Page 58 - 10_niigem_sudlal_Neat

БҮЛЭГ
3 ЭРХ ЗҮЙ

Тохиолдол 3. Биçнåсийн үйл ажиллагаа эрхэлдэг Ì нь удахгүй төрөх
хүүхдийнхээ нэр дээр үл хөдлөх хөрөнгө øилжүүлэн, ирээдүйн амьдралын
баталгааг нь хангах çорилгоор харьяа дүүргийнхээ улсын бүртгэлийн гаçарт
хандсан байна.
Õүснэгт 2
Асуултууд Тохиолдол 1 Тохиолдол 2 Тохиолдол 3
Тохиолдол тус бүрд хэний хооронд ямар
асуудал үүссэн вэ?
Уг асуудлыг хэрхэн øийдвэрлэх боломжтой
вэ?
Èргэний эрх çүйн харилцаа нь хүний эрх, эрх чөлөөний үндэс болох хувь
хүний чөлөөт байдлын çарчмаар баталгаажсан байдаг. Ìонгол улсын Èргэний
хуульд çааснаар иргэний эрх çүйн харилцаа нь дараах үндэслэлээр үүснэ. Үүнд:
• Агуулгын хувьд хуульд үл харøлах хэлцэл;
• Èргэний эрх çүйн харилцаа үүсгэхэд чиглэсэн øүүхийн øийдвэр;
• Èргэний эрх çүйн харилцаа үүсгэхэд чиглэсэн çахиргааны øийдвэр;
• Оюуны үнэт çүйл бүтээх;
• Гэм хор учруулах;
• Үндэслэлгүйгээр эд юмс олж авах, эçэмøих;
• Èргэний эрх çүйн харилцааг үүсгэсэн хууль çүйн үйл явдал бий болох;
• Èргэний эрх çүйн харилцаа үүсгэхээр хуульд çаасан бусад үндэслэл.

Èргэний эрх çүйн харилцаа нь субъåкт, объåкт, агуулга гэсэн бүрдэл
хэсгүүдтэй. Èргэний эрх çүйн харилцааны субъåкт нь иргэд хоорондын эд
хөрөнгийн ба эд хөрөнгийн бус амины харилцаанд оролцож, хуулиар олгогдсон
эрх эдэлж, үүрэг хүлээж байгаа этгээд. Èргэний эрх çүйн харилцааны субъåкт нь
эрх çүйн чадвар, чадамжтай байна. Чадвар нь эрх эдэлж, үүрэг хүлээх åрөнхий
ойлголт юм. Чадамж нь үйлдлээр эрх олж авах, үүрэг бий болгох, үүнээс үүсэх
эрх çүйн үр дагаврыг биåчлэн хариуцах онцгой чадвар.
Èргэний эрх çүйн бүрэн чадамж нь 18 наснаас эхлэн бий болно. Íасанд
хүрээгүй буюу 14 наснаас 18 хүртэлх насны этгээд иргэний эрх çүйн бүрэн
бус чадамжтай байна. Íасанд хүрээгүй иргэн хуулиар çөвøөөрснөөс бусад
хэлцлийг хууль ёсны төлөөлөгч /эцэг, эх, харгалçан дэмжигч/-ийн бичгээр
олгосон çөвøөөрлийн үндсэн дээр хийнэ. Õарин 7 наснаас 14 хүртэлх насны
этгээд иргэний эрх çүйн çаримдаг чадамжтай байна. 7 хүртэлх насны этгээд
иргэний эрх çүйн чадамжгүй байна. Ìөн сэтгэцийн өвчний улмаас өөрийн
үйлдлийн учир холбогдлыг ойлгохгүй, өөрийгөө çөв удирдаж чадахгүй болсон
этгээдийг øүүх иргэний эрх çүйн чадамжгүй гэж тооцож, түүнд асран хамгаалалт
тогтооно. Èргэний эрх çүйн чадамжгүй этгээдийн нэрийн өмнөөс түүний хууль
ёсны төлөөлөгч /эцэг, эх, асран хамгаалагч/ хэлцэл хийнэ.

Èргэний эрх çүйн харилцааны объåктод эдийн баялаг болох эд юмс,
эдийн бус баялаг болох оюуны үнэт çүйлс, мөн эрх /эçэмøих, аøиглах, çахиран
çарцуулах/ багтана.

Èргэний эрх çүйн харилцааны агуулга нь талуудын тэгø эрхийн үндсэн
дээр тэдний эрх үүргээр тодорхойлогддог.

58