Page 58 - Türk Yurdu 387. sayı Kasım 2019(web için-kapaklı)

men sesi sanabilir. Köyün doğusunda büyük, kara bir İçerikle ilgili önemli bir özellik de bilmece, atasö-
orman, ortasında ise yeni yapılmış bir kilise vardır. Bu- zü, büyü duası gibi halkbilimi ürünlerinin şiire yerleş-
rada Çuvaşlar çiftçilik yapmakta, çizme dikip satmak- tirilmiş olmasıdır. Şiir, bu açıdan önemli bir halkbilimi

tadırlar. Slakbaş’tan üç km uzaklıkta, Konstantin V. malzemesidir(Bayram 2011):
İvanov’un şiirindeki köye adını veren Silpi çayırı baş- Süs hürelli hursı yıtı, Kendir kuyruklu çelik köpek,
lar. Şairin bu köydeki yaşamı, Narspi’de küçük Sentti
ile verilmiştir. Krueger da, İvanov’un bu şiirle, çarlık Pir kiret te pir tuhat. Bir girer de bir çıkar. (Bilmece:
düzeni içindeki eşitsizliği sorguladığı görüşündedir iğne)
(1961: 211). Çevrildiği her dilde hayranlık uyandıran Narspi
Narspi şiiri için, pek çok eleştirmen, yazar ve bilim Güzel ve büyük Silpi köyünün ve bu köyde
adamı tarafından öne sürülen görüşlerin bir bölümü yaşayan Çuvaş insanının gündelik yaşantısının
şöyledir:
betimlenmesiyle başlayan şiir, Sarı Hir (Sarı Kız) baş-
S. A. Laşman, 1955 (İvanov 1990: 70): “Gümüş bir lığıyla, öykünün kadın kahramanı güzel Narspi’nin ve
çıngırak sesi gibi çıngırdayarak akıyor Konstantin’in zengin ailesinin tanıtılmasıyla devam eder. Narspi yal-
şiiri. Şiirin her sözü güzel, açık, yerinde ve etkileyici. nız güzelliğiyle değil, becerileri, neşesi, sevinci ve iyi
Şimdiye dek işitilmediği kadar yürek coşturucu.” huyuyla da ailesinin ve köyün bir tanesidir. Köyün en

M. Ya. Sirotkin, 1957 (İvanov 1990: 12-15): “Narspi zengini olan ve en güzel evinde oturan ailesi onu el
şiiri, Konstantin V. İvanov’un en ünlü şiiri. Narspi’nin üstünde tutar ve bir dediği iki edilmez. Ancak gelin-
acılı yaşamı, sıcak yüreği, onu, öbür kardeş halkların lik yaşına gelip de evlenmesi söz konusu olduğunda
büyük yazarları ve şairlerinin çizdiği olumlu kadın kendi görüşünün hiçbir değeri olmaz. Zengin baba
tipleriyle akraba yapıyor. Konstantin V. İvanov’un şiir Miheter için kızına layık görebileceği tek erkek yine
yeteneği, Çuvaş Halk Edebiyatı kaynağından beslen- kendisi gibi zengin bir erkektir ve yaşlı olmasının
miş, Çağdaş Rus Edebiyatı etkisiyle gelişmiştir. İçeriğiy- hiçbir önemi yoktur. Anne de baba gibi düşünmekte
le, biçimiyle, fikirleriyle, halk yığınlarının düşünce ve ve kızının duygularını dikkate almamaktadır. Narspi
ruhunu derinden işleyen Narspi, Çuvaş Edebiyatı’nın ise genç, yakışıklı fakat yoksul bir dul kadının oğlu
dilini zenginleştirmiştir.” olan ve atından başka hiçbir şeyi bulunmayan Setner
ile gizli gizli görüşmeye devam etmektedir. Sonuçta,
V. Ya. Kanyukov, 1979 (İvanov 1990: 74): “Kons- bütün ağlayıp sızlamalarına karşın Narspi, ailesi tara-
tantin V. İvanov’un lirik ve epik şiirlerinde Çuvaş kül- fından zorla yaşlı Tıhtaman’a verilir; nişan ve düğün
türünün çok önemli bir dönemi başlıyor. Puşkin gibi, yapılır. Şiirde çok ayrıntılı anlatılmış olan düğünün bir
Konstantin V. İvanov da eserlerine halk türküleriyle gece öncesinde Narspi ve Setner kaçarlarsa da köyün
bilmeceleri sokuyor, Çuvaş Edebiyatı’nda ilk kez bil- yanındaki büyük ormanda uyuyup kaldıkları bir sırada
meceleri şiire yerleştirip işliyor.” yakalanıp geri getirilirler. Bu kaçış olayı güveyiden giz-
Á. Róna-Tas (1975): “Konstantin V. İvanov’un dili lenir ve hiç bir şey olmamış gibi düğüne devam edilir.
kristal gibi temiz, gerçek şiir dili. Şiirlerinde, özellikle Sonunda Narspi, komşu köy Huşılka’ya gelin gider ve
düşünülerek kullanılmış sözcükler yok. Konstantin V. yeni bir hayata başlar. Genç ve güzel karısını kıskanan
İvanov için, yalancı sanatın, kurnaz sözcüklerin ardı- ve bir an önce yaşlanmasını isteyen Tıhtaman, onu ilk
na gizlenmek çok yabancı bir şey. Konstantin V. İva- günden başlayarak sürekli kırbaçla döver. Şiirde yaşlı
nov’un şiirlerinde, çok yerde, Çuvaş halk türkülerin- Tıhtaman’ın psikolojisi şöyle anlatılır:
den alınmış örnekler var. Bu nedenle de çok özgün Hine, hine, Tıhtaman, Döv sürekli Tıhtaman,
bir dil…” Sanran, samrık an kultır! O senden genç kalmasın!
Konstantin V. İvanov’un anlatımında, ilk bakışta Asaplantar, Tıhtaman, Eziyet et Tıhtaman,
dikkati çeken özellikler, doğrudan anlatımı yeğlemesi, Narspi çasrah vatıltır! Hemencecik yaşlansın!
sembollere başvurmaması, insanı doğaya, doğayı in- Tıhtaman’ın eziyetlerine ve Setner’den ayrı kal-
sana benzeterek anlatması, eylemleri çok kullanması maya dayanamayan Narspi, bir akşam Tıhtaman’ın
ve doğa yansıması sözcüklere çok yer vermesidir. Sı- çorbasına arsenik katarak onu öldürür ve iki köyün
fatlar çok az ve basittir. Betimlemeler çok yalındır ve arasındaki ormana kaçar. Setner’ini bulmak umuduyla
eylemlerle anlatılmıştır. Her şey hareket hâlindedir. Ey- köye gitmeye çalışırken karanlık, yağmur ve fırtına ne-
lemlerin çok kullanılması, doğaya bağımlı, göçebe bir deniyle ormanda kaybolur. Narspi’nin ormanda korku
toplumun izlerini yansıtır ve bu özelliğiyle de eski Türk ve vicdan azabıyla boğuşmasını anlatan bölüm şiirin
halk şiirine yaklaşır : en içten ve en etkileyici bölümüdür:
1
Tırı şıvın ışınçe, Duru suyun içinde, Vırman tata hıtırah, Orman daha da kötü,
Kıvak pilit yavınat. Mavi bulut kıvrılıyor. Şavlat, yiret, ahırat. Gürlüyor, bağırıyor.
Vatı yımra tayılsa, Yaşlı söğüt salınarak, Turı sırlah, an pırah! Tanrım, acı, bırakma!
Tisne pıhsa savınat. Ona bakıp seviniyor. Ahırsaman huskalat’! Kıyametler kopuyor!

56
SAYI 387 • KASIM 2019