Page 505 - หนังสือเมืองลับแล(ง)
P. 505
จะต้องเดินทางต่อจากพรมแดนไปอีก ๖๐ ลี้ หรือ ๗๐ ลี้ การนับวันนี้ถือเอาวันทางการเดินเรือ
โดยทวนสายน้ำขึ้นไปตามเกณฑ์ เขาเล่าให้ฟังว่า เมื่อราว ๆ สัก ๓๐ ปีล่วงมานี้ สมเด็จพระ
เจ้าอยู่หัวได้ทรงกรีธาทัพเสด็จขึ้นไปตีเมืองนั้นแล้วก็ทรงทิ้งร้างไว้โดยทรงกวาดต้อนเอาประชาชน
พลเมืองมาเสียหมดสิ้น ต่อจากนั้นว่า พระเจ้ากรุงอังวะซึ่งเมืองพะโคเป็นเมืองขึ้นอยู่ทุกวันนี้เสด็จ
มาส้องสุมไพร่บ้านพลเมืองขึ้นใหม่ แต่ชาวสยามที่ขึ้นไปในกองทัพเมื่อครั้งนั้น ไม่มีใครได้เห็นหรือ
รู้ว่ามีทะเลสาบอันลือนามซึ่งนักภูมิศาสตร์ของเราระบุว่าเป็นต้นกำเนิดของแม่น้ำ และเมือง
ี
ี่
เชียงใหม่ได้ถือเอาชื่อทะเลสาบนั้นเป็นชื่อเมืองนั้นเลย อันทำให้ข้าพเจ้าคิดว่าลางททะเลสาบทว่า
นั้นจะอยู่ไกลกว่าที่นักภูมิศาสตร์ของเราคาดไว้ก็เป็นได้ หรืออีกทีก็ไม่น่าจะมีทะเลสาบที่ว่านั้นเอา
เสียเลย
(จดหมายเหตุ ลาลแบร์ ราชอาณาจักรสยาม, ๒๕๕๗, น. ๒๘)
ู
๑.๙ มหาราชวงษ์พงศาวดารพม่า นายต่อแปล
ได้กล่าวถึงตอนที่พระเจ้าบุเรงนองได้ยกทัพไปบุกกรุงศรีอยุธยาในศึกช้างเผือกเมื่อจุลศักราช ๙๒๕
้
หลังจากเสร็จศึกชางกับกรุงศรีอยุธยาพระเจาบุเรงนองได้กรีธาทัพไปตเมืองเชียงใหม่เพราะเนื่องจากเจาเมือง
ี
้
้
เชียงใหม่แข็งเมืองพระเจ้าบุเรงนองทรงจัดให้สีหะปะเต๊ะทัพ ๑ มางจอถิงทัพ ๑ สะโตมางจอทัพซึ่งเป็นพระราช
บุตรเขยทัพ ๑ รวมทั้งเจ้าประเทศราชเงี้ยว ๑๐ ทัพๆ นี้ช้างรบ ๕๐๐, ม้า ๖๐๐๐, พลทหารราบ ๑๒๐๐๐๐,
ี
แล้วทรงมอบอาญาสิทธิให้กับสะโตมางจอพระราชบุตรเขยเป็นแม่ทัพคุมยกไปตเมืองเชียงใหม่ แต่ให้ยกไปทาง
เมืองไนย (นาย) ในการศึกครั้งนี้ได้มีทหารจากฝั่งสยามเข้าร่วมรบด้วยดังปรากฏในเนื้อความดังนี้
“แล้วทรงจัดให้บุริงสิงจีนายทหารม้าทัพ ๑ ตุริงเทวะนายทหารม้าทัพ ๑
เทวะสูรีนายทหารม้าทัพ ๑ สูระกรรมานายทหารม้าทัพ ๑ ศโปะศิรินายทหารม้าทัพ ๑
ทัพช้างนั้นออกยาธรรมราชาซึ่งเป็นพระราชบุตรเขยพระเจ้าอยุทธยาทัพ ๑ ไชยสังจรันทัพ ๑
ออกยาสวรรคโลกย์ทัพ ๑ แล็ดต่อไชยทัพ ๑ ออกยาศุโขไทยทัพ ๑ ศิริไชยนรทาทัพ ๑
ออกยาพิชัยทัพ ๑ จตุกามณีทัพ ๑ มางแรสังขยาทัพ ๑ มางแรจอถิงซึ่งเป็นพระภาคินัยทัพ ๑
รวมทั้งทัพช้างทัพม้า ๑๕ ทัพ ๆนี้ช้างรบ ๕๐๐, ม้า ๖๐๐๐, พลทหารราบ ๑๒๐๐๐๐,
ยกไปตีเชียงใหม่โดยทางอินทคีรี”
(มหาราชวงษ์ พงษาวดารพม่า, ๒๕๖๒, น. ๑๖๑)
๑.๑๐ ADVENTURES OF MENDEZ PINTO แปลโดย สันต์ ท. โกมลบุตร
ได้กล่าวถึงสถานที่หนึ่งนั้นคือทะเลสาบเชียงใหม่ หลังจากที่พระไชยราชากษัตริย์แห่งกรุงอยุธยาไดยก
้
้
ทัพไปตีเมืองเชียงใหม่ และพระนางจิรประภา เจ้าเมืองเชียงใหม่ ถวายราชบรรณการยอมเป็นเจาประเทศของ
สยาม แม่อยู่หัวเมืองเชียงใหม่ได้ตัดไมตรีกับอยุธยา พระเจ้าอยู่หัวแห่งกรุงศรีอยุธยาจึงถอยทัพกลับพระนคร
ดังปรากฎในเนื้อความดังนี้
การศึกษาเปรียบเทียบสมมุติฐานเมืองซาก (ทราก) ฯ
หน้า ๑๙
