Page 57 - Türk Yurdu 387. sayı Kasım 2019(web için-kapaklı)

atasözleri de büyük yer tutmaktadır. denle 1913 yılında köyüne dönmüş ve 1915 yılında
Birinci Dünya Savaşı’nın sonuna kadar Çuvaş burada ölmüştür.
Edebiyatı’nda Rusçadan yapılmış çeviriler büyük yer Doğduğu ve öldüğü köy olan Slakbaş’ta bir anıt
tutar. A. S. Puşkin, L. N. Tolstoy, M. Yu. Lermontov, mezarı ve müzesi bulunan Konstantin V. İvanov’un
N. A. Nekrasov, İ. A. Krilov, S. T. Aksakov’un eserle- adına 1967’den beri her yıl güzel sanatlar alanında
ri, Andersen masalları, Rus eğitimci K. D. Uşinskiy’in ödüller verilmektedir. Ayrıca Çuvaş Cumhuriyeti’nde
okul kitapları Çuvaşçaya çevrilmiştir (Benzing 1959: Konstantin V. İvanov adlı Çuvaş Devlet Akademi Dra-
844, Yumart 1974: 137-193). Bu çeviri yayımlar, mo- ma Tiyatrosu vardır ve yine Çuvaş Cumhuriyeti’nin
dern Çuvaş Edebiyatı için çok önemli bir temel olmuş, başkenti olan Çeboksarı’da 1950 yılında dikilmiş bir
Konstantin V. İvanov’un Narspi öykü-şiiri de bu temel Konstantin V. İvanov heykeli ile yine aynı isimde bir
üstünde fakat halk şiiri geleneğinin bir devamı olarak sokak bulunmaktadır. Konstantin V. İvanov’un sağ-
ortaya çıkmış ve bugüne dek Çuvaş şiirinin klasiği ola- lığında düşlediği ama gerçekleştiremediği Narspi
rak süregelmiştir (Yılmaz 1997, 2006, Bayram 2018). operası da çok ünlüdür (İvanov 1990). Konstantin V.
İvanov’un yüzüncü doğum yıl dönümü olan 1990 yılı,
Narspi’nin Şairi: Konstantin V. İvanov
UNESCO’nun 25. dönem toplantısında önemli tarih-
Konstantin V. İvanov, yukarıda genel çizgileriyle ler takvimine sokulmuş ve Konstantin V. İvanov yılı
verilmiş olan 19. yüzyılın sonuna doğru, Başkurdis- ilan edilmiştir.
tan’ın Slakbaş köyünde, varlıklı bir ailenin çocuğu ola-
rak dünyaya gelmiştir. Konstantin V. İvanov’un babası Narspi Şiiri
Rusça, Tatarca ve Başkurtçayı çok iyi bilen, gazeteler- Yazıldıkları dönemden beri güncelliklerini yitirme-
de yazıları yayımlanan aydın bir Çuvaş’tır. Konstantin yen ve pek çok dile çevrilmiş olan Konstantin V. İva-
V. İvanov, 1903 yılında on üç yaşındayken Simbirsk nov’un şiirleri üzerinde çok şey söylenmiş, çok şey ya-
Çuvaş Okuluna yatılı olarak verilmiştir. Edebiyat, re- zılmıştır. Özellikle Narspi şiiri Çuvaş Edebiyatı’nın en
sim ve el sanatları alanında son derece yetenekli olan ünlü şiiri ve çağdaş Çuvaş şiirinin klasiği sayılmaktadır.
Konstantin V. İvanov, ilk şiirlerini de bu dönemde yaz- 2097 dizelik bir öykü-şiir olan Narspi, dörtlükler
maya başlamıştır (İvanov 1990). biçiminde düzenlenmiş olması, eski Türk halk şiirinin
1905’teki ilk devrim dalgasıyla birlikte, sessiz ve en çok sevilen 4+3 duraklı, yedili hece ölçüsünün kul-
çalışkan öğrenci Konstantin V. İvanov’un öncü kişiliği lanılmış olması, yine eski Türk halk şiiri geleneğinde
ortaya çıkmıştır. Bir yandan şiirleriyle Çuvaş halkına olduğu gibi dize sonlarında çoğunlukla gerçekte ses
özgürlükleri için savaşma cesareti aşılamaya çalışırken benzerliği (asonans) denilebilecek yarım uyaklarla ye-
diğer yandan da kendisi gibi düşünen arkadaşlarıyla tinilmiş olması, pek çok dörtlükte en eski Türk şiirini
birlikte, devrime karşı çıkan okul hocalarıyla mücade- anımsatacak biçimde dize başı ses benzerliklerinden
leye girişmiştir. İki yıl boyunca sürekli yazan, çeviriler yararlanılmış olması nedeniyle, biçim açısından halk
yapan Konstantin V. İvanov, Mart 1907’de otuz yedi şiiri geleneğinin devamı sayılabilir. Ayrıca, ekseninde
öğrenci ile birlikte okuldan atılmış ve doğduğu köye bir olay bulunması da destan türünü çağrıştırmaktadır.
dönmüştür (İvanov 1990).
Çuvaşların eski köy yaşamlarını, inançlarını,
İlk devrim dalgası sona erince İ. Ya. Yakovlev, sını- geleneklerini, doğa ile olan ilişkilerini Narspi ile Set-
fındaki yetenekli öğrencileri yanına çağırmış ve Kons- ner’in aşk öyküleri etrafında anlatan bu şiir, aynı
tantin V. İvanov da Ağustos 1907’de okula geri dön- zamanda, Konstantin V. İvanov’un tek sevgi şiiri.
müştür. En güzel eserlerini de bu yıllarda (1907-1908), Babasının, yoksul ve yiğit Setner’den ayırıp zengin ve
on yedi, on sekiz yaşlarındayken yazmıştır. Ünlü Çu- yaşlı Tıhtaman’la zorla evlendirdiği güzel Narspi’nin
vaş yazarlarından Peder Huzangay, Narspi şiiri için, öyküsü, geleneksel Türk toplumuna hiç de yabancı
“Bu çok şaşırtıcı. Üç bin dizelik şiirde eski Çuvaş yaşa- değildir. Kendi ölümü pahasına Tıhtaman’la yaşamaya
mının tüm ayrıntıları ortaya konuluyor. Bu, hiçbir kalı- başkaldıran Narspi ile daha öğrenci iken çarlık düzeni-
ba sığmayacak kadar şaşırtıcı bir durum.” demektedir ne karşı verilen savaşın içinde yer alan ve bu uğurda
(İvanov 1990: 76). çektiği sıkıntılarla yirmi beş yaşında tüberkülozdan
Konstantin V. İvanov, 1908 yılında İ. Ya. Yakov- ölen Konstantin V. İvanov, birbirlerine çok benzerler.
lev’in çabalarıyla şiirlerinin ilk baskısını yaptırmış; öze- Konstantin V. İvanov’un anlattığı Silpi köyü de
likle Narspi şiiri okuyucularda büyük bir şaşkınlık ve gerçekte, kendi çocukluğunu geçirdiği Slakbaş
hayranlık uyandırmıştır. Narspi’den sonra da ölümsüz köyüdür. Konstantin İvanov kitabından öğrendiğimize
şiirler yazan Konstantin V. İvanov’un bu şiirleri, sivil sa- göre Slakbaş köyü, Kiremet Dağı’nın eteklerinde yer
vaş sırasında bir subay tarafından el yazılarının bulun- alır. Dağın eteğindeki beyaz taşların aralarından pı-
duğu dosyadan alınarak götürülmüş ve yok edilmiştir. narlar fışkırır. Bunlardan biri de, köye adını veren Slak
İlk Rus devrimi sırasında çektiği güçlükler nedeniyle suyudur. Bu pınarlar, oluklar boyunca çağlayarak akar
tüberküloza yakalanan Konstantin V. İvanov, bu ne- ve köye ilk kez gelen bir insan, pınarların sesini değir-

55