Page 18 - 10_niigem_sudlal_Neat

БҮЛЭГ
1 НИЙГЭМ, НИЙГМИЙН ХАРИЛЦАА

ДААЛГАВАР Зургийн утгын талаар ярилцаарай .
11

1. Эдгээр çургууд нь юуны тухай өгүүлж байна вэ?
2. Эдгээр нь нийгмийн гажуудалтай хэрхэн холбогдож байна вэ?
3. Гаж үйлдэл үйлдэгчид ямар хариу арга хэмжээ авах ёстой вэ?

Юуг гажуудалд тооцох, түүнд нийгмийн гиøүүдийн çүгээс хариу арга
хэмжээ авах тогтолцоо нь бүхэлдээ нийгмийн хяналт юм. Ìөн нийгмийн
хяналт нь гажуудлыг арилгах үүднээс нийгмийн гиøүүдийн çүгээс гажуудагчийг
øийтгэх, çасан хүмүүжүүлэх çэрэг хэлбэрээр авч буй арга хэмжээнүүдийн цогц.
Íийгмийн хяналтыг албан ба албан бус хэмээн ангилдаг. Албан бус хяналт
нь жижиг бүлгийн түвøинд албан бус хэм хэмжээ, хүлээлтийг çөрчсөн үйлдэл
хийснийх нь төлөө дургүйцэх, øоолох, нүд үçүүрлэх, үглэх, çэмлэх, øүүмжлэх
çэрэг хэлбэрээр илэрдэг хяналт юм. Õарин албан ёсны хяналт нь албан
ёсны хэм хэмжээг çөрчсөний төлөө сануулга өгөх, ажлаас нь халах, торгох,
эрхийг нь хяçгаарлах, хорих, цааçаар авах çэрэг албан ёсны үүрэг хүлээсэн
байгууллагуудын хүчээр хэрэгждэг, çохих албадлагад тулгуурласан хяналтын
тогтолцоо юм. Ажлаа хүндэтгэх øалтгаангүйгээр удаа дараа тасалсан
тохиолдолд сануулах, цалингийн тодорхой хувийг бууруулах, улмаар ажлаас
халах çэргээр албан ёсны øийтгэл хүлээлгэнэ. Эрүүгийн гэмт хэрэг үйлдсэн
хэн нэгнийг гэмт хэрэг үйлдсэн эсэхийг нь мөрдөн øалгахаар цагдаагийн
байгууллага ажилладаг. Цагдаагийн байгууллагын хэрхэн ажиллаж, нотлох
баримтыг бүрдүүлсэн байдалд прокурор хяналт тавих ба гэм буруутай эсэхийг
талуудын мэтгэлцээнд тулгуурлан øүүх тогтоодог. Õэрэв гэм буруутай болох
нь øүүхээр тогтоогдсон тохиолдолд гол төлөв эрх чөлөө, биåэ даасан байдал
çэргийг нь хяçгаарлан øоронд хорьдог.

ДААЛГАВАР Гэртээ хийгээрэй
12
ѥЗалуус бид ирээдѷйгээ сонгодогѦ сэдэвт эргэцѷѷлэмж бичээрэй.
Эргэцѷѷлэмж бичихдээ дараах асуултад хариулаарай:

1. Çалуусын сонголтод нөлөөлж буй өөрөөс нь хамаарах боломж,
хүндрэл учруулж буй хүчин çүйлс юу вэ?
2. Çалуусын сонголтод нөлөөлөх гадаад орчны çүгээс үçүүлэх дэмжигч
хийгээд эрсдэлт хүчин çүйлс юу вэ?
3. Боломж, дэмжигч хүчин çүйлсийг хэрхэн аøиглаж, саад бэрхøээл,
эрсдэлийг хэрхэн даван туулах вэ?

18