Page 418 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫ﻣﺤﻘﻖ ﺣﻠﻲ در ﻣﻘﺪﻣﻪ ﻣﻌﺘﺒﺮ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‬
‫"ﻧﻈﺮ ﺑﻪ اﻳﻨﻜﻪ ﻓﻘﻬﺎء ﻣﺎ رﺿﻮاناﷲ ﻋﻠﻴﻬﻢ زﻳﺎدﻧﺪ و ﺗﺄﻟﻴﻔﺎت ﻓﺮاوان دارﻧﺪ و ﻧﻘﻞ اﻗﻮال ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ ﻏﻴﺮ ﻣﻘﺪور‬
‫اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﻦ ﺑﻪ ﺳﺨﻦ ﻣﺸﻬﻮرﻳﻦ ﺑﻪ ﻓﻀﻞ و ﺗﺤﻘﻴﻖ و ﺣﺴﻦ اﻧﺘﺨﺎب اﻛﺘﻔﺎ ﻛﺮدهام و از ﻛﺘﺐ اﻳﻦ ﻓﻀﻼ ﺑﻪ‬
‫آﻧﭽﻪ اﺟﺘﻬﺎد آﻧﻬﺎ در ﻛﺘﺎﺑﻬﺎ ﻫﻮﻳﺪا اﺳﺖ و ﻣﻮرد اﻋﺘﻤﺎد ﺧﻮدﺷﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ اﻛﺘﻔﺎ ﻛﺮدهام‪ .‬از ﺟﻤﻠﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻛﻪ ﻧﻘﻞ ﻣﻲﻛﻨﻢ)از ﻗﺪﻣﺎي زﻣﺎن اﺋﻤﻪ( ﺣﺴﻦ ﺑﻦ ﻣﺤﺒﻮب‪ ،‬اﺣﻤﺪﺑﻦ اﺑﻲ ﻧﺼﺮ ﺑﺰﻧﻄﻲ‪ ،‬ﺣﺴﻴﻦ ﺑﻦ ﺳﻌﻴﺪ‬
‫)اﻫﻮازي( ﻓﻀﻞ ﺑﻦ ﺷﺎذان)ﻧﻴﺸﺎﺑﻮري( ﻳﻮﻧﺲ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﺎن و از ﻣﺘﺄﺧﺮان ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ)ﺷﻴﺦ‬
‫ﺻﺪوق( و ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﻳﻌﻘﻮب ﻛﻠﻴﻨﻲ‪ .‬و از اﺻﺤﺎب ﻓﺘﻮا ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ‪ ،‬اﺳﻜﺎﻓﻲ‪ ،‬اﺑﻦ اﺑﻲ ﻋﻘﻴﻞ‪ ،‬ﺷﻴﺦ‬

‫ﻣﻔﻴﺪ ﺳﻴﺪ ﻣﺮﺗﻀﻲ ﻋﻠﻢاﻟﻬﺪي‪ ،‬ﺷﻴﺦ ﻃﻮﺳﻲ اﺳﺖ‪"...‬‬
‫ﻣﺤﻘﻖ ﺑﺎ آﻧﻜﻪ ﮔﺮوه اول را اﻫﻞ ﻧﻈﺮ و اﺟﺘﻬﺎد و اﻧﺘﺨﺎب ﻣﻲداﻧﺪ‪ ،‬آﻧﻬﺎ را ﺑﻪ ﻧﺎم اﺻﺤﺎب ﻓﺘﻮا ﻳﺎد ﻧﻤﻲﻛﻨﺪ‪،‬‬
‫زﻳﺮا ﻛﺘﺐ آﻧﻬﺎ در ﻋﻴﻦ اﻳﻨﻜﻪ ﺧﻼﺻﻪ اﺟﺘﻬﺎدﺷﺎن ﺑﻮده اﺳﺖ ﺑﻪ ﺻﻮرت ﻛﺘﺎب ﺣﺪﻳﺚ و ﻧﻘﻞ ﺑﻮده اﺳﺖ ﻧﻪ ﺑﻪ‬

‫ﺻﻮرت ﻓﺘﻮا‪ .‬اﻳﻨﻜﻪ ﻣﺎ ﺑﺤﺚ ﺧﻮد را از ﻣﻔﺘﻴﺎن اوﻟﻲ ﻛﻪ در زﻣﺎن ﻏﻴﺒﺖ ﺻﻐﺮا ﺑﻮدهاﻧﺪ آﻏﺎز ﻣﻲﻛﻨﻴﻢ‪.‬‬
‫‪ - 1‬ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ ﻣﺘﻮﻓﺎ در ﺳﺎل ‪ ،329‬ﻣﺪﻓﻮن در ﻗﻢ‪ .‬ﭘﺪر ﺷﻴﺦ ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ‬
‫ﺷﻴﺦ ﺻﺪوق اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺷﻬﺮ ري ﻣﺪﻓﻮن اﺳﺖ‪ .‬ﭘﺴﺮ ﻣﺤﺪث اﺳﺖ و ﭘﺪر‪ ،‬ﻓﻘﻴﻪ و ﺻﺎﺣﺐ ﻓﺘﻮا‪.‬‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻ اﻳﻦ ﭘﺪر و ﭘﺴﺮ ﺑﻪ ﻋﻨﻮان"ﺻﺪوﻗﻴﻦ"ﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮﻧﺪ‪.‬‬
‫‪ - 2‬ﻳﻜﻲ دﻳﮕﺮ از ﻓﻘﻬﺎء ﺑﻪ ﻧﺎم و ﻣﻌﺮوف آن زﻣﺎن ﻛﻪ ﻣﻌﺎﺻﺮ ﺑﺎ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﺑﺎﺑﻮﻳﻪ ﻗﻤﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ اﻧﺪﻛﻲ ﺑﺮ او‬
‫ﺗﻘﺪم زﻣﺎﻧﻲ دارد‪ ،‬ﻋﻴﺎﺷﻲ ﺳﻤﺮﻗﻨﺪي ﺻﺎﺣﺐ ﺗﻔﺴﻴﺮ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ .‬او ﻣﺮدي ﺟﺎﻣﻊ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﮔﺮﭼﻪ‬
‫ﺷﻬﺮﺗﺶ ﺑﻪ ﺗﻔﺴﻴﺮ اﺳﺖ‪ ،‬او را از ﻓﻘﻬﺎء ﺷﻤﺮدهاﻧﺪ‪ .‬ﻛﺘﺐ زﻳﺎدي در ﻋﻠﻮم ﻣﺨﺘﻠﻒ و از آن ﺟﻤﻠﻪ در ﻓﻘﻪ‬
‫دارد‪ .‬اﺑﻦاﻟﻨﺪﻳﻢ در اﻟﻔﻬﺮﺳﺖ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪ :‬ﻛﺘﺐ او در ﺧﺮاﺳﺎن رواج ﻓﺮاوان دارد‪ .‬در ﻋﻴﻦ ﺣﺎل ﻣﺎ ﺗﺎﻛﻨﻮن‬

‫ﻧﺪﻳﺪهاﻳﻢ ﻛﻪ در ﻓﻘﻪ آراء او ﻧﻘﻞ ﺷﺪه ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﺷﺎﻳﺪ ﻛﺘﺐ ﻓﻘﻬﻲ او از ﺑﻴﻦ رﻓﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬
‫ﻋﻴﺎﺷﻲ‪ ،‬اﺑﺘﺪاء ﺳﻨﻲ ﺑﻮد و ﺑﻌﺪ ﺷﻴﻌﻪ ﺷﺪ‪ ،‬ﺛﺮوت ﻓﺮاواﻧﻲ از ﭘﺪر ﺑﻪ او ارث رﺳﻴﺪ و او ﻫﻤﻪ آﻧﻬﺎ را ﺧﺮج‬

‫ﺟﻤﻊ آوري و ﻧﺴﺨﻪ ﺑﺮداري ﻛﺘﺐ و ﺗﻌﻠﻴﻢ و ﺗﻌﻠﻢ و ﺗﺮﺑﻴﺖ ﺷﺎﮔﺮد ﻛﺮد‪.‬‬
‫ﺑﻌﻀﻲ ﺟﻌﻔﺮ ﺑﻦ ﻗﻮﻟﻮﻳﻪ را ﻛﻪ اﺳﺘﺎد ﺷﻴﺦ ﻣﻔﻴﺪ ﺑﻮده اﺳﺖ)در ﻓﻘﻪ( ﻫﻤﺪوره‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄﻬ‪‬ﺮ‬ ‫‪417‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔ ًﺎ ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬