Page 81 - Münip E-Book

getirdiği bunalımlara karşı modern insanın yaşamında
duyduğu eksikliğini gidermeye dönük arayışları içinde
tekrardan ilgi duyduğu masallar, endüstriyel bir meta
olmaktan öteye geçememiştir.

Ancak bu yeni tür kültür aktarımı olmak yerine, yani
medeniyete/uygarlığa ilişkin bir kültür aktarımı olmak
yerine, çocuklar üzerinde olumsuz etkileriyle karşımıza
çıkıyor. Yeni tüketim kalıpları oluşturmak, yeni yaşam
tarzı empoze etmek misyonuyla yüklü. Günümüz çocuk
öykü ve masallarının yapaylığı, suniliği, kahramanları-
nın plastik, karton oluşu, ruhsuzluğu da bununla ilgili-
dir. Masal okuyan ve dinleyen kuşakların yerini izleyen,
seyreden kuşaklar almıştır. Masal yerini büyük oranda
çizgi filmlere bıraktı ve kahramanlar da çizgi karakterler
oldular. Buna bir tür insandan uzaklaşma durumu diye-
“uprooted” ye dikkat çekerler. Bunların hepsinde ger- biliriz.
çeklik payı bulunur.
Masalın bu post-modern türünün en önemli olumsuz-
Modernizm her türlü masalsı içerikleri akıldışılıkla it- luğu şiddet ve ötekileştirmedir. Sürekli bir korku pom-
ham edip mahkum etse de kendini ve temel kurumlarını palanmaktadır. “Haklının güçlülüğü” yerine “güçlünün
masalın da bir parçası olan folklor üzerinden inşaa et- haklılığı” mesajı verilmektedir. Anadolu masallarında-
miştir. Modern yaşamın sıkıntıları geçtiğimiz otuz yılda ki gizem, sır, sır perdesi, vicdan ögeleri, erdem, saygı,
daha iyi anlaşılmıştır. Modernizm eleştirisi olarak ortaya emek, çaba, ortak akıl, kolektif irade, tevazu telkini, hem
çıkan post-modernizmin masal gibi değerleri gündeme masal sinemasında yok hem de yeni yazılan masallarda
getirişi, masalın varoluş koşulllarına uygun değildir. yoktur. Masallarda işlenen iyi-kötü, güzel- çirkin, ça-
Post-modern literatür, gelenekle yeniden bağ kurma lışkan-tembel, akıllı-aptal gibi karşıtlıklar post-moder-
ihtiyacını ve gerekliliğini gündeme getirdi. Bu nedenle nizmin hoşlandığı şeyler değildir. Belirsizlik ve grilik
post-modern edebiyat tarihin geçmiş halkalarında kar- post-modernizmin temel özelliğidir. Dolayısıyla masal-
şımıza çıkan eskil, antik-çağcıl öğeleri geri çağırmaya ların özgül özellikleri içinde anlaşıldıkları şüphelidir ve
yöneldi ancak bu geri çağırış hiçbir biçimde geleneğin masal üzerinden kazandırılmak istenen değerler belir-
yeniden canlandırılması, toplumsallaştırması anlamını sizleşmektedir. Yukarıda saydığımız zıtlıklar arasındaki
taşımamaktadır. Bu yeni çaba, geleneğin istismarı, suis- sınırlar, çizgiler de netliğini kaybetmektedir.
timali ve yeni bir tüketim, tüketme anlayışı üzerinedir.
Son yıllarda ülkemizde de masala, masalsı anlatıma ve
Son zamanlarda Batı edebiyatında yeniden Antik ve Or- motiflere ilgi artmıştır. Bazı çağdaş edebiyatçılarımızın
taçağ değerlerine, mitolojik, fantastik ögelere bir dönüş son dönem eseleri bu eğilimi yansıtmaktadır. Tuna Kire-
söz konusudur. Bunu oldukça başarılı bir şekilde yansı- mitçi’nin Güneşi Kıskandıran Kız, Ahmet Ümit’in Masal
tan H. Potter örneği karşımızda duruyor. Post-modern Masal İçinde ve Olmayan Ülke, Haydar Ergülen’in Nar
dönemlerle birlikte masalsı öğeler taşıyan sinemanın Alfabesi eserleri birkaç örnektir. Bunu dışında popüler
canlanmasında H. Potter bir dönüm noktası olmuştur. masal kitaplarında da ciddi bir artış gözlenmektedir. Ül-
Hem roman olarak hem de sinema uyarlaması büyük kemizde de masal market raflarındaki yerini almıştır. Te-
ilgi görmüştür. Son zamanlarda fantastik filmler ve ro- levizyonlarda bazı masal motifleri ve kahramanları gü-
manlar öne çıkan türler olmuştur. Bir dönem masalın nümüz yaşam koşulları içinde canlandırılmaktadır. TRT
yeri alan çizgi filmlerde de masal öğeleri yer almaya Çocuk’ta yayınlanan Keloğlan Masalları çizgi filmi gibi.
başlamıştır. Yedinci sanat sinemada masalsı öğeler, kah- Bu çizgi film, çocuklara Keloğlan’ı sevdirse de, Keloğ-
ramanlar ve mekanların görünürlüğü artmıştır. O yüz- lan Masalları’ndan büyüklere “hisse” düşmemektedir.
den günümüzün best-selleri masallar olmuştur. Masal Keloğlan sadece bir çocuk kahraman olarak algılanmak-
süpermarkete girmiş, endüstrileşmiştir. Modernizmin tadır. Oysa Keloğlan sadece bir çocuk değildir. Pertev

2021/1 79