Page 498 - หนังสือเมืองลับแล(ง)
P. 498
คูเมือง และโบราณวัตถุสมัยสุโขทัยและลพบุรีมาเชื่อมโยงกับศิลาจารึกและตำนาน เช่น ตำนานเมืองกัมโภช
ุ่
นครในพงศาวดารเหนือ อันเป็นตำนานบ้านเมืองแต่สมัยก่อนอยุธยาถึงอยุธยาตอนต้น เห็นว่าเมืองทงยั้งขนาด
ั่
และโดยตำแหน่งที่ตั้งทางภูมิศาสตร์การเมือง (geopolitics) คือเมืองสำคัญเมืองหนึ่งใน ๔ นครคู่ขนานฝง
แม่น้ำน่าน คู่กันกับเมืองสองแควที่อยู่ต่ำลงมาในเขตจังหวัดพิษณุโลก และเมืองนี้ก็คือเมืองสระหลวง ดังในศลา
ิ
จารึกตอนต้นจนถึงรัชกาลพระมหาธรรมราชาที่ ๑ เมื่อมาถึงตรงนี้มีนักวิชาการผู้เชี่ยวชาญประวัติศาสตร์
ั
็
โบราณคดีบางท่าน ได้เสนอความคิดเหนที่ต่างไปจากข้าพเจ้าว่า เมืองทุ่งคือเมืองราดในศิลาจารึกสุโขทยหลกท ี่
ั
๒ ที่กล่าวถึงพ่อขุนผาเมืองเจ้าเมืองราด ยกกองทัพมาสมทบกับพ่อขุนบางกลางหาวเจ้าเมืองบางยาง ร่วมกันไป
ตีเมืองศรีสัชนาลัยผ่านเมืองบางฉลัง (หรือบางขลังในปัจจุบัน) แล้วเข้ามาตีเมืองสุโขทัยจากขอมสบาดโขลญ-
ลำพง และแต่งตั้งให้พ่อขุนบางกลางหาวเป็นกษัตริย์สุโขทัยในพระนาม “พ่อขุนศรีอินทราทิตย์”
เหตุการณ์ในศิลาจารึกหลักที่ ๒ อยู่ในสมัยต้นสุโขทัยก่อนรัชกาลพ่อขุนรามคำแหงและพระมหาธรรม
ราชาที่ ๑ หากพูดโดยเหตุผลและตำแหน่งทางภูมิศาสตร์ของเมืองทุ่งยั้งแลวก็เป็นไปได ถ้าพ่อขุนผาเมืองครอง
้
้
ั
ั
เมืองราดหรือเมืองทุ่งยั้ง ก่อนยกทัพไปยึดครองเมืองศรีสชนาลย แต่ปัญหาก็คือพ่อขุนบางกลางหาวและเมือง
บางยางอยู่ตรงไหน? และมาจากไหน? ซึ่งเรื่องนี้ข้าพเจ้ามีความคิดเห็นที่แตกต่างไปว่า เมืองทุ่งยั้งหรือ
เมืองสระหลวงคือเมืองบางยางของพ่อขุนบางกลางหาวมาก่อน และใคร่อ้างความสัมพันธ์ระหว่างพ่อขุนผา
่
เมืองกับพ่อขุนบางกลางหาวในทางเครือญาติจากการแตงงาน พ่อขุนบางกลางหาวเป็นน้องเขยของพ่อขุนผา
เมืองและนางเสือง ผู้เป็นพระราชมารดาของพ่อขุนรามคำแหงในศลาจารึกหลักที่ ๑ คือ น้องสาวของพ่อขุนผา
ิ
เมือง เมืองทุ่งยั้งหรือเมืองบางยางจึงเป็นเมืองสำคัญกับเมืองสองแควในลุ่มน้ำน่าน ที่กษัตริย์ในตระกูลพ่อขุน
ุ่
ั
ศรีนาวนำถม ผู้รวมเมืองสำคัญในลมน้ำน่านและลมน้ำยมให้เกิดเป็นรัฐสุโขทัย ที่มีเมืองสุโขทยเป็นเมืองสำคญ
ุ่
ั
เพื่อพ่อขุนศรีนาวนำถมสิ้นพระชนม์เมืองสุโขทัยที่เป็นศูนย์กลางถูกยึดครองโดยขอมสบาดโขลญลำพงที่นัก
่
ประวัติศาสตร์โบราณคดีชาวฝรั่งเศสยุคลาอาณานิคม บอกว่าเป็นขุนนางขอม ที่เป็นตัวแทนของกษัตริย์กัมพูชา
ส่งให้มากำกับการปกครองรัฐสุโขทัยในฐานะเมืองขึ้น ข้าพเจ้าเคยเขียนบทความขัดแย้งบรมครูทั้งของไทยและ
เทศไว้นานแล้วแตในทนี้ขอกลาวโดยย่อว่า เรื่องรัฐสุโขทัยเป็นเมืองขึ้นของอาณาจักรกัมพูชาสมัยพระนครนั้น
่
่
ี่
ไม่มีเหตุผล เพราะไม่ศึกษาศิลาจารึกสุโขทัยหลักที่ ๒ ซ฿งตามลำดับเหตุการณ์แล้วควรที่จะเป็นจารึกหลักที่ ๑
เพราะกล่าวถึงช่วงเวลาก่อนที่พ่อขุนบางกลางหาวหรือพ่อขุนศรีอินทราทิตย์จะขึ้นเป็นกษัตริย์สุโขทัย หรือ
ี่
ก่อนที่จะสถาปนาราชวงศ์พระร่วง เมืองสุโขทัยเป็นรัฐอิสระในดินแดนภาคกลางตอนบน ในแวดวงทกษัตริย์ผ ู้
ครองรัฐกินดองทางเครือญาติกับกษัตริย์ในอาณาจักรเมืองพระนคร จึงมีระบุในศิลาจารึกหลักที่ ๒ ว่า
พ่อขุนผาเมืองเป็นราชบุตรของกษัตริย์กัมพูชา และสิ่งที่แสดงให้เห็นถึงความสัมพันธ์ทางศิลปวัฒนธรรมมาแต ่
ราวพุทธศตวรรษที่ ๑๖ จากโบราณสถานหลายแห่ง เช่น ปราสาทปู่จา เชิงเขาหลวงทางใต้ของเขตเมืองสโขทย
ั
ุ
ปราสาทตาผาแดง และปราสาทวัดพระพายหลวงที่เมืองสุโขทัย เป็นต้น แต่การที่นักประวัติศาสตร์โบราณคด ี
ชาวฝรั่งเศสยุคอาณานิคมตีความว่าสุโขทัยเป็นเมืองขึ้น โดยมีขุนนางขอมมาเป็นผู้กำกับการปกครองและยึด
ุ
อำนาจหลังพ่อขุนศรีนาวนำถมสิ้นพระชนม์และพ่อขุนผาเมืองยกกองทัพมาขับไล่นั้น ไม่เข้ากับหลักของเหตผล
เพราะเท่ากับพ่อขุนผาเมืองกบฏต่อพ่อตาของพระองค์เอง แถมยังยึดเมืองไดแล้วไม่ครอง กลับมอบให้พ่อขุน
้
บางกลางหาวครองแทน แล้วพ่อขุนผาเมืองไปไหน? ถ้ากลับมาครองเมืองราด แล้วเมืองราดอยู่ ณ ที่ใด ถ้าหาก
การศึกษาเปรียบเทียบสมมุติฐานเมืองซาก (ทราก) ฯ
หน้า ๑๒
