Page 496 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫ﻣﻲداﻧﻴﻢ ﻛﻪ ﺑﻌﺪ از دوره ﺧﻮاﺟﻪ ﻧﺼﻴﺮاﻟﺪﻳﻦ ﻃﻮﺳﻲ و ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺘﺎب ﺗﺠﺮﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻼم ﺑﻪ ﻧﺴﺒﺖ زﻳﺎدي ﺑﻪ‬
‫ﻓﻠﺴﻔﻪ ﻧﺰدﻳﻚ ﺷﺪ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻲ ﻫﺪﻓﻬﺎي ﻛﻼﻣﻲ ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻓﻠﺴﻔﻲ‪ ،‬ﻧﻪ ﺑﺎ ﻣﻌﻴﺎرﻫﺎي ﻛﻼﻣﻲ‪ ،‬ﺗﻮﺟﻴﻪ ﻣﻲﺷﺪ و‬

‫ﺑﺴﻴﺎري از ﻣﺴﺎﺋﻞ اﻟﻬﻴﺎت ﺑﺎﻟﻤﻌﻨﻲ اﻻﻋﻢ‬

‫و ﺑﺎﻟﻤﻌﻨﻲ اﻻﺧﺺ ﻓﻠﺴﻔﻪ در ﻛﺘﺐ ﻛﻼﻣﻲ ﻃﺮح ﻣﻲﺷﺪ‪ ،‬ﻟﻬﺬا ﻣﻮاﻗﻒ از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﺟﺎي ﺷﺎﻳﺴﺘﻪاي دارد‪ .‬اﻳﻦ‬
‫ﻛﺘﺎب را ﻣﻴﺮ ﺳﻴﺪ ﺷﺮﻳﻒ ﺟﺮﺟﺎﻧﻲ ﺷﺮح ﻛﺮده و ﻣﻜﺮر ﺑﺎ ﻣﺘﻦ ﭼﺎپ ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻗﺎﺿﻲ ﻋﻀﺪاﻟﺪﻳﻦ ﺷﺎﮔﺮداﻧﻲ‬
‫ﺗﺮﺑﻴﺖ ﻛﺮده اﺳﺖ از ﻗﺒﻴﻞ ﺗﻔﺘﺎزاﻧﻲ‪ ،‬ﺷﻤﺲ اﻟﺪﻳﻦ ﻛﺮﻣﺎﻧﻲ‪ ،‬ﺳﻴﻒاﻟﺪﻳﻦ اﺑﻬﺮي‪ .‬او در ﺳﺎل ‪ 700‬ﻳﺎ ‪701‬‬

‫ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪه و در ﺳﺎل ‪ 756‬ﻳﺎ ‪ 760‬درﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻃﺒﻘﺔ ﺷﺎﻧﺰدهﻢ‬
‫‪ .1‬ﺳﻌﺪاﻟﺪﻳﻦ ﻣﺴﻌﻮد ﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﺑﻦ ﻋﺒﺪاﷲ ﺗﻔﺘﺎزاﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻣﻼ ﺳﻌﺪ ﺗﻔﺘﺎزاﻧﻲ‪ .‬ﺷﻬﺮت ﺑﻴﺸﺘﺮ او ﺑﻪ ﻛﻼم‬
‫و ﻋﻠﻮم ﺑﻼﻏﺖ اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﺮدي ﺟﺎﻣﻊ ﺑﻮده و از ﻋﻠﻮم ﻋﻘﻠﻴﺔ ﻓﻠﺴﻔﻴﻪ ﺑﻲاﻃﻼع ﻧﺒﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺘﻨﻲ در ﻣﻨﻄﻖ‪،‬‬
‫ﺑﺴﻴﺎر ﻣﺨﺘﺼﺮ و ﺷﻴﺮﻳﻦ ﺑﻪ ﻧﺎم ﺗﻬﺬﻳﺐ اﻟﻤﻨﻄﻖ ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮده ﻛﻪ از زﻣﺎن ﺧﻮدش ﺗﺎ ﻛﻨﻮن در ﺣﻮزهﻫﺎي‬
‫ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﻲﺷﺪه و ﻣﻲﺷﻮد‪ .‬ﺗﻔﺘﺎزاﻧﻲ ﻛﺘﺐ زﻳﺎد ﺗﺄﻟﻴﻒ ﻛﺮده اﺳﺖ ﺑﻌﻀﻲ ﻣﺪﻋﻲاﻧﺪ ﻛﻪ ﺗﻔﺘﺎزاﻧﻲ ﺑﻌﺪ‬

‫از ﺧﺮاﺑﻲ دورة ﻣﻐﻮل ﺑﺎ ﻧﻴﺮوي ﺣﺴﻦ‬

‫ﺑﻴﺎن ﺑﺎر دﻳﮕﺮ ﺑﻪ ﻗﺴﻤﺘﻲ از ﻣﻌﺎرف اﺳﻼﻣﻲ ﺟﺎن داد‪ .‬ﺑﻪ ﻋﻼوه ﻣﻨﻈﻮر ﻣﺎ از ﻃﺒﻘﺎت ﻓﻼﺳﻔﻪ ﺗﻨﻬﺎ ﻛﺴﺎﻧﻲ‬
‫ﻧﻴﺴﺘﻨﺪ ﻛﻪ در ﻓﻠﺴﻔﻪ ﺻﺎﺣﺐ ﻧﻈﺮﻧﺪ‪ ،‬ﻣﻘﺼﻮد‪ ،‬ﻫﻤﻪ ﻛﺴﺎﻧﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﺣﺎﻣﻞ اﻳﻦ ﻓﻦ ﺑﻮده و واﺳﻄﻪ اﻧﺘﻘﺎل از‬
‫دورهاي ﺑﻪ دوره دﻳﮕﺮ ﺑﻮدهاﻧﺪ‪ .‬ﺗﻔﺘﺎزاﻧﻲ ﻻاﻗﻞ در ﻣﻨﻄﻖ اﻳﻦ ﺷﺄن را داﺷﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬وي در ﺳﺎل ‪ 712‬ﻳﺎ ‪722‬‬
‫در دﻳﻬﻲ در ﻧﺰدﻳﻜﻲ ﺷﻬﺮ ﻧﺴﺎء ﻣﺘﻮﻟﺪ ﺷﺪ و در ﺳﺎل ‪ 791‬ﻳﺎ ‪ 792‬ﻳﺎ ‪ 793‬در ﺳﺮﺧﺲ درﮔﺬﺷﺖ ﺑﻌﻀﻲ‬

‫ﮔﻔﺘﻪاﻧﺪ در ﺳﻤﺮﻗﻨﺪ درﮔﺬﺷﺖ و ﺟﻨﺎزهاش ﺑﻪ ﺳﺮﺧﺲ ﻣﻨﺘﻘﻞ ﺷﺪ)‪.(1‬‬
‫‪ - 2‬ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻲ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ ﺟﺮﺟﺎﻧﻲ ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﺷﺮﻳﻒ ﺟﺮﺟﺎﻧﻲ و ﻣﻴﺮﺳﻴﺪ ﺷﺮﻳﻒ‪ ،‬ﺑﻪ ﺣﻖ او را‬
‫ﻣﺤﻘﻖ ﺷﺮﻳﻒ ﺧﻮاﻧﺪهاﻧﺪ‪ .‬ﺑﻪ دﻗﺖ ﻧﻈﺮ و ﺗﺤﻘﻴﻖ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻬﺮت ﺑﻴﺸﺘﺮش ﺑﻪ ادﺑﻴﺎت و ﻛﻼم اﺳﺖ‪،‬‬

‫وﻟﻲ ﺟﺎﻣﻊ ﺑﻮده‪ ،‬ﺣﻮزه درس ﻓﻠﺴﻔﻪ‬
‫ﭘﺎورﻗﻲ‪:‬‬

‫)‪ (1‬رﻳﺤﺎﻧﺔاﻻدبج ‪ 1‬ﺻﻔﺤﻪ‪340 .‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ‪‬ﻬﺮ‬ ‫‪495‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔﺎً ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬