Page 6 - iqna-rayehe-148-1-2

‫ویژ ‌هنامهبررسی‬
‫اندیش ‌ههایقرآنیمولانا‬

‫شماره ‪148‬‬

‫مراد از «نی»‪ ،‬ن ‌یهای چوبی نیست‪.‬‬ ‫بـدون گفتـار و همـراه بـا آوا و آهنـگ بیـان شـود‪ ،‬قطعـاً‬ ‫‪ nostos‬و ‪ algia‬دارای مصادیقـی معنـوی‬
‫محتوای چوب را خالی م ‌یکردند‬ ‫حز ‌نانگیــز خواهــد بــود‪.‬‬ ‫اسـت‪ nostos .‬را به معنای«بازگشـت به خانه»‬
‫در نظـر م ‌‌یگیرنـد و ‪ algia‬مضمونـی حز ‌نآلود‬
‫و در آن سورا ‌خهایی‬ ‫اگـر ایـن حـس یـا میـل بـه کلام بیایـد‪ ،‬بـاز‬ ‫و دردنـاک دارد‪ .‬بـه همیـن دلیـل عـد ‌های آن‬
‫ایجاد م ‌یکردند که روی حساب بود‬ ‫حز ‌نانگیــز خواهــد بــود‪ ،‬نــه کلام ‌یشــاد و‬ ‫را دلتنگـی ناشـی از دوری طولانـی از زادگاه‬
‫معنـی م ‌یکننـد و بعـد ک ‌مکـم در جـان و‬
‫و جای هریک از روزن ‌ههایش هم‬ ‫طر ‌بانگیــز و شــاد و مفــرح‪.‬‬ ‫انـدرون واژه تصـرف کرد ‌هانـد و حاصلش یک‬
‫مشخص بود و دقت م ‌یکردند که‬ ‫و اگـر چنیـن گفتـار و کلامـی بـا آوایـی حز ‌نانگیـز همراه‬ ‫احسـاس درونی و شـیرین به اشـیاء و اشخاص‬
‫ن ‌یلبک کجا باشد و اندازه هریک‬ ‫باشـد‪ ،‬اثرش بیشـتر و قو ‌‌یتر خواهد بود‪ .‬بنابراین بازگشـت‬ ‫و موقعی ‌تهـای گذشـته نیسـت‪ .‬در واقـع‪ ،‬ما‬
‫از سورا ‌خها با دیگری فرق داشت‪.‬‬ ‫بـه اصـل‪ ،‬یک میـل درونی جدی اسـت که نم ‌یتـوان آن را‬ ‫بـا نوعـی دخـل و تصـرف در تحریـف لفظی و‬
‫نادیـده گرفـت و البتـه حز ‌نآلـود هم اسـت‪ .‬نم ‌یتـوان این‬ ‫معنوی در خصوص نوسـتالژی روب ‌هرو هسـتیم‬
‫به همین دلیل‪ ،‬هر کسی‬ ‫کـه به همـه چیز دلالـت دارد‪ ،‬جـز درد فراق و‬
‫نم ‌یتوانست «نی» بزند و بدون کار‬ ‫حزن را عـوض کرد‪.‬‬
‫و تمرین زیاد‪ ،‬کسی نم ‌یتوانست‬ ‫شـکوه از دوری و جدایـی از اصـل!‬
‫ایــن اشــکالی اســت کــه بســیاری از نســل‬ ‫همنـوا بـا شـما‪ ،‬مـن نوسـتالژی را میـل بـه بازگشـت بـه‬
‫صدایی از «نی» درآورد‪.‬‬ ‫جــوان و گروهــی از جوانــان گذشــته بــه‬
‫شکایت نی که در سخن مولانا‬ ‫موســیقی شــرقی وارد م ‌یکننــد و معتقدنــد‬ ‫اصـل م ‌یدانـم و معانـی دیگـر را بـ ‌یارزش م ‌یدانـم‪.‬‬
‫سمبلیکاست‪،‬جدای ‌یاشاست‬ ‫کــه موســیقی مــا یــا آنچــه موســیقی‬
‫اصیــل ایرانــی اســت شــاد نیســت و انبــار‬ ‫نکتــ ‌های کــه بایــد در اینجــا در ارتبــاط‬
‫از نیستان وجود‪.‬‬ ‫غــم اســت! بــه همیــن ســبب موســیقی‬ ‫بــا «نــی» مــورد اشــاره قــرار بگیــرد ایــن‬
‫ایرانــی را نادیــره م ‌یگیرنــد و غالبــ ًا بــه‬ ‫اسـت کـه «نـی» نوسـتالژیک اسـت و میـل‬
‫هـم نخواهـد داشـت و فـروع انسـان ب ‌یاصـل فاقـد معنـا‬ ‫موســیق ‌یهایی روی م ‌یآورنــد کــه از نظــر‬ ‫بازگشــت بــه اصــل را تحریــک یــا تداعــی‬
‫و ارزش اســت‪ .‬کســی کــه اصــل خــودش را نشاســند‪،‬‬ ‫م ‌یکنــد و در وجــود آدم ‌یزنــده م ‌یکنــد‬
‫فــرع او چــه ارزشــی دارد؟ انســان امــروز چ ‌هبســا واقعــاً‬ ‫آنهــا شــاد اســت و شــاد ‌یآور‪.‬‬ ‫و ســپس بــه حرکــت و جریــان د ‌رمــ ‌یآورد‪.‬‬
‫بــه آینــده فکــر م ‌یکنــد‪ .‬چنیــن ادعایــی وجــود دارد و‬ ‫مـن هـم ایـن حر ‌فهـا را شـنید‌هام‪ .‬غالبـاً از مـن انتقـاد‬ ‫اتفاقــاً م ‌یخواســتم بــه همیــن نکتــه اشــاره کنــم کــه‬
‫امــروز بــه طــور قاطــع از آینــده حــرف زده م ‌یشــود و‬ ‫م ‌یشــود کــه چــرا موســیقی ایرانــی را دوســت دارم و‬ ‫اگـر مـا نخواهیـم میـل بـه بازگشـت بـه اصـل را بـه زبـان‬
‫سـفت و محکـم م ‌یگوینـد کـه پیـش بـه سـوی آینـده‪.‬‬ ‫چــرا آهن ‌گهــای مایــکل جکســون را دوســت نــدارم و‬ ‫بیاوریـم و بگوییـم و بخواهیـم کـه آن را بـه صـورت آواز‬
‫چنیــن شــعاری وجــود دارد و مــا هــم م ‌یشــنویم کــه‬ ‫جـاز و رپ و راک را تأییـد نم ‌‌یکنـم! بارهـا دربـاره ایـن‬ ‫یــا آهنــگ یــا تغنــی بیــان کنیــم‪ ،‬بــه صــورت صــدای‬
‫موضوعــات مــورد ســؤال قــرار گرفتــ ‌هام م ‌یگوینــد کــه‬ ‫حز ‌نانگیـز «نـی» مجسـم خواهـد شـد‪ .‬توجـه کنیـد کـه‬
‫شــعار م ‌یدهنــد‪ :‬حرکــت بــه ســوی آینــده!‬ ‫مگـر شـما بـا شـادی مخالفیـد کـه از موسـیقی ایرانـی‬ ‫فـرق اسـت بیـن گفتـن و نگفتـن‪ .‬در گفتـن معنـا القـا‬
‫م ‌یشــود‪ .‬گاهــی مــا معنــا را بــا نگفتــن القــا م ‌یکنیــم‪،‬‬
‫غالبـ ًا تـم اصلـی ایـن شـعار نفـی گذشـته‬ ‫حــرف م ‌یزنیــد؟‬ ‫یعنــی صدای«نــی» القاکننــده معناســت بــا صــدا‪ ،‬نــه‬
‫اسـت و اینکـه گذشـته تمـام شـده و بایـد‬ ‫پی ‌شفـرض غالـب ایـن افـراد ایـن اسـت کـه بایـد شـاد‬ ‫گفتــار‪ .‬اگــر میــل بــه بازگشــت یاهمــان نوســتالژی‪،‬‬
‫بـود و شـادی کـرد‪ .‬مـن مخالـف شـادی نیسـتم‪ .‬بایـد‬
‫آن را رهـا کـرد‪.‬‬ ‫شـاد بـود‪ ،‬امـا بحـث دربـاره بازگشـت بـه اصـل بـا ایـن‬
‫اشـتباه فاحـش ایـن اشـخاص همیـن اسـت‪ .‬نم ‌یداننـد‬ ‫موســیق ‌یها تأمیــن نم ‌یشــود‪ .‬در موســیقی غــرب و‬
‫انسـانی کـه گذشـته نـدارد یـا گذشـته را قبـول نـدارد‪،‬‬ ‫بـه طـور کلـی در شـادی‪ ،‬احسـاس بازگشـت بـه اصـل‬
‫چگونـه از آینـده حـرف م ‌یزنـد و دسـتور پیـ ‌شروی بـه‬
‫آینـده را صـادر م ‌یکنـد؟ از همیـن جـا معلـوم م ‌یشـود‬ ‫وجود‌نــدارد‪.‬‬
‫کـه ایـن شـعارها تـا چـه حـد سـطحی و ب ‌یمحتواسـت‪.‬‬
‫بلکه موضوع برعکس است‪.‬‬
‫شــعار ب ‌یمحتــوا چــه فایــد ‌های دارد؟ در‬ ‫اجــازه بدهیــد تأمــل کنیــم کــه چــرا در موســیق ‌یهای‬
‫نهایــت بایــد گفــت شــعار اســت و اســمش‬ ‫غربـی و در نواهـای متضمـن شـادی‪ ،‬میـل بازگشـت بـه‬
‫رویــش اســت‪ .‬اجــازه بدهیــد برگردیــم بــه‬ ‫اصــل وجــود نــدارد؟ چــون ایــن قبیــل موســیق ‌یها از‬
‫بحـث خودمـان کـه انـدوه و غـم بـود کـه‬ ‫عالـم حسـن و تجربـه م ‌یآینـد و کسـانی کـه بـه دنبـال‬
‫در آوای نـی وجـودی انسـان مسـتتر اسـت‬ ‫شـاد ‌یاند در حـس و تجربـه غوط ‌هورنـد و بـه چیـزی بـه‬
‫و ســر از موســیق ‌یهای کهــن و اصیــل‬ ‫نـام اصـل فکـر نم ‌یکننـد‪ .‬کسـانی کـه صرفـاً بـه دنبـال‬
‫شــادی هســتند بــه اصــل خودشــان فکــر نم ‌یکننــد و‬
‫درمــ ‌یآورد‪.‬‬ ‫غایـت فکرشـان همیـن زندگـی چنـدروزه اسـت و بـس!‬
‫هـر چنـد ایـن موسـیقی بـرای انسـان امـروزی مطلـوب‬
‫نیسـت و نسـل جدیـد علاقـ ‌های بـه آن نشـان نم ‌یدهـد‬ ‫البتــه مدعــی اندیشــه بــه آینــده هــم‬
‫کـه علامـت ب ‌یاعتنایـی بـه اصـل و گذشـته و ب ‌یتوجهـی‬ ‫هســتند‪.‬‬

‫بـه درد فـراق اسـت‪.‬‬ ‫بلــه‪ ،‬ممکــن اســت بــه آینــده هــم فکــر کننــد‪ ،‬ولــی‬
‫نسـبت بـه ایـن موضـوع اطمینـان نـدارم‪ ،‬چـون معتقـدم‬
‫در واقــع‪ ،‬از ایــن قبیــل مؤلف ‌ههــا م ‌یتــوان‬ ‫کسـی کـه بـه گذشـته فکـر نکنـد‪ ،‬بـه آینـده هـم فکر‬
‫فهمیــد کــه انســا ‌نها چــه حــال و هوایــی‬
‫دارنـد‪ ،‬در چـه شـرایطی زندگـی م ‌یکننـد و‬ ‫نم ‌یکنــد و نم ‌یتوانــد بــه آینــده بیندیشــد‪.‬‬
‫اندیش ‌ههایشــان چــه ســمت و ســویی پیــدا‬
‫تو گویی نم ‌یتواند بیندیشد‪.‬‬
‫کـرده اسـت‪.‬‬ ‫قطعـاً چنیـن اسـت‪ .‬نم ‌یتوانـد بیندیشـد‪،‬‬
‫بـه همـان میـزان کـه علاقـه موسـیقایی بـه «نـی» کـم‬ ‫چـون کسـی کـه اصـل نـدارد‪ ،‬فرع‬
‫شــده اســت‪ ،‬توجــه بــه نــی وجــود و جــدا شــدن نــی‬

‫اردیبهش ‌تماه‪40 1402‬‬