκὲς

Ρίτσου ἡ παλιά, δημοκρατικὴ καὶ προοδευτική, Γερμανία ὁὲν γλῶσσες, κι’ ἀνάμεσά τους στὰ ἑλληνικά. Ἡ ἑλληνικὴ ἒκὸοση

εἶχε σβήσει (HA 56): τοῦ Ιου τόμου, ποὺ κυκλοφόᾳισε τὸ Δεκέμὸρη τοῦ 1933,Π εἶχε

πέσει χωρὶς ἀλλο καὶ στὰ χέρια τοῦ Ρίτσου,

Ὢ Γερμανία, ὁὲν πέθανες· τὴ ὁύναμή σου ἑμεῖς 'Av 01 παραπάνω χρονολογικὲς συναρτήσεις στὸ πρὼιμο

μὲς στὴ ματιὰ τοῦ Ντημητρὼφ εἴόαμε σὰν καθρέφτη ἐργο τοῦ Ρίτσου, στὴ συγκεκριμένη περίπτωση σὲ πέντε ποι-

καὶ on) φωνή του ἀκούσαμε τὸ βῆμα τῆς ὁρμῆς ήματά του, γίνουν δεκτὲς ὡς ἀντίστοιχοι tennini post quos γτὰ τὸ

ποὺ μὲ τὸ ὁεῐπνο τῶν ὁακρύων ὁυνάμωσε κ’ ἐθρέφτη. χρόνο συγγραφῆς τους(Τρακτέρ.· «Στὸ Μάρξ»; Μάρτης 1933-

«Γερμανία»; Δεκέμβρης 1933’«Ἀνίσχυροι» ῖΦλεβάρης 1934.

Δὲν πέθανες· ὁὲν πέθαναν οἱ Λῑτγκενς, Μέλλερ, Τέςς, Πυραμὶὁες; «Καταδίκη»; Ἀπρίλης 1934’ «Ὠδὴ σιὴ X000»: ν’

σὲ μύριες φλέβες τὸ αἷμα τους ἀμείλιχτα κοχλάζει, Μάης 1934), τότε ἡ συναγωγὴ ὁρωμένων ποιητολογικῶν συμ-

ἀπ’ τὶς στοὲς τῶν τάφων τους κινοῦν οἱ νέες στρατιὲς περασμάτων, σὲ χρονολογικὴ συνάρτηση μὲ τὸν ἑκάστοτε termi— ζ(

ι καὶ καταιγῐὸας ἔπηξεν ὁ ἱὸρώτας τους χαλάζι. nus ante quem τῆς κυκλοφορίας, ἢ μᾶλλονμής ἀρχῆς τῆς ἐκτύ- >

πωσης τῶν «Τρακτὲρ» καὶτῶν «Πυραμίδων», ἀποβαίνει ἐνέρ- v

Ἡ ἀναφορὰ τοῦ Γκεόργκι Ντιμιτρὸφ 0’ ἕνα ποίημα γιὰ τὴν γεια γραμματολογικὰ θεμιτὴ μὲ ἰσχυρὴ ἀποδεικτικὴ πειστικό-

ἀντιστασιακὴ Γερμανία ὑποδεικνύει τὴ συγκεκριμένη ἰστ ικὴ τηταῑ Εἶναι δηλαδὴ ὀφθαλμοφανὲς ὅτι ἡ ποιητικὴ ἒμπνευση τοῦ

στιγμὴ ποὺ τὸ γέννησεεἩ «φωνή του» στὴν πρώτη στροφὴοὲναι Ρίτσου, σ’ ἀναφορὰ πρὸς πέντε χρονολογικὸι ἐντοπισμενα ποι· 3

χωρὶς ἀμφιβολία ἡ φωνὴ μὲ τὴν ὁποία ὁ ἡγέτης τοῦ βουλγαρικοῠ ήματά του, λειτουργεῑ ταυτόχρονα ἢ σχεδὸν ταυτόχρονα μὲ τὸ ξ

KK ἑξεφὼνησε τὸν πύρινα τελικὸ λόγο του στὶς 16 Δεκεμβρίου ἱστορικὸ γεγονὸς ποὺ τὰ ἐνέπνευσε. Ἡ ἑμπνευσιακὴ αὐτὴ πρα- j

1933 κατὰ τὴν περιβόητη «Δίκη τῆς Λειψίας», ὅπου ἀπὸ κατη- γματικότητα τῆς καλλιτεχνικής δημιουργίας τοῦ Ρίτσου ἐπιβε-,μ

γορούμενος γιὰ τὴν πυρκαγιὰ τοῦ Ράιχσταγ--ποὺ ἀναφέρεται βαιώνεται ἀπ’ τὶς ἁντίστοιχες μαρτυρίες τῆ μετέπειτα ποιητι-

ἀπ’ τὸ Ρίτσο στὸ ἴδω ποίημα μερικὲς στροφὲς παρακάτω-με- κής του δρασττριότηταςῑ Ὁ «Ἐπιτάφιος» εἷναι προίὸν ἀκαρι-

ταβλήθηκε σὲ ἀμείλιχτο κατήγορο τοῦ φασισμοῦ. αίας ποιητικῆς ἑμπνευσης (10 ἢ 11 τοῦ Μάη 1936) καὶ τὸ ’ίδυο

Τὰ τρία ὀνόματα ποὺ ἀναφέρονται στὴν ἑπόμενη στροφὴ ἰσχύει τουλὰχιστον γιὰ τὰ ἔργα «Μακρονησιώτικα» (1949), «Ὁ

ὁὲν ἔχουν γιὰ τὸ σημερινὸ παραπρητὴ ἱστορ ικὸ μέγεθος, συμ- ἄνθρωπος μὲ τὸ γαρύφαλλο» (1952: «τὴν ’ίδια μέρα τῆς ἐκτελε-

βόλιζαν ὅμως τότε τὴν πρώτη ὁμαδικὴ Θηριωδία τῆς ναζιστικής σης τοῦ Μπελογιάννη καὶτῶν συντρόφων του»), «Ἡ ἀρχιτεκτο-

ς βίας μετὰ τὴν κατάληψη τῆς ἐξουσίας στὶς 30 τοῦ Γ ενάρη 1933 νικὴ τῶν δέντρων» (1958), «Ὁ Μαῦρος Ἄγιος» (1961) καὶ

κί’ ἐνσάρκωναν τὸ πρῶ·το ἀντιστασιακὸ ὁλοκαύτωμα τοῦ ἀντι- «Ὕμνος καὶ θρῆνος γιὰ τὴν Κύπρο» (197 4).

φασιστικοῦ κινήματοςῑ Οἱ August bletgens, ναυτικός, Werner Ἀν οἱ ἐπιφυλαχτικὲς ἢ ἀντιρρητικὲς παρατηρήσεις ποὺ δια-

Moeller, ἐργάτης, Κυη Tesch, ὑδραυλικός, καὶ Karl Wolf, ωαγ- τυπώθηκαν ὲνάντια 0’ ἕνα χαραχτηριστικὸ τῆς ποιητικῆς ἐκτέ- ”

κάρης, ὅλοι μέλη τοῦ ΚΚΓ, εἶχαν συλληφθεί τὸν Ἰούλη τοῦ 1932 λεσης στὸ Ρίτσο, δηλαδὴ τὴν εὐρύτητα τῆς ἓκφρασής του καὶ τὴ

, ἀπ’ τὸ σοσιαλδημοκράτη δήμαρχο τῆς Ἀλτονα, προαστείου τοῦ μεγαλοστομία του, ἰδωθοῦν σὲ συνάρτηση μὲ τὶς παραπάνω

Ἀμβούργου, κατὰ τὴ διάρκεια μιᾶς σύρραξης μὲ ἑνοπλους πα- διαπιστώσεις γιὰ τὴ λειτουργία τῆς ποιητικῆς του ἔμπνευσης, θὰ

ρακρατικοὺς ναζῆδες τὴν «Αἰματοβαμμένη Κυριακὴ τῆς Ἀλ- πάρουν τὶς σωστές τους διαστάσεις. Σ’ ἀντίθεση λ.χ. μὲ ποιητὲς

1". ÿ v τσνα» (17 τοῦ Ἰούλη 1932), γιὰ νὰ παραδοθοῦν τὸν ἑπόμενο σὰν τὸν Καβάφη καὶ τὸ Σεφέρη, στοὺς ὁποίους ἡ ποιητικὴ ἒμ-

ç - χρόνο στὶς διάδοχές του ναζιστικὲς ἀρχὲς. OC χιτλερικοὶ τοὺς πνευση κι’ ἀνάπλαση περνάει κατὰ κανόνα ἀπ’ τὸ φίλτρο τῆς

ὲκτέλεσαν τὴν 1η Αὐγούστου δημόσια μὲ καρατόμηση, μὲ ἀνα- ἱστορικῆς μνήμης, ὁ ποιητὴς Ρίτσος εἶναι δέσμιος τῆς καλλιτε-

,, γκαστικὴ μάλιστα παρουσία 50 περίπου φίλων καὶ συντρόφων χνικής του ἀνυπομονησίας. Κι’ ἡ «ἀνυπομονησία» πάλι αὐτὴ

à: (Ἡ ἐκλογὴ τῆς In; Αὐγούστου ὡς ἡμέρας τῆς ἐκτέλεσης εἶναι ἀπόρροια τῆς ὁλοκληρωτικής, ψυχικῆς καὶ σωματικῆς, ἒν·

av τυχαίαι ἡ μέρα αὐτὴ εἶχε καθιερωθεῖ καὶ γιορταζόταν ταξής του στὸ ἱστορικὸ γίγνεσθαι. .
ἶᾳω-ᾱνάμεσα 0’ (mg; χῶρες καὶ στῆν Ἑλλάδαι- ἀπ’ τὰ 1929 μὲ Μετὰ τὶς παραπάνω ἀναλυτικὲς διευκρινίσεις γίνεται φα·

’Ὺ ’μαζαὲς ἑκδηλιίισεις ὡς «Διεθνὴς Ἡμέρα κατὰ τοῦ Πολέμου»). νερὸ ὄτι ἡ «Γ ερμανία» τοῦ Ρίτσου τοῦ 193 3/34 δὲν ἦταν παρὰ ἡ·