Page 54 - خدمات متقابل ایران و اسلام

‫ﻛﺮﻳﻢ آﻣﺪه اﺳﺖ‪ ،‬وﻟﻲ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ در ﻗﺮآن ﻛﺮﻳﻢ دارد ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮﻣﻲ ﻛﻪ اﻣﺮوز ﻣﺼﻄﻠﺢ ﻓﺎرﺳﻲ‬
‫زﺑﺎﻧﺎن اﺳﺖ و از آن‪ ،‬ﻛﻠﻤﻪ"ﻣﻠﻴﺖ"را ﻣﺸﺘﻖ ﻛﺮدهاﻧﺪ ﻣﺘﻔﺎوت اﺳﺖ‪.‬‬

‫ﻣﻠﺖ در اﺻﻄﻼح ﻗﺮآن ﺑﻪ ﻣﻌﻨﻲ راه و روش و ﻃﺮﻳﻘﻪاي اﺳﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮف ﻳﻚ رﻫﺒﺮ اﻟﻬﻲ ﺑﺮ ﻣﺮدم ﻋﺮﺿﻪ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ‪ .‬ﻣﺜﻼ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪":‬ﻣﻠﺔ اﺑﻴﻜﻢ اﺑﺮاﻫﻴﻢ «"ﻳﻌﻨﻲ راه و روش ﭘﺪر ﺷﻤﺎ اﺑﺮاﻫﻴﻢ‪ .‬ﻳﺎ ﻣﻲﻓﺮﻣﺎﻳﺪ‪":‬ﻣﻠﺔ‬

‫اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﺣﻨﻴﻔﺎ "‪.‬‬
‫راﻏﺐ اﺻﻔﻬﺎﻧﻲ در ﻛﺘﺎب ﻣﻔﺮدات اﻟﻘﺮآن ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪":‬ﻣﻠﺖ و اﻣﻼل ﻛﻪ ﻫﻤﺎن اﻣﻼء اﺳﺖ از ﻳﻚ رﻳﺸﻪ‬
‫اﺳﺖ‪"،‬ﻓﻠﻴﻤﻠﻞ وﻟﻴﻪ ﺑﺎﻟﻌﺪل "ﻳﻌﻨﻲ وﻟﻲ او از روي ﻋﺪاﻟﺖ اﻣﻼء ﻛﻨﺪ‪ ،‬راﻏﺐ ﻣﻲﮔﻮﻳﺪ‪":‬ﻋﻠﺖ اﻳﻨﻜﻪ ﻳﻚ‬

‫ﻃﺮﻳﻘﻪ اﻟﻬﻲ"ﻣﻠﺖ"ﻧﺎﻣﻴﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ از ﻃﺮف ﺧﺪاوﻧﺪ اﻣﻼء و دﻳﻜﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ"‪.‬‬
‫ﭘﺲ‪ ،‬از ﻧﻈﺮ ﻗﺮآن ﻳﻚ ﻣﺠﻤﻮﻋﻪ ﻓﻜﺮي و ﻋﻠﻤﻲ و ﻳﻚ روﺷﻲ ﻛﻪ ﻣﺮدم ﺑﺎﻳﺪ ﻃﺒﻖ آن ﻋﻤﻞ ﻛﻨﻨﺪ‪ ،‬ﻣﻠﺖ‬
‫ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﺑﻨﺎﺑﺮاﻳﻦ ﻣﻠﺖ ﺑﺎ دﻳﻦ ﻳﻚ ﻣﻌﻨﻲ دارد‪ ،‬ﺑﺎ اﻳﻦ ﺗﻔﺎوت ﻛﻪ ﻳﻚ ﭼﻴﺰ ﺑﻪ اﻋﺘﺒﺎري دﻳﻦ‪ ،‬و ﺑﻪ‬

‫اﻋﺘﺒﺎر دﻳﮕﺮي ﻣﻠﺖ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﺑﻪ آن اﻋﺘﺒﺎر ﻣﻠﺖ ﻧﺎﻣﻴﺪه ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ آن ﭼﻴﺰ از ﻃﺮف ﺧﺪا ﺑﻪ‬
‫ﭘﻴﺎﻣﺒﺮي اﻣﻼء ﻣﻲﺷﻮد ﻛﻪ ﺑﻪ ﻣﺮدم اﺑﻼغ ﻧﻤﺎﻳﺪ و ﻣﺮدم را ﺑﺮ اﺳﺎس آن رﻫﺒﺮي ﻧﻤﺎﻳﺪ‪.‬‬

‫ﻋﻠﻤﺎي ﻓﻘﻪ اﻟﻠﻐﻪ ﻣﻲﮔﻮﻳﻨﺪ‪ :‬ﻳﻚ ﺗﻔﺎوت ﻣﻴﺎن ﻛﻠﻤﻪ دﻳﻦ و ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻠﺖ اﻳﻨﺴﺖ ﻛﻪ ﻛﻠﻤﻪ دﻳﻦ را ﺑﻪ ﺧﺪا‬
‫ﻣﻲﺗﻮان اﺿﺎﻓﻪ ﻛﺮد و ﻣﺜﻼ ﮔﻔﺖ"دﻳﻦ اﷲ "ﻳﻌﻨﻲ دﻳﻦ ﺧﺪا و ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺑﻪ ﻓﺮد ﭘﻴﺮو ﻧﻴﺰ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﺜﻼ‬
‫ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪" :‬دﻳﻦ زﻳﺪ‪ ،‬دﻳﻦ ﻋﻤﺮو"‪ .‬وﻟﻲ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻠﺖ ﻧﻪ ﺑﻪ ﺧﺪا اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد و ﻧﻪ ﺑﻪ ﻓﺮد ﭘﻴﺮو‪ ،‬ﮔﻔﺘﻪ‬
‫ﻧﻤﻲﺷﻮد‪ :‬ﻣﻠﺖ ﺧﺪا ﻳﺎ ﻣﻠﺖ زﻳﺪ ﻳﺎ ﻣﻠﺖ ﻋﻤﺮو‪ ،‬ﺑﻠﻜﻪ ﺑﻪ آن رﻫﺒﺮي ﻛﻪ از ﻃﺮف ﺧﺪا ﻣﺄﻣﻮر رﻫﺒﺮي ﻣﺮدم ﺑﺮ‬
‫ﻃﺒﻖ ﻃﺮﻳﻘﻪ ﺧﺎﺻﻲ اﺳﺖ اﺿﺎﻓﻪ ﻣﻲﺷﻮد‪ ،‬ﻣﺜﻼ ﮔﻔﺘﻪ ﻣﻲﺷﻮد ﻣﻠﺖ اﺑﺮاﻫﻴﻢ ﻳﺎ ﻣﻠﺖ ﻋﻴﺴﻲ ﻳﺎ ﻣﻠﺖ ﻣﺤﻤﺪ‪.‬‬

‫ﻣﺜﻞ اﻳﻦ اﺳﺖ ﻛﻪ در ﻣﻔﻬﻮم اﻳﻦ ﻛﻠﻤﻪ رﻫﺒﺮي ﮔﻨﺠﺎﻧﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ‪.‬‬
‫از اﻳﻦ ﻧﻈﺮ ﻣﻲﺗﻮان ﮔﻔﺖ ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻠﺖ ﻧﺰدﻳﻚ اﺳﺖ ﺑﺎ ﻛﻠﻤﻪ"ﻣﻜﺘﺐ"در اﺻﻄﻼح ﺟﺪﻳﺪ‪ ،‬ﻛﻠﻤﻪ ﻣﻜﺘﺐ ﻧﻴﺰ‬

‫ﻣﻌﻤﻮﻻ ﺑﻪ رﻫﺒﺮ ﻳﻚ روش و ﻣﺴﻠﻚ اﺿﺎﻓﻪ‬

‫ﭘﺎورﻗﻲ‬
‫‪] .2‬در آﺧﺮﻳﻦ ﭼﺎپ زﻣﺎن اﺳﺘﺎد»ﻫﻔﺪه« آﻣﺪه اﺳﺖ‪[.‬‬

‫‪ .1‬ﺣﺞ ‪.78 /‬‬
‫‪ .2‬اﻧﻌﺎم ‪.161 /‬‬
‫‪ .3‬ﺑﻘﺮه ‪.282 /‬‬

‫ﻛﺘﺎﺑﺨﺎﻧﺔ ﺳﺎﻳﺖ ﻧﺴﻴﻢ ﻣﻄﻬ‪‬ﺮ‬ ‫‪53‬‬

‫‪www.nasimemotahar.com‬‬

‫ﻟﻄﻔ ًﺎ ﻧﻮاﻗﺺ اﺣﺘﻤﺎﻟﻲ و ﺧﻄﺎﻫﺎي ﺗﺎﻳﭙﻲ را اﻃﻼع دﻫﻴﺪ‪.‬‬