Page 20 - جریان‌شناسی لیبرالیسم اسلامی
P. 20
جریان لیبرالیســـم اســلامی
18
-2-4اصلاحات
اصـاح طلبـی اسـام گـرا در ایـران پـس از انقـاب اسـامی سـال ۱۳۵۷مفهـوم دیگـری یافـت.
در اولیـن دولـت انقـاب و پـس دولـت انتقالـی مهـدی بـازرگان در انتخاباتـی آزاد ابوالحسـن بنـی
صـدر بـه ریاسـت جمهـوری رسـید .وی کـه در فرانسـه اقتصـاد خوانـده بـود ،مدعـی اصلاحاتـی
بنیـادی چـون دوبـاره سـازی مراکـز قـدرت ،از دور خـارج کـردن تدریجـی سـپاه پاسـداران ،دادگاه
هـای انقـاب و کمیتـه هـا و ادغـام آنهـا در سـایر سـازمانهای دولتـی ،کاسـتن نفـوذ روحانیـون و
همچنیـن ایجـاد طرحـی بـرای به‌سـازی و توسـعه اقتصـادی کشـور بـود .بسـیاری بـر ایـن بـاور
بودنـد کـه بنـی صـدر بـه واسـطه تحصیـل در فرانسـه دارای گرایشـهای سوسـیال دموکـرات بـود.
پـس از عـزل بنـی صـدر ،محافظـه کاران و تکنوکـرات هـای ایرانـی حکومـت را در دسـت گرفتنـد.
در ایـن دوره حاکمیـت بـه دو بخـش تقسـیم شـده بـود .گـروه محافظـه کارتر(تکنوکـرات هـا) و
گـروه دیگـر اصـاح طلبـان بـود .امـا « شـعار اصـاح طلبـی» و دوره موسـوم بـه اصلاحـات پـس
از دوم خـرداد 1376و انتخـاب سـیدمحمد خاتمـی بـه عنـوان رئیـس جمهـور هفتـم آغـاز شـد و
توانسـت تـا 8سـال مـورد اقبـال افـکار عمومـی بـود.
دولـت اصلاحـات در پـی آن بـود کـه جامعـه مدنـی در ایـران شـکل گیـرد و فضـای مشـارکتی
سیاسـی در ایـران حاکـم شـود .آزادی بیشـتر مطبوعـات ،اصـاح نظـام نامـه تحصیـات تکمیلـی،
شــکل دهــی نهادهــای مدنــی همچــون شــوراهای اســامی زمینــه را بــرای تغییــر تدریجــی
مسـاعدتر کـرده بـود .تجمعـات اعتراضـی دانشـجویان در سـال 1378ه.ش و وقـوع قتلهـای زنجیـره
ای از جملـه همیـن بحرانهـا بـود .امـا اوج قـدرت دولـت اصلاحـات بـه دسـت آوردن اکثر کرسـیهای
مجلـس نماینـدگان در دوره ششـم انتخابـات مجلـس شـورای اسـامی بـود .بـا ایـن وجـود بـه
علــت نفــوذ ســنت و محافظــه کاری در بخــش عمدهــای از دولــت اصلاحــات و اکثریــت مــردم
ایـران و همچنیـن خـروج اصـاح طلبـان تنـدرو از مـدار اصـاح طلبـی و روآوردن بـه خشـونت ،
انقـاب و برانـدازی ،اصلاحـات نتوانسـت تغییراتـی کـه سـعی داشـت بـا حرکـت نـرم تغییـری در
سـاختار نظـام اسـامی و در حکومـت ایجـاد کنـد و صرفـ ًا توانسـت تغییراتـی غیـر سـاختاری در
حـوزه فرهنـگ و جامعـه مدنـی شـکل دهـد .بـا روی کار آمـدن دولـت یازدهـم ،بـه ریاسـت حسـن
روحانـی کـه مـورد حمایـت اصـاح طلبـان بـود ،جنبـش اصـاح طلبـی ایـران وارد مرحلـۀ جدیـدی
از حیـات سیاسـی خـود شـد و تعـداد زیـادی از اصـاح طلبـان بـه دولـت و عرصـه سیاسـی کشـور
بازگشـتند .مهمتریـن مبانـی کـه میـان جبهـه آزادی و اصلاحـات یکسـان و مشـترک بـود را مـی
تـوان در مبانـی زیـر تقسـیم بنـدی کـرد:
