Page 270 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫ﺧﺎرﺟﻲ ﺑﻪ زﺑﺎن ﻋﺮﺑﻲ ﭘﺮداﺧﺘﻨﺪ ﺑﻪ ﻣﻘﻴﺎس زﻳﺎدي از آﺛﺎر اﺳﻜﻨﺪراﻧﻲ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮدﻧﺪ‪ ،‬ﺗﻔﺼﻴﻞ آﻧﺮا از ﻛﺘﺐ‬
‫ﻣﺮﺑﻮط ﻣﻴﺘﻮان ﺑﻪ دﺳﺖ آورد‪.‬‬

‫ﺛﺎﻧﻴﺎ داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻨﺪي ﺷﺎﭘﻮر ﻛﻪ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﻳﻚ ﻣﺮﻛﺰ ﭘﺰﺷﻜﻲ ﺑﻮده ﻛﻮﭼﻜﺘﺮﻳﻦ آﺳﻴﺒﻲ از ﻧﺎﺣﻴﻪ اﻋﺮاب ﻓﺎﺗﺢ‬
‫ﻧﺪﻳﺪ و ﺑﻪ ﺣﻴﺎت ﺧﻮد ﺗﺎ ﻗﺮن ﺳﻮم و ﭼﻬﺎرم ﻫﺠﺮي اداﻣﻪ داد‪ ،‬ﭘﺲ از آﻧﻜﻪ ﺣﻮزه ﻋﻈﻴﻢ ﺑﻐﺪاد ﺗﺎﺳﻴﺲ ﺷﺪ‬
‫داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻨﺪي ﺷﺎﭘﻮر ﺗﺤﺖ اﻟﺸﻌﺎع واﻗﻊ ﮔﺸﺖ و ﺗﺪرﻳﺠﺎ از ﺑﻴﻦ رﻓﺖ‪ ،‬ﺧﻠﻔﺎي ﻋﺒﺎﺳﻲ ﭘﻴﺶ از آﻧﻜﻪ ﺑﻐﺪاد‬
‫داراﻟﻌﻠﻢ ﺑﺸﻮد‪ ،‬از وﺟﻮد ﻣﻨﺠﻤﻴﻦ و ﭘﺰﺷﻜﺎن ﻫﻤﻴﻦ ﺟﻨﺪي ﺷﺎﭘﻮر در درﺑﺎر ﺧﻮد اﺳﺘﻔﺎده ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬اﺑﻦ‬
‫ﻣﺎﺳﻮﻳﻪﻫﺎ و ﺑﺨﺘﻴﺸﻮعﻫﺎ در ﻗﺮن دوم و ﺳﻮم ﻫﺠﺮي ﻓﺎرغ اﻟﺘﺤﺼﻴﻞ ﻫﻤﻴﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻮدﻧﺪ‪ .‬ﭘﺲ ادﻋﺎي‬

‫اﻳﻨﻜﻪ داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻨﺪي ﺷﺎﭘﻮر ﺑﺪﺳﺖ اﻋﺮاب ﻓﺎﺗﺢ از ﻣﻴﺎن رﻓﺖ از ﻛﻤﺎل ﺑﻲ اﻃﻼﻋﻲ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﺛﺎﻟﺜﺎ داﻧﺸﮕﺎه ﺟﻨﺪي ﺷﺎﭘﻮر را ﻋﻠﻤﺎي ﻣﺴﻴﺤﻲ ﻛﻪ از ﻟﺤﺎظ ﻣﺬﻫﺐ و ﻧﮋاد ﺑﻪ ﺣﻮزه روم)اﻧﻄﺎﻛﻴﻪ( واﺑﺴﺘﮕﻲ‬
‫داﺷﺘﻨﺪ اداره ﻣﻴﻜﺮدﻧﺪ‪ ،‬روح اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﻣﺴﻴﺤﻲ روﻣﻲ ﺑﻮد ﻧﻪ زردﺷﺘﻲ اﻳﺮاﻧﻲ‪ ،‬اﻟﺒﺘﻪ اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه از ﻧﻈﺮ‬
‫ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﻳﻲ و از ﻧﻈﺮ ﺳﻴﺎﺳﻲ و ﻣﺪﻧﻲ ﺟﺰء اﻳﺮان و واﺑﺴﺘﻪ ﺑﻪ اﻳﺮان ﺑﻮد وﻟﻲ روﺣﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه را ﺑﻪ‬
‫وﺟﻮد آورده ﺑﻮد روح دﻳﮕﺮي ﺑﻮد ﻛﻪ از واﺑﺴﺘﮕﻲ اوﻟﻴﺎء اﻳﻦ داﻧﺸﮕﺎه ﺑﻪ ﺣﻮزهﻫﺎي ﻏﻴﺮ زردﺷﺘﻲ و ﺧﺎرج از‬
‫اﻳﺮان ﺳﺮﭼﺸﻤﻪ ﻣﻲﮔﺮﻓﺖ‪ ،‬ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺮاﻛﺰ ﻋﻠﻤﻲ دﻳﮕﺮ در ﻣﺎوراء اﻟﻨﻬﺮ ﺑﻮده ﻛﻪ ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﻴﺮ و ﻧﻔﻮذ‬
‫ﺑﻮداﺋﻴﺎن اﻳﺠﺎد ﺷﺪه ﺑﻮد‪ .‬اﻟﺒﺘﻪ روح ﻣﻠﺖ اﻳﺮان ﻳﻚ روح ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬وﻟﻲ رژﻳﻢ ﻣﻮﺑﺪي ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ اﻳﺮان‬
‫در دوره ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ‪ ،‬رژﻳﻤﻲ ﺿﺪ ﻋﻠﻤﻲ ﺑﻮده و ﺗﺎ ﻫﺮ ﺟﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ روح ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮده ﻣﺎﻧﻊ رﺷﺪ ﻋﻠﻮم ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻪ‬
‫ﻫﻤﻴﻦ دﻟﻴﻞ در ﺟﻨﻮب ﻏﺮﺑﻲ و ﺷﻤﺎل ﺷﺮﻗﻲ اﻳﺮان ﻛﻪ از ﻧﻔﻮذ روح ﻣﺬﻫﺒﻲ ﻣﻮﺑﺪي ﺑﻪ دور ﺑﻮده‪ ،‬ﻣﺪرﺳﻪ و‬

‫اﻧﻮاع ﻋﻠﻮم وﺟﻮد داﺷﺘﻪ اﺳﺖ و در ﺳﺎﻳﺮ ﺟﺎﻫﺎ ﻛﻪ اﻳﻦ روح ﺣﺎﻛﻢ ﺑﻮده درﺧﺖ ﻋﻠﻢ رﺷﺪي ﻧﺪاﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫در ﻣﻴﺎن ﻧﻮﻳﺴﻨﺪﮔﺎن ﻛﺘﺐ ادﺑﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ و ﺟﻐﺮاﻓﻴﺎﺋﻲ درﺳﻲ ﺑﺮاي دﺑﻴﺮﺳﺘﺎﻧﻬﺎ ﻛﻪ ﻏﺎﻟﺒﺎ ﺑﺨﺸﻨﺎﻣﻪ وار‬
‫ﻣﻄﺎﻟﺐ ﺑﺎﻻ را ﺗﻜﺮار ﻣﻲﻛﻨﻨﺪ ﻣﺮﺣﻮم دﻛﺘﺮ رﺿﺎ زاده ﺷﻔﻖ ﻛﻪ ﻫﻢ ﻣﺮدي ﻋﺎﻟﻢ ﺑﻮد و ﻫﻢ از اﻧﺼﺎف ﺑﺪور ﻧﺒﻮد‬
‫ﺗﺎ ﺣﺪي رﻋﺎﻳﺖ اﻧﺼﺎف ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺸﺎراﻟﻴﻪ در ﺗﺎرﻳﺦ ادﺑﻴﺎت ﺳﺎل ﭼﻬﺎرم ادﺑﻲ در اﻳﻦ زﻣﻴﻨﻪ ﭼﻨﻴﻦ‬

‫ﻣﻲﻧﻮﻳﺴﺪ‪:‬‬
‫"در دوره ﺳﺎﺳﺎﻧﻲ آﺛﺎر دﻳﻨﻲ و ادﺑﻲ و ﻋﻠﻤﻲ و ﺗﺎرﻳﺨﻲ از ﺗﺎﻟﻴﻔﺎت و ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﺴﻴﺎر ﺑﻮده‪ ،‬ﻧﻴﺰ از اﺧﺒﺎري ﻛﻪ‬
‫راﺟﻊ ﺑﻪ ﺷﻌﺮا و آواز ﺧﻮاﻧﻬﺎي درﺑﺎري ﺑﻪ ﻣﺎ رﺳﻴﺪه اﺳﺖ اﺳﺘﻨﺒﺎط ﻣﻴﺸﻮد ﻛﻪ ﻛﻼم ﻣﻨﻈﻮم)ﺷﻌﺮ( وﺟﻮد‬

‫داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺑﺎ‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ‪‬ﻬﺮ‬ ‫‪269‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔ ًﺎ ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬