Page 15 - คัมภีร์ฉันทศษศตร์pdf
P. 15
….อนึ่งจะกล่าวสอน กายนครมีมากหลาย
ประเทียบเปรียบในกาย ทุกหญิงชายในโลกา
ดวงจิตรคือกระษัตริย์ ผ่านสมบัติอันโอฬาร์
ข้าศึกคือโรคา เกิดเข่นฆ่าในกายเรา
เปรียบแพทย์คือทหาร อันชำนาญรู้ลำเนา
ข้าศึกมาอย่าใจเบา ห้อมล้อมรอบทุกทิศา
ให้ดำรงกระษัตริย์ไว้ คือดวงใจให้เร่งยา
อนึ่งห้ามอย่าโกรธา ข้าศึกมาจะอันตราย
ปิต์ตํคือวังหน้า เร่งรักษาเขม้นหมาย
อาหารอยู่ในกาย คือเสบียงเลี้ยงโยธา
หนทางทั้งสามแห่ง เร่งจัดแจงอยู่รักษา
ห้ามอย่าให้ข้าศึกมา ปิดทางได้จะเสียที…
ใน คัมภีร์ฉันทศาสตร์นี้มีเนื้อหาขอมูลที่น่าสนใจหลายอย่างหลายประการ ที่สำคัญที่สุดคือคุณค่าด้าน
้
การแพทย์แผนโบราณในลักษณะสังเขป ที่เป็นจุดเริ่มต้นที่จะให้ความเข้าใจพื้นฐานด้านการวิเคราะห์
วินิจฉัยโรคว่าอาการเจ็บป่วยต่าง ๆ นั้น คนโบราณเห็นว่ามีสาเหตุมาจากอะไร และควรจะรักษาอย่างไร ควรใช้
สมุนไพรชนิดใดบ้าง สำหรับคนยุคใหม่ที่ไม่คุ้นเคยกับเรื่องโบราณก็มีข้อมูลและเนื้อหาตลอดจนวิธีคิดของคน
โบราณ ที่อาจจะฟังดูแปลก ๆ
แต่ก็น่าสนใจไม่น้อย เช่น ได้รู้ว่าคนโบราณวินิจฉัยลักษณะน้ำนม คุณค่าของน้ำนม โดยดูดจากรูปลักษณะของ
เจ้าของน้ำนมนั้น เช่น
…ถ้าหญิงนั้นมีกาย อกไหล่ผายเนตรน้อย ภักตร์แช่มช้อยชมชวน
นิ่มเนื้อนวลเอวรัด นาสาทัดเล็บสิงห์ หลังราบยิ่งถันตั้ง เต้ากลมดังดอกบัว
หัวนมเล็กขอบแดง กล้องแกล้งมือเท้าเรียว น้ำนมเขียวรสหวาน..
หญิงหนึ่งมีอาการ ตาเหลือกลานไหล่ลู่ หน้าแข้งทู่ต้นแขน ใหญ่ยิ่งแม้น
แม่มือ ใหญ่ใจดื้อใจร้าย นมห่างปลายแบน เสียงเหมือนสำเนียงกา
ผมหยักโศก นมมีรส เปรี้ยวปรากฏสำคัญ…
ประเด็นที่น่าสนใจยิ่งขึ้นก็คือ ในโลกทัศน์วิธีคิดของแพทย์แผนโบราณผู้หญิงจะมีความเท่าเทียมกัน
หมดคุณค่าของยิ่งในเชิงชีววิทยามีลักษณะเป็นวิทยาศาสตร์ คือขึ้นอยู่กับรูปลักษณ์ มิใช่เผ่าพันธุ์หรือชั้นวรรณะ
เช่นที่มีเนื้อหาและแนวคิดปรากฏในวรรณคดีไทยแบบฉบับบางเรื่อง เป็นต้นว่าคุณค่าของน้ำนม ก็ขึ้นอยู่กับ
รูปลักษณ์ดังที่ผู้แต่งเน้นว่า
หน้า 13
