Page 62 - demo1

Лекц 10

Найруулгын төрөл

Хэл бол хүмүүсийн харилцааны хэрэглүүр. Хүмүүс бүхий л амьдралаа ямар нэгэн
харилцааны дунд өнгөрөөдөг бөгөөд энэхүү харилцааны үүрэг зорилго нэг нэгнээсээ

ялгаатай. Эндээс л найруулгын хэв маяг, төрөл гэсэн ухагдахуун, ойлголт гарч ирнэ.

Найруулгын төрлийн тухай ойлголт шууд бий болоогүй, хэл шинжлэлийн ухааны
хөгжлийн тодорхой үеийг дамжсаар хөгжиж ирсэн. Найруулгыг эртний Грек, Ромд уран

илтгэх ухаан гэж ойлгож, харин эртний Энэтхэгт хэл яриаг чимэглэх хэрэглүүр гэж
тодорхойлж байв. Тэгвэл Дундад зууны үеэс найруулгыг уран зохиолтой холбон

тайлбарлах болсон байна.

Найруулгын төрлөөр олон эрдэмтэн тухайлбал, Орос, Чех, Америкийн эрдэмтэд
А.Х.Востоков, В.В.Виноградов, М.Н.Кожина нар судалгаа хийжээ. Мөн энэ талаар

судалгаа хийсэн Б.Ренчин, Я.Цэвэл, Ц.Сүхбаатар, Ш.Гаадамба нарын зэрэг монголын
олон судлаач эрдэмтдийг дурдаж болно.

Орчин үеийн найруулга зүйн ухаан гол хоёр судалгааны хүрээг хамарна.
`Нэгдүгээрт. Хэлний найруулгын хэрэглүүр, түүнийг хэрэглэх арга

Хоёрдугаарт. Найруулгын төрөл, өөрөөр хэлбэл хэрэгт гүйцэтгэж буй үүргийг

судалдаг юм.
Найруулга зүйн ухааны түүхэнд найруулгыг ангилахдаа янз бүрийн зарчим

баримталж байлаа. Өөр өөрөөр ангилж, Жишээ нь: XYIII зууны үеийн Оросын суут
эрдэмтэн М.В.Ломоносов: Дээд, Дунд, Доод гэж найруулгыг анх удаа 3 ангилсан байна.

Дээд – бүх нийтийн өргөн хэрэглэдэг үгс

Дунд – бүх хүн ойлгодог боловч бага хэрэглэдэг үгс
Доод – жинхэнэ ярианы хэлний үгсийг багтаажээ. Нийгэмд хэлний гүйцэтгэх гол

үүргийг харилцах, мэдээлэх, нөлөөлөх гэж үздэг. Эдгээр үүргийг гүйцэтгэхийн үүднээс
түүхэн хөгжлийн явцад хэлний онцгой ялгаа бүрэлдэн бий болж, хэлбэржин тогтсон нь

найруулгын төрөл буюу хэрэг үүрэгт найруулга юм.

Сүүлийн үед найруулгын төрлийг ангилж байгаа эрдэмтдийн гол гол саналыг авч
үзье. Д.Розенталь, М.Теленкова нар : Найруулгын төрлийг:

Бичгийн найруулга
Ярианы найруулга гэж ангилсан.

Бичгийн найруулгаа:
Албан бичгийн найруулга

61 | Хуудас