Page 17 - Türk Yurdu 387. sayı Kasım 2019(web için-kapaklı)

PORTRE

BİZİM AHISKA’NIN YILMAZ SAVAŞÇISI,

GÜR SESİ: YUNUS ZEYREK

ZEKİ GÜREL*

Kazakistan’a görevli gittiğimiz Eylül 1999’da bize likle Konya’dan, Tokat’tan, Yozgat’tan seçilen Türkler
oralarda yakınlık gösterip ilk kucaklayanlar, 14 Kasım Ahıska ve çevresine yerleştirildiler. Osmanlı Devle-
1944 sonrasında Ruslar tarafından Orta Asya’ya sür- ti’nin yönetiminde uzun süre yaşayan Ahıska Türkleri
güne gönderilen Ahıska Türklerinin bugünkü evlatla- zamanla tam bir Osmanlı kültürü örneği durumuna
rı olmuştu. O süreçte tanışıp dost olduğum Ali Paşa gelmiş ve Doğu Anadolu Türkleri ile bütünleşmişler-
Veyseloğlu (1922 Aspina/Ahıska-Gürcistan-2016 Ka- dir. 1828 yazında Rusların eline düşünceye kadar tam
zakistan, Ali Paşa Veyseloğlu, şairdi, Kazakistan’da- 250 yıl boyunca Çıldır/Ahıska Eyaleti’nin merkezi olan
ki Ahıska Türklerinin kanaat önderlerindendi.) bana bu serhad şehrimize birer sancak olarak şu yerler bağlı
imzalayarak hediye ettiği kitabı “Vatan ve Gurbet”te idi: 1.Bedre, 2. Azgur, 3.Ahıkelek, 4.Hırtıs, 5.Cecerek,
Ahıska Türklerinin tarihi geçmişini şöyle anlatıyordu: 6.Ahıska, 7.Altınkale (Kabliyan), 8.Acara (Bu sancak
“Kuvvetle muhtemel, Kıpçakların Avrupa’ya ge- 16 Mart 1921 Moskova Antlaşması ile sınırlarımız dı-
çişleri sırasında Kafkaslar’da ve Gürcistan’da yerleşen şında kalmıştır.), 9.Maçakel (Üçte ikisi Artvin’in Bor-
Ahıska Türkleri, 12. asrın ikinci yarısından itibaren be- çka ilçesinde üçte biri Acara’da), 10.Livana (Artvin),
lirgin bir şekilde Oğuz boylarının etkisi altında kalmış- 11.Pertekrek (Yusufeli), 12. Ardanuç, 13. İmirkhev,
tır. Ahıska Türklerinin bu bölgede kesin olarak yerleş- 14.Şavşet (Bu son beş sancak bugün Artvin ilimizde-
me dönemini gösteren en geçerli tarih 11 ve 12. asırdır. dir.), 15.Oltu, 16. Norman, 17.Kamakhis (Bu son üçü
Bazı Avrupalı ve Rus araştırmacılar, Ahıska Türklerinin şimdi Erzurum iline bağlıdır.),18.Paskov, 19.Ardahan,
kökenini İskitlere, Avarlara, Bulgarlara vb. Türk boyları- 20.Çıldır, 21. Küçük Ardahan/Göle (Bu dört sancak
na bağlasalar da bu tezlerin geçerlilik taşıma oranı dü- bugün Kars ilindedir.) Osmanlı Devleti’nin Çıldır Eya-
şüktür. Çünkü çok sayıdaki Kafkas halkı arasında son leti’ni kaybetmesinden sonra Ruslar bu bölgeleri yavaş
derece az bir sayı oluşturan Ahıska Türklerinin varlık yavaş ele geçirmeye başlamış ve Asya’nın içlerine ka-
gösterebilme şansı olmayacak ve bir süre sonra etnik dar yayılmışlardır.” (Veyseloğlu, 1999: 21-22).
olarak yok olup gideceklerdir. Etnik karışmalar ve bu Ahıska Türklerinin yaşadığı coğrafya, jeopolitik
bölgeden hızla geçen büyük kitlelerin önlerindeki kü- açıdan stratejik bir konuma sahipti. Rusların Orta As-
çük kavimleri sürükleyerek bölgeden uzaklaştırıldıkla- ya’ya özellikle de Türkiye’ye karşı düzenleyecekleri
rı düşünülürse, Ahıska Türklerinin 11. asırdan önce bu harekâtlarda onlar açısından oldukça önemli bir en-
bölgede tutunabilme şansları olmayacağı bilinmelidir. gel, Türk Dünyası için de bir kalkan özelliği taşıyor-
11 ve 12. asırdan sonra bu bölgeye yerleşen ve Kıpçak du. 1828 Haziranında Kars, Rusların eline geçti. 12
Türkü oldukları (kültürleri, dilleri, antropolojik yapıları, Ağustos 1828’de Ahıkelek düştü. 28 Ağustos sabahı
gelenekleri yönüyle) kuvvetli bir şekilde iddia edilebi- Ahıska şehri Ruslar tarafından işgal edildi. Ahıska’nın
lecek olan Ahıska Türkleri, Selçuklulardan sonra Bey- düşmesinden sonra zaman içinde Rusların İstanbul’u
likler akabinde ise Osmanlı Devleti’nin sınırları dâhi- ve Boğazları istemesi ve Ahıska’da Ruslara karşı
linde kalmıştır. Osmanlıların 1573 yılında Gürcistan’ı direnen Müslüman Türk’ün mücadelesindeki
fethetmesinden sonra İç Anadolu Bölgesi’nden özel- büyüklüğü bu irtibatları da düşününce insan daha
15