Page 13 - คัมภีร์ฉันทศษศตร์pdf
P. 13
บางถือว่าตนเฒ่า เปนหมอเก่าชำนาญดี
รู้ยาไม่รู้ที รักษาได้ก็ชื่นบาน
แก่กายไม่แก่รู้ ประมาทผู้อุดมญาณ
แม้เด็กเปนเด็กชาญ ไม่ควรหมิ่นประมาทใจ
เรียนรู้ให้เจนจัด จบจังหวัดคัมภีร์ไสย์
ตั้งต้นปฐมใน ฉันทรศาสตรดังพรรณา
คำว่า “ฉันทศาสตร์” ในบริบทของหนังสือ แพทย์ศาสตร์สงเคราะห์ นี้น่าจะแปลว่า “ศาสตร์แห่ง
ความรัก” โดยที่ “ความรัก” ในที่นี้มิได้หมายความถึง “ความรักใคร่ฉันชู้สาวอันหญิงชายจะพึงมีต่อกัน”
แต่หมายความถึง “ความรักในเพื่อนมนุษย์ ซึ่งแพทย์จะพึงมีต่อคนไข้โดยทั่วไป” เลือกชั้นวรรณะผู้แต่งใช้
ฉันทลักษณ์รวมทั้งสิ้น 4 ชนิด คือ ร่าย กาพย์ยานี กาพย์ฉบัง และ กาพย์สุรางคณางค์ เนื้อหาอาจแยกเป็นต้น
ตอนได้ 20 ตอนคือ
1.ตอนขึ้นต้นว่าด้วยจรรยาแพทย์ (กาพย์ยานี)
2.ว่าด้วยลักษณะทับ 8 ประการ (ร่าย)
3.คัมภีร์ตักกะศิลา (กาพย์สุรางคณางค์)
4.ว่าด้วยสมมติฐานกำเนิดไข้ (ร่าย)
5.ว่าด้วยลักษณะอาการไข้ที่เข้าเพศเป็นโทษ 4 อย่าง (กาพย์ยานี)
6.ว่าด้วยลักษณะน้ำนมดีและชั่ว (ร่าย)
7.ว่าด้วยชีพจร ให้ระวังในการระบายยา (กาพย์ยานี)
8.ว่าด้วยลักษณะรัตนะธาตุทั้งห้า (กาพย์ยานี)
9.ว่าด้วยลักษณะป่วง 8 ประการ (ร่าย)
10.ว่าด้วยตำรายาแก้สันนิบาตสองคลองและอหิวาตกโรค (ร่าย)
11.ด้วยลักษณะสมุฏฐาน (ร่าย)
12.ว่าด้วยลักษณะอติสาร (ยานี)
13.ว่าด้วยลักษณะมรณะญาณสูตร (กาพย์ยานี)
14.ว่าด้วยโรคภัยต่างๆแห่งกุมารลักษณะซางต่าง ๆ (ร่าย)
15.ว่าด้วยลักษณะกำเนิดซาง (ร่าย)
16.ว่าด้วยลักษณะรูปทารก (กาพย์ยานี)
17.ว่าด้วยลักษณะซางตั้ง (กาพย์ยานี)
18.ว่าด้วยลักษณะต้านโจร (กาพย์ฉบัง)
19.ว่าด้วยลักษณะธาตุทั้ง 4 (กาพย์ยานีและฉบัง)
20.ตอนลงท้าย (กาพย์ยานี)
หน้า 11
