Page 41 - STAV 83 06.10.2016

Jergović? Dakle, zašto u doslovnom smi- Skandalozna nastavna revizija mora se hitno poništiti,
slu riječi savremeni, recentni autori koji a nastava bosanskog, hrvatskog i srpskog jezika i
nisu uvršteni u “prijedloge lektire” nisu
“savremeni”? književnosti u sarajevskim školama vratiti u okvire
Spin, odnosno vrtirepstvo ili prevarant- struke i nauke, bez upliva bilo kojih i bilo čijih ideoloških
stvo, posljednja je slamčica spasa za kojom
Šabotić može posegnuti onda kad govori projekcija. Neki su članovi revizorske Komisije sigurno
o ključnom, najskandaloznijem problemu bili obmanuti “šarenim lažama” o “obrazovnoj reformi” i
skandalozne revizije nastavnih planova “interesima učenika”
i programa, tj. o “prijedlozima lektire”.
Šabotić, tako, između ostalog, piše: “Pri-
jedlozi lektire u revidiranim planovima i književnosti književni kanon naročito se učenika mijenja upravo i kulturalno pam-
programima upravo su to – prijedlozi. Ali oblikuje kroz popise lektirnih tekstova jer ćenje jednog društva jer je književnost
oni su za Kodrića osnova na kojoj teme- su lektire svojevrsno “srce” nastave književ- jedan od izrazito važnih medija kultu-
lji tvrdnju da se radi o podmuklom planu nosti, tj. ono čemu se u nastavi književno- ralnog pamćenja, dok je jedna od ključ-
promjene književnog kanona i kulturalnog sti posvećuje osobita pažnja i važnost, baš nih formi kulturalnog pamćenja upravo
pamćenja, jer je za njega književni kanon s u smislu “odabranih književnih tekstova”. književni kanon. Kako sam to pisao i u
čistim popisom imena i djela pisaca sveto Na sve ovo upućuje i povijest samog poj- tekstu Jesu li bosanski književni klasici ne-
mjesto i izvor smisla, dok modeli kultu- ma “književni kanon”, koji je u nauku o poželjni u bosanskim školama, to što lekti-
ralnog pamćenja zavise samo od ustanov- književnosti dospio iz crkvene povijesti i ra nije više obavezna, odnosno to što se
ljenog poretka istih tih pisaca u vječnom nekadašnjeg zvaničnog odlučivanja o cr- nastavnici u školama ne moraju striktno
katalogu nacionalne književne historije.” kvenim tekstovima koji su priznati, dakle držati “prijedloga lektire”, uopće ne mi-
Pošto jeste odlučio uzeti učešće u za- kanonski, i koji su nepriznati, dakle ne- jenja suštinu stvari. Sloboda nastavnika
datku promjene postojećeg književnog kanonski ili heretički, a koji su stoga bili da u ma kako velikom procentu odstupe
kanona, Šabotić je morao naučiti šta je to zabranjivani, uništavani, spaljivani, kao od zvaničnih “prijedloga lektire” nipošto
književni kanon, kako se uspostavlja i kako što su i oni koji su ih se i dalje pridržavali ne umanjuje pokušaj pisaca revidiranih
se ruši, ali se ovdje pravi nevještim, neko bivali progonjeni ili na neki drugi način nastavnih planova i programa da promi-
bi rekao – poput kakve bečke sobarice. eliminirani. jene književni kanon, jer promjena je već
Najjednostavnije govoreći radi ši- Autori nastavne revizije kao članovi izvršena u temeljnom zvaničnom pro-
reg čitateljstva, književni kanon čine Komisije za izmjene i dopune Nastavnih gramskom dokumentu, a sve ostalo samo
upravo ključni, najvažniji tekstovi jedne planova i programa za Bosanski, hrvatski i je pitanje njegovih konkretnih realizaci-
književnosti, koji se zato i nazivaju kanon- srpski jezik i književnost koju je na (samo) ja u nastavi. A rijetko koji nastavnik sebi
ski. Književni kanon uspostavlja se prije prijedlog nastavničkih aktiva imenova- dopušta “luksuz” da radikalno odstupi od
svega na književnoestetskim kriterijima lo Ministarstvo za obrazovanje, nauku preporuka i sugestija koje dolaze s najviše
ili kriterijima književne vrijednosti nekog i mlade Kantona Sarajevo upravo su in- razine, kakva je upravo razina zvaničnih
književnog teksta, potom na temelju knji- stitucionalno, s institucionalnom moći nastavnih planova i programa.
ževnohistorijske vrijednosti pojedinih knji- i ovlaštenjima, u obrazovnom sistemu i
ževnih djela ili na temelju njihova značaja za obrazovni sistem revizijom nastavnih “Bošnjački nacionalizaM” i ideja
u povijesnom razvoju jedne književnosti, planova i programa revidirali književni “anacionalnog naStaVnog plana i
ali se, uz druge moguće kriterije, u nekim kanon. A revidirali su ga upravo tako da prograMa” nenada VeličkoVića
slučajevima književni kanon uspostavlja i su književnoestetski i književnohistorijski No, zašto su u nastavnim planovima i
uključivanjem ili isključivanjem nekih pi- kriterij podredili ideološkom. Zato “pri- programima za sarajevske učenike stradali
saca i njihovih djela na temelju određenih jedlozi lektire” u revidiranim nastavnim Mak Dizdar, Meša Selimović, Derviš Sušić
idejno-ideoloških vrijednosti ili karakte- planovima i programima nisu “samo” i brojni drugi bosanski književni klasici,
ristika, u smislu ideološke poželjnosti ili “prijedlozi”, kako to nastoji prikazati čak i najznačajniji recentni književni au-
nepoželjnosti. Pritom, književni kanon Šabotić, već upravo pokušaj korištenja tori poput Nedžada Ibrišimovića ili Alije
formira se prije svega institucionalno, po- ili, preciznije, zloupotrebe institucionalne Isakovića, odnosno Dževada Karahasana
sebno na osnovama institucionalne moći moći i institucionalnih ovlaštenja da se ili Irfana Horozovića?
i ovlaštenja, a jedan od najtipičnijih okvi- obrazovnom sistemu nametne novi, do- Jasno je da je riječ o autorima s poseb-
ra u kojima se formira književni kanon minantno ideološki zasnovani književ- nom simboličkom vrijednošću u bošnjač-
jeste upravo obrazovni sistem. U nastavi ni kanon, a što onda kroz niz generacija koj i bosanskohercegovačkoj književnosti,
odnosno o debosnizaciji, tj. o naročitom
Ako se uporedi “recept” koji Ibrahimović predstavlja razbošnjenju bosanske nastave književ-
2010. godine i nastavna revizija u Kantonu Sarajevo nosti, kako sam to pisao u tekstu Jesu li
bosanski književni klasici nepoželjni u bosan-
iz 2016. godine, razlika nikakvih nema – “recept” je skim školama. Na to upućuje analiza onog
doslovno primijenjen: nastavni planovi i programi što je uključeno i onog što nije uključeno
u “prijedloge lektire” u smislu pokušaja
“oslobođeni” su “nacionalne književnosti”, a posebno stvaranja novog književnog kanona kroz
od ključnih “domaćih pisaca”, ukinuto je i ono što je školski sistem. To, nesumnjivo slučajno i
“breme” “gajenja nacionalnog osjećaja”, a zapravo nenamjerno, otkriva i Damir Šabotić onda
kad me prikazuje kako, jadan i neveseo,
realizirana je ideja “anacionalnog nastavnog plana i lamentiram, tj. kobiva tugujem i naričem
programa” Nenada Veličkovića nad književnim kanonom, a posebno onda
kad me portretira kako žalujem nad, kako

STAV 6/10/2016 41