Page 5 - Connect with respect: preventing gender-based violence in schools; classroom programme for students in early secondary school (ages 11-14); 2016

อภิธานศัพท์

Accomplice (ผู้สมคบ): บุคคลหรือกลุ่มบุคคลที่สนับสนุนหรือส่งเสริมให้เกิดควำมรุนแรง

Bisexual (คนรักสองเพศ): บุคคลที่มีควำมรู้สึกรักใคร่เสน่หำต่อบุคคลเพศเดียวกันและ/หรือต่ำงเพศกับตน อำจพบกำรใช้ค�ำอื่น เช่น คนรักสองเพศ, ไบเซ็กชวล

Bullying (การรังแก): กำรท�ำร้ำยผู้อื่นทั้งทำงร่ำงกำยหรือจิตใจ ที่เป็นกำรกระท�ำซ�้ำแล้วซ�้ำเล่ำ ผู้กระท�ำเรียกว่ำผู้รังแก ซึ่งโดยทั่วไปแล้วจะเลือกรังแกคนที่ตนเห็นแล้วว่ำอ่อนแอกว่ำหรือ
�
ื
ิ
มีควำมแตกต่ำงจำกผู้อ่น กำรรังแกรวมถึง กำรใช้ถ้อยค�ำหยำบคำยเหยียดหยำม ด่ำทอ ดูหม่น เสียดสีซ้ำๆ ซำกๆ ข่มเหงคุกคำมให้หวำดกลัว ท�ำลำยหรือรีดไถทรัพย์สินสมบัติข้ำวของ ท�ำร้ำย
ร่ำงกำย และกล่ำวโทษผู้อื่นเมื่อมีสิ่งไม่ดีเกิดขึ้น ทั้งนี้กำรรังแกถือเป็นควำมรุนแรงรูปแบบหนึ่ง
Corporal punishment (การลงโทษทางกาย): กำรท�ำโทษที่ใช้ก�ำลังและตั้งใจให้เกิดควำมเจ็บปวดทำงร่ำงกำยหรือทำงใจ ซึ่งมีทั้งกรณีที่รุนแรง และไม่รุนแรง

ึ
Cyber bullying (การข่มเหงรังแกผ่านโลกไซเบอร์): กำรรังแกรูปแบบหน่งโดยใช้อินเทอร์เน็ต (เช่น ในห้องสนทนำเว็บไซต์เครือข่ำยสังคมออนไลน์ อีเมล) หรือโทรศัพท์มือถือ
ี
ื
ั
ี
ื
ั
(เช่น กำรส่งข้อควำมเอสเอ็มเอส) ในกำรสร้ำงควำมเดือดเน้อร้อนใจหรือเป็นอันตรำยต่อผู้อ่น ท้งน้ อำจมีกำรใช้ค�ำท่ต่ำงออกไป เช่น กำรกล่นแกล้งทำงไซเบอร์กำรกล่นแกล้งบนอินเทอร์เน็ต
ั
กำรกลั่นแกล้งรังแกออนไลน์ เป็นต้น
Discrimination (การเลือกปฏิบัติ): กำรเลือกปฏิบัติ คือ กำรปฏิบัติที่ตั้งข้อรังเกียจกีดกันหรือไม่เป็นธรรมต่อคนบำงคนหรือบำงจ�ำพวก ซึ่งเป็นกำรไม่ยอมรับบุคคล หรือกลุ่มบุคคลที่มี
พื้นฐำนมำจำกลักษณะแตกต่ำงบำงประกำร ได้แก่ เพศ เพศภำวะ สัญชำติ ศำสนำ ชำติพันธุ์ (วัฒนธรรม) ‘เชื้อชำติ’ หรือลักษณะส่วนบุคคลอื่นๆ ผู้ที่ถูกเลือกปฏิบัติจะถูกกีดกันจำกสิทธิ
ื
ั
ี
ั
ิ
ื
ั
และโอกำสท่ตนเองสมควรจะได้รับเฉกเช่นเดียวกับผู้อ่น ท้งน้ กำรเลือกปฏิบัติถือเป็นกำรละเมิดหลักกำรพ้นฐำนของสิทธิมนุษยชน น่นคือ บุคคลท้งปวงมีศักด์ศรีของควำมเป็นมนุษย์
ี
ที่เท่ำเทียมกันและสมควรได้รับสิทธิขั้นพื้นฐำนเช่นเดียวกัน
Empathy (ความรู้สึกเข้าอกเข้าใจ): ควำมสำมำรถในกำรเข้ำใจควำมรู้สึกนึกคิดของผู้อ่น อย่ำงท่เรียกว่ำ กำรเอำใจเขำมำใส่ใจเรำ
ี
ื
Gay (เกย์): บุคคลที่มีควำมรู้สึกรักใคร่เสน่หำต่อบุคคลที่มีเพศภำวะเดียวกันเป็นส�ำคัญ โดยทั่วไปใช้กับผู้ชำย บำงครั้งใช้ค�ำว่ำชำยรักชำย
Gender (เพศภาวะ): เพศภำวะ หมำยถึงทัศนคติ อำรมณ์ควำมรู้สึกและพฤติกรรมที่สังคมคำดหวังให้เป็นไปตำมเพศสรีระที่ถูกก�ำหนดตั้งแต่แรกเกิด พฤติกรรมที่มีคุณลักษณะเป็นไปตำม
ิ
ี
่
ควำมคำดหวงทำงวฒนธรรม บรรทดฐำนและกฎเกณฑทสงคมกำหนดสรำงขน เรยกวำเพศภำวะตำมแบบแผน สวนพฤตกรรมทไมมคณลกษณะดงกลำวเรยกวำเพศภำวะไมเปนไปตำมแบบแผน
็
่
่
่
ี
ั
่
่
ี
ุ
ั
์
ั
้
ึ
้
ั
่
ั
ี
�
่
ั
ี
นอกจำกนี้ พฤติกรรมดังกล่ำวยังครอบคลุมถึงเรื่องต่อไปนี้ คือ วิธีกำรสวมใส่เสื้อผ้ำเครื่องแต่งกำย สิ่งที่ชอบประพฤติปฏิบัติ และลักษณะควำมเกี่ยวข้องสัมพันธ์กับผู้อื่น ทั้งนี้ บทบำทด้ำน
เพศภำวะและควำมคำดหวังดังกล่ำวเป็นสิ่งที่เรียนรู้ได้ อำจเปลี่ยนแปลงไปตำมกำลเวลำ ทั้งยังแตกต่ำงกันไปแม้แต่ภำยในวัฒนธรรมเดียวกันหรือระหว่ำงวัฒนธรรมก็ตำม
ุ
Gender-based violence (ความรนแรงบนฐานเพศภาวะ): ควำมรุนแรงบนฐำนเพศภำวะคือกำรกระท�ำรุนแรงท่เจำะจงไปท่คนบำงคนหรือบำงกลุ่มเพรำะเพศภำวะของคนกลุ่มน้น
ั
ี
ี
ึ
ี
ึ
ั
ซ่งเป็นกำรกระท�ำท่มุ่งให้เกิดกำรบำดเจ็บเสียหำยหรือทุกข์ทรมำน ท้งทำงร่ำงกำย จิตใจ และทำงเพศแก่ผู้ถูกกระท�ำ กำรกระท�ำควำมรุนแรงน้เกิดข้นจำกกำรเลือกปฏิบัติทำงเพศภำวะ
ี
จำกควำมคำดหวังในเรื่องบทบำทหญิงชำย และจำกภำพเหมำรวมด้ำนเพศภำวะ
ื
Gender equality (ความเสมอภาคทางเพศภาวะ): กำรท่สังคมเห็นคุณค่ำของคนทุกคนอย่ำงเท่ำเทียมกันโดยไม่ค�ำนึงถึงเพศภำวะ และกำรใช้เง่อนไขอันเท่ำเทียมกันในกำรได้รับกำร
ี
คุ้มครองตำมสิทธิมนุษยชนของตนโดยสมบูรณ์ รวมทั้งในกำรมีส่วนช่วยส่งเสริมกำรพัฒนำเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม และกำรเมือง ตลอดจนกำรได้รับประโยชน์จำกกำรพัฒนำดังกล่ำว
1