Page 12 - คัมภีร์ฉันทศษศตร์pdf
P. 12
องค์ความรู้อันเป็นภูมิปัญญาตะวันออกผสานด้วยภูมิปัญญาไทยด้านเวชกรรมและเภสัชกรรมแล้วยังเป็น
หนังสือที่แฝงไว้ด้วยปรัชญาอันมีคุณค่า อุดมสมบูรณ์ด้วยเนื้อหาที่ครอบคลุมทั้งจักรวาลวิทยา โลกทัศน์ และ
วิธีคิดของคนโบราณ รวมไปถึงระบบความเชื่อพิธีกรรม คาถา และวิธีเยียวยาแผนโบราณ
ในส่วนของภาคนำ คือ คัมภีร์ฉันทศาสตร์ ซึ่งเรียบเรียงขึ้นจากคัมภีร์ฉันทศาสตร์โบราณ โดย
พระยาวิชยาธิบดี (กล่อม) ข้าราชการเมืองจันทบุรีนั้นได้สะท้อนให้เห็นโลกทัศน์ วิถีชีวิตของคนไทยและมรรค
ปฏิบัติอันควรของผู้ที่ได้ชื่อว่าแพทย์ ไว้อย่างน่าสนใจยิ่ง มีเนื้อหากลมกลืนไปกับคำประพันธ์ที่เรียบง่าย
ให้คุณค่าเชิงอักษรศาสตร์ที่ไม่อาจหาอ่านได้จากวรรณคดีแบบฉบับเล่มใด ๆ
คัมภีร์ฉันทศาสตร์ แต่งเป็นคำประพันธ์ประกอบด้วยร่ายและกาพย์ชนิดต่าง ๆ เริ่มต้นด้วย
“บทไหว้ครู” หลังจากไหว้ “พระไตรรัตนนาถา” คือ พระรัตนตรัย อันเป็นที่พึ่งของพุทธศาสนิกชนทั้งหลายทั้ง
ปวงแล้ว ก็ไหว้ “พระฤษีผู้ทรงญาณ” ผู้รอบรู้ในโรคาทั้ง 8 องค์ ไหว้ พระอิศวร พระพรหม ทุกชั้นฟ้าและก็ไหว้
“ ครูกุมารภัจ” หรือ “ หมอชีวกโกมารภัจ” ผู้ได้รับยกย่องให้เป็นบิดาแห่งการแพทย์แผนอินเดียผู้เจนจัดใน
เวชศาสตร์ ผู้ให้ทานทั่วแก่นรชน เป็นผู้ที่บรรดาหมอหลวงและหมอพื้นบ้านแผนโบราณทั่วราชอาณาจักรสยาม
ถือเป็น “บรมครู” แห่งตน
การชี้ทางเดินของแพทย์ ซึ่งเท่ากับเป็นการ “ส่องสัตว์ให้สว่างกระจ่างแจ้ง” ในมรรคา ของ
คัมภีร์ฉันทศาสตร์ มี “สิบสี่ข้อควรจงจำ” ดังนี้
….เรียนรู้ให้ครบหมด จนจบบทคัมภีร์ใน
ฉันทศาสตร์ท่านกล่าวไข สิบสี่ข้อจงควรจำ
เปนแพทย์นี้ยากนัก จะรู้จักซึ่งกองกรรม
ตัดเสียซึ่งบาป ธรรม สิบสี่ตัวจึ่งเที่ยงตรง
เปนแพทย์ไม่รู้ใน คัมภีร์ไสย์ท่านบรรจง
รู้แต่ยามาอ่าองค์ รักษาไข้ไม่เข็ดขาม
บางหมอก็กล่าวคำ มุสาซ้ำกระหน่ำความ
ยกตนว่าตนงาม ประเสริฐยิ่งในการยา
บางหมอก็เกียจกัน ที่พวกอันแพทย์รักษา
บางกล่าวเปนมารยา เขาเจ็บน้อยกว่ามากครัน
บางกล่าวอุบายให้ แก่คนไข้นั้นหลายพัน
หวังลาภจะเกิดพลัน ด้วยเชื่อถ้อยอาตมา
บางทีไปเยียนไข้ บ มีใครจะเชิญหา
กล่าวยกถึงคุณยา อันตนรู้ให้เชื่อฟัง
บางแพทย์ก็หลงเล่ห์ ด้วยกาเมเข้าปิดบัง
รักษาโรคด้วยกำลัง กิเลศโลภะเจตนา
บางพวกก็ถือตน ว่าไข้คนอนาถา
ให้ยาจะเสียยา บห่อนลาภจะพึงมี
หน้า 10
