Page 35 - อิเหนา

- เอกสารประกอบการสัมมนาวรรณกรรมคัดสรรในหนังสือเรียน เรื่อง อิเหนา ตอน ศึกกะหมังกุหนิง -

บทเจรจาละครเรื่องอิเหนา

บทเจรจาละครเรื่องอิเหนาพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชนิพนธ์ขึ้นเพื่อให้

คณะละครในของหลวงใช้แสดงประกอบบทละครในเรื่อง อิเหนาพระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระพุทธ

เลิศหล้านภาลัย ในงานเฉลิมพระมนเทียร ขึ้นพระที่นั่งจักรีมหาปราสาทเนื่องในงานสมโภชกรุงรัตนโกสินทร์

ครบ 100 ปี เมื่อพุทธศักราช 2425 บทเจรจานี้มีจำนวน 68 บทแต่นำมาใช้แสดง 67 บท ที่เหลือ 1 บทไม่ได้ใช้
เพราะมีบท เจรจาบทหนึ่งทรงพระราชนิพนธ์ไว้ 2 บท แล้วทรงเลือกใช้ 1 บท เนื้อหาของบทเจรจานี้เริ่มตั้งแต่

ตอนจรกาทราบข่าวศึกติดเมืองดาหาจนถึงสังคามาระตาเตือนสติอิเหนาซึ่งเศร้าโศกเสียใจมาก หลังจาก

ทราบว่าบุษบาถูกลมหอบหายไป

มีการผสานลักษณะของการเจรจาในการแสดงละครในตามขนบเดิมเข้ากับลักษณะที่ทรงสร้างสรรค์

ใหม่ รวมทั้งการใช้บทเจรจาในลักษณะใหม่ได้อย่างเหมาะสม ทำให้บทพระราชนิพนธ์เรื่องนี้มีคุณค่าและมี

ความสำคัญหลากหลาย โดยเฉพาะอย่างยิ่งในฐานะบทเจรจาซึ่งเป็นวรรณคดีการแสดงที่ใช้แสดงร่วมกับ ละคร
ในเรื่องอิเหนา พระราชนิพนธ์ของพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย ลักษณะของพระราชนิพนธ์

บทเจรจาละครเรื่องอิเหนาที่สอดคล้องกับขนบการเจรจาใน การแสดงละครใน ได้แก่ การใช้รูปแบบ

คำประพันธ์ที่เป็นร้อยแก้ว การมีหน้าที่ช่วยทวนความใน บทร้อง และการวางตำแหน่งของบทเจรจาแทรก

ต่อจากบทร้องช่วงต่าง ๆ ส่วนลักษณะสร้างสรรค์ใหม่และการใช้บทเจรจาเรื่องนี้ในลักษณะใหม่นั้น พบว่า

มีหลาย ประการซึ่งเกิดจากพระราชดำริและพระอัจฉริยภาพของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

ได้แก่

1. บทเจรจาเรื่องนี้เป็นบทเจรจาละครในลายลักษณ์เรื่องแรกของไทย คือ มีการประพันธ์เตรียมไว้

ล่วงหน้าต่างจากการเจรจาในขนบเดิมที่อยู่ในขนบมุขปาฐะซึ่งผู้เจรจาต้องคิด คำเจรจาขึ้นเองเดี๋ยวนั้นโดยไม่มี

การแต่งบทไว้ล่วงหน้า

2. บทเจรจาหลายช่วงในเรื่องนี้ใช้ร้อยแก้วแบบพิเศษที่มีสัมผัสคล้องจองคล้ายร่าย หรือไม่ก็คล้าย

กลอนพื้นบ้าน และบางช่วงมีกลอนและโคลงแทรกอยู่ในบทเจรจาด้วย (ชลดา เรืองรักษ์ลิขิต ธานีรัตน์ จัตุทะ

ศรี,2562,น.จ)

หน้า | 32