Page 495 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫در ﻣﺮاﻏﻪ ﻣﺤﻀﺮ ﺧﻮاﺟﻪ را درك ﻛﺮده و ﻧﺰد او ﺗﺤﺼﻴﻞ ﻛﺮده و ﻣﻼزم او ﻣﻲﺑﻮده اﺳﺖ‪ .‬ﺑﻌﺪ از وﻓﺎت ﺧﻮاﺟﻪ‬
‫ﺑﻪ ﻣﻮﺻﻞ رﻓﺘﻪ و در ﻣﺪرﺳﻪ ﻧﻮرﻳﻪ ﺑﺘﺪرﻳﺲ ﺣﻜﻤﺖ ﭘﺮداﺧﺘﻪ اﺳﺖ‪ .‬ﺗﺠﺮﻳﺪ ﺧﻮاﺟﻪ را ﺣﺎﺷﻴﻪ و ﻗﻮاﻋﺪ‬

‫اﻟﻌﻘﺎﺋﺪ او را ﺷﺮح ﻛﺮده اﺳﺖ و در ﺳﺎل ‪ 715‬ﻳﺎ ‪ 717‬ﻳﺎ ‪ 718‬درﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ)‪.(4‬‬

‫ﻃﺒﻘﻪ ﭘﺎﻧﺰدهﻢ‬

‫‪ - 1‬ﻗﻄﺐ اﻟﺪﻳﻦ‪ ،‬ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪﺑﻦ اﺑﻲ ﺟﻌﻔﺮ رازي‪ ،‬ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻗﻄﺐاﻟﺪﻳﻦ رازي‪ ،‬از ﻋﻠﻤﺎي ﻧﺎﻣﻲ‬
‫اﺳﻼﻣﻲ اﺳﺖ‪ ،‬ﺣﻜﻴﻢ و ﻣﻨﻄﻘﻲ و ﻓﻘﻴﻪ ﺑﻮده اﺳﺖ‪ ،‬ﻧﺰد ﻋﻼﻣﻪ ﺣﻠﻲ درس ﺧﻮاﻧﺪه و ﻋﻼﻣﻪ ﺑﻪ او اﺟﺎزه‬

‫ﺣﺪﻳﺚ داده اﺳﺖ‪ ،‬ﺷﻬﻴﺪ اول او را ﻣﻼﻗﺎت ﻛﺮده و از او اﺟﺎزه رواﻳﺖ ﮔﺮﻓﺘﻪ و او را درﻳﺎﺋﻲ ﺑﻲﭘﺎﻳﺎن ﻳﺎﻓﺘﻪ‬
‫اﺳﺖ‪ .‬ﻗﻄﺐاﻟﺪﻳﻦ رازي ﻫﻤﭽﻨﺎﻧﻜﻪ ﻗﺒﻼ ﮔﻔﺘﻴﻢ ﺷﻤﺴﻴﻪ ﻛﺎﺗﺒﻲ ﻗﺰوﻳﻨﻲ را ﺷﺮح ﻛﺮده و اﻛﻨﻮن ﻛﺘﺎب درﺳﻲ‬
‫ﻃﻼب اﺳﺖ دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺘﺎﺑﻲ ﻧﻮﺷﺘﻪ ﺑﻪ ﻧﺎم)ﻣﺤﺎﻛﻤﺎت( و در آن ﻛﺘﺎب ﻣﻴﺎن دو ﺷﺎرح ﺑﺰرگ اﺷﺎرات‪:‬‬
‫ﻓﺨﺮاﻟﺪﻳﻦ رازي و ﻧﺼﻴﺮاﻟﺪﻳﻦ ﻃﻮﺳﻲ داوري ﻛﺮده اﺳﺖ‪ .‬دﻳﮕﺮ اﻳﻨﻜﻪ ﻛﺘﺎب ﻣﻄﺎﻟﻊ اﻻﻧﻮار ﻗﺎﺿﻲ ﺳﺮاج اﻟﺪﻳﻦ‬
‫ارﻣﻮي را در ﻣﻨﻄﻖ ﺷﺮح ﻛﺮده ﻛﻪ ﭼﺎپ ﺷﺪه و ﻫﻢ اﻛﻨﻮن ﺑﻨﺎم ﺷﺮح ﻣﻄﺎﻟﻊ ﻣﻌﺮوف اﺳﺖ و اﺣﻴﺎﻧﺎ در‬
‫ﺣﻮزهﻫﺎي ﻋﻠﻤﻴﻪ ﺗﺪرﻳﺲ ﻣﻲﺷﻮد ﺷﻬﺮت ﻗﻄﺐ اﻟﺪﻳﻦ رازي ﺑﻮاﺳﻄﻪ اﻳﻦ ﺳﻪ ﻛﺘﺎب اﺳﺖ وﻟﻲ او ﻛﺘﺎﺑﻬﺎي‬

‫دﻳﮕﺮ ﻫﻢ دارد‪ .‬ﻗﻄﺐاﻟﺪ ﻳﻦ در ﺳﺎل ‪ 766‬ﻳﺎ ‪ 776‬درﮔﺬﺷﺘﻪ اﺳﺖ)‪.(2‬‬
‫‪ - 2‬ﺷﻤﺲاﻟﺪﻳﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﺑﻦ ﻣﺒﺎرﻛﺸﺎه ﻣﺮوي ﻣﻌﺮوف ﺑﻪ ﻣﻴﺮك ﺑﺨﺎراﺋﻲ‪ .‬ﻛﺘﺎب ﺣﻜﻤﺔاﻟﻌﻴﻦ ﻛﺎﺗﺒﻲ ﻗﺰوﻳﻨﻲ‬
‫را ﺷﺮح ﻛﺮده و اﺣﻴﺎﻧﺎ در ﻛﺘﺐ ﻓﻠﺴﻔﻪ از او ﺑﻪ ﺷﺎرح ﺣﻜﻤﺔاﻟﻌﻴﻦ ﻳﺎد ﻣﻲﺷﻮد و ﻣﻴﺮ ﺳﻴﺪ ﺷﺮﻳﻒ ﺟﺮﺟﺎﻧﻲ‬

‫ﺑﺮ ﺷﺮح ﺣﻜﻤﺔاﻟﻌﻴﻦ ﺣﺎﺷﻴﻪ زده اﺳﺖ ﺗﺎرﻳﺦ وﻓﺎﺗﺶ ﺑﺮ ﻣﺎ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻴﺴﺖ‪.‬‬
‫‪ - 3‬ﻗﺎﺿﻲ ﻋﻀﺪاﻟﺪﻳﻦ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ اﻳﺠﻲ ﺷﻴﺮازي‪ .‬ﻫﻢ ﺣﻜﻴﻢ ﺑﻮده و ﻫﻢ ﻣﺘﻜﻠﻢ و ﻫﻢ اﺻﻮﻟﻲ‪ .‬ﻧﻈﺮﻳﺎت او در‬
‫ﻋﻠﻢ اﺻﻮل و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ در ﺑﺮﺧﻲ ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻓﻠﺴﻔﻲ و ﻛﻼﻣﻲ ﻣﻄﺮح اﺳﺖ‪ .‬ﻛﺘﺎب ﻣﻌﺮوف او ﻣﻮاﻗﻒ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﺮ‬

‫ﭼﻨﺪ ﻋﻨﻮان ﻛﻼم دارد ﻧﻪ ﻓﻠﺴﻔﻪ‪ ،‬وﻟﻲ‬
‫ﭘﺎورﻗﻲ‬

‫)‪ (1‬رﻳﺤﺎﻧﺔاﻻدبج ‪ 8‬ص ‪ 53‬و ‪54‬‬
‫)‪ (2‬ﻫﻤﺎن‪ ،‬ج ‪ / 4‬ص ‪.467 – 465‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄ ‪‬ﻬﺮ‬ ‫‪494‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔ ًﺎ ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬