Page 453 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫ﺑﻠﺨﻲ‪ ،‬و اﺑﻮﻋﻠﻲ ﺟﺒﺎﺋﻲ ﺧﻮزﺳﺘﺎﻧﻲ‪ ،‬و ﭘﺴﺮش اﺑﻮﻫﺎﺷﻢ ﺟﺒﺎﺋﻲ در ﻗﺮن ﺳﻮم‪ .‬اﺑﻮﻣﻨﺼﻮر ﻣﺎﺗﺮﻳﺪي ﺳﻤﺮﻗﻨﺪي‬
‫و اﺑﻦ ﻓﻮرك اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ ﻧﻴﺸﺎﺑﻮري و اﺑﻮاﺳﺤﺎق اﺳﻔﺮاﺋﻨﻲ در ﻗﺮن ﭼﻬﺎرم‪.‬‬

‫اﺑﻮاﺳﺤﺎق ﺷﻴﺮازي و اﻣﺎم اﻟﺤﺮﻣﻴﻦ ﺟﻮﻳﻨﻲ و اﻣﺎم ﻣﺤﻤﺪ ﻏﺰاﻟﻲ در ﻗﺮن ﭘﻨﺠﻢ‪ .‬ﻓﺨﺮاﻟﺪﻳﻦ رازي و اﺑﻮاﻟﻔﻀﻞ‬
‫ﺑﻦ اﻟﻌﺮاﻗﻲ و ﻣﺤﻤﺪ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎﻧﻲ در ﻗﺮن ﺷﺸﻢ و ﻏﻴﺮ اﻳﻨﻬﺎ‪.‬‬

‫ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﺣﻜﻤﺖ‬

‫اﻣﺎ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ :‬ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺑﻤﻔﻬﻮم ﻣﺘﻌﺎرف‪ ،‬اوﻟﻴﻦ ﺑﺎر از ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺘﺐ دﻳﮕﺮان ﻳﻌﻨﻲ ﻳﻮﻧﺎﻧﻴﺎن و اﺣﻴﺎﻧﺎ ﻫﻨﺪﻳﺎن آﻏﺎز‬
‫ﮔﺸﺖ‪ ،‬و اﻳﻦ ﻛﺎر در ﻗﺮن دوم ﻫﺠﺮي ﺷﺮوع ﺷﺪ راﺟﻊ ﺑﺎﻳﻨﻜﻪ ﺗﺮﺟﻤﻪ و ﻧﻘﻞ ﻋﻠﻮم ﺑﻴﮕﺎﻧﻪ اﻋﻢ از ﻃﺐ و‬
‫رﻳﺎﺿﻲ و ﻓﻠﺴﻔﻪ و ﻏﻴﺮه از ﻛﻲ آﻏﺎز ﺷﺪ؟ ﺳﺨﻨﺎن زﻳﺎدي ﻫﺴﺖ‪ .‬ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺪﻋﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ اوﻟﻴﻦﺑﺎر اﻳﻦ ﻛﺎر‬

‫ﺑﻮﺳﻴﻠﻪ ﺧﺎﻟﺪﺑﻦ ﻳﺰﻳﺪﺑﻦ ﻣﻌﺎوﻳﻪ در ﻗﺮن اول ﺷﺮوع ﺷﺪ‪.‬‬
‫ﮔﻮﻳﻨﺪ ﺧﺎﻟﺪ اول ﻛﺴﻲ ﺑﻮد ﻛﻪ ﻋﺪهاي از ﻋﻠﻤﺎء اﺳﻜﻨﺪرﻳﻪ را ﻛﻪ زﺑﺎن ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ ﻣﻴﺪاﻧﺴﺘﻨﺪ اﺳﺘﺨﺪام ﻛﺮد و‬

‫آﻧﻬﺎ ﺑﺮﺧﻲ از ﻛﺘﺐ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻓﻦ ﻛﻴﻤﻴﺎ را از ﻳﻮﻧﺎﻧﻲ و ﻗﺒﻄﻲ ﺑﻪ ﻋﺮﺑﻲ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪﻧﺪ)‪.(1‬‬
‫ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻛﺘﺐ ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻗﻄﻌﺎ در زﻣﺎن ﺑﻨﻲﻋﺒﺎس ﺷﺮوع ﺷﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻣﺎﻧﻨﺪ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺑﺴﻴﺎري از ﻋﻠﻮم و ﻓﻨﻮن‬

‫دﻳﮕﺮ و ﺑﺴﻴﺎري از آداب و اﺧﻼق‪.‬‬
‫از اﻳﺮان ﻫﻴﭻ ﻛﺘﺎب ﻓﻠﺴﻔﻲ ﺗﺮﺟﻤﻪ ﻧﺸﺪه اﺳﺖ‪ ،‬ﻛﺘﺒﻲ ﻛﻪ از اﻳﺮان ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ ادﺑﻲ‪ ،‬ﺗﺎرﻳﺨﻲ‪،‬‬
‫ﻧﺠﻮﻣﻲ و اﺣﻴﺎﻧﺎ ﻃﺒﻴﻌﻲ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬اﺑﻦاﻟﻨﺪﻳﻢ در اﻟﻔﻬﺮﺳﺖ در ﺟﺎﻫﺎي ﻣﺘﻌﺪد ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻳﺮاﻧﻲ را ﻛﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻋﺮﺑﻲ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﻧﺎم ﻣﻴﺒﺮد‪ ،‬ﻫﻴﭽﻜﺪام از آﻧﻬﺎ ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺘﺎب از ﻧﻮع ﻛﺘﺐ‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻲ ﻛﻪ از زﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﻨﻄﻖ ارﺳﻄﻮ ﺑﻮده ﻛﻪ ﻗﺒﻼ ﺑﺰﺑﺎن ﭘﻬﻠﻮي‬
‫ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪه ﺑﻮده اﺳﺖ و در دوره اﺳﻼم ﺑﻪ وﺳﻴﻠﻪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻣﻘﻔﻊ و ﻳﺎ وﺳﻴﻠﻪ ﭘﺴﺮش ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ‬

‫ﻋﺒﺪاﷲ ﺑﻦ ﻣﻘﻔﻊ از ﭘﻬﻠﻮي ﺑﻪ ﻋﺮﺑﻲ ﺑﺮﮔﺮداﻧﺪه ﺷﺪ‪.‬‬
‫اﺑﻦاﻟﻨﺪﻳﻢ در ﻓﻦ اول از ﻣﻘﺎﻟﻪ ﻫﻔﺘﻢ)ﻣﻘﺎﻟﻪ اﻟﻔﻼﺳﻔﺔ( اﻟﻔﻬﺮﺳﺖ ﻣﻴﮕﻮﻳﺪ‪:‬‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ در ﻳﻮﻧﺎن و روم راﻳﺞ ﺑﻮد ﺗﺎ وﻗﺘﻲ ﻛﻪ روم ﺑﻪ ﻣﺴﻴﺤﻴﺖ ﮔﺮاﻳﻴﺪ‪ ،‬در‬

‫ﭘﺎورﻗﻲ‪:‬‬
‫)‪ (1‬اﻟﻔﻬﺮﺳﺖ‪ ،‬ﺻﻔﺤﻪ‪352 .‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ‪‬ﻬﺮ‬ ‫‪452‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔ ًﺎ ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬