Page 77 - STAV broj 257

Zija Dizdarević Hamid Dizdar Salih Alić
“Neka ne omalovažuje čovjek čovjeka, je rodila bijela majka od onoga kojega je priliv stvaralačkom elementu. Usljed sve-
možda je ovaj bolji, neka ne omalovažuje rodila crna majka, jedino može biti bolji ga toga nastalo je opće blagostanje te se
žena ženu, možda je ova bolja.” po svojim djelima” – i kad znamo da je u prvi mah na sve strane narod odlično
“Najodličniji između vas kod Boga je halifa Omer (II. halifa iza Muhameda) na osjećao pod islamskom vlašću.”
onaj koji je najpošteniji i najbogobojazniji.” smrti rekao: “Da je živ Salim, negdašnji Što vrijedi za Španiju, vrijedilo je i za
“Čovjek je samo ono što zaradi, a oslobođeni rob Ebu Huzejfov, ne bih ja ostale od muslimana osvojene zemlje u
njegova će se zarada zaista u budućnosti davao vladarsku čast na biranje” – tad vi- prvim stoljećima Islama, kad se je strogo
vidjeti.” dimo da de facto pojam ropstva u evrop- pridržavalo islamskih principa. Esad bey
“Zaista kod Boga je najplemenitiji skom smislu u Islamu ne postoji. u svojoj knjizi “Alah je velik” veli: “Pri-
koji je najbolji.” Sad da vidimo šta misle evropski, i mitivna sirova demokracija Islama bila
Muhamed veli: “Svi ste jednaki, svi uopće objektivni kritičari i poznavaoci je u istočnim krajevima skrhala do vr-
ste od jednog oca i majke. Arap nema Islama o demokratskim načelima Islama. hunca kapitalistički napredak jedne au-
prednosti nad nearapom niti bijelac nad Dozy u svojoj “Histoire des Musulmans tokratske vlasti, a u zapadnim zemljama
crncem. Prednost je samo po bogoboja- d Espagne” (Historija španskih musli- feudalizam, koji su bili zaveli plemena
znosti, ličnoj vrijednosti i krijeposti.” mana) kaže: “Arapi su upravljali u novo što su se u doba seobe naroda bila namet-
“Bolje je negdje postaviti mir i slo- osvojenim krajevima po vrlo razumnim nula tim krajevima.” Engleski historičar
gu, nego godinu dana klanjati i postiti.” načelima: Uzimali su narodu srazmjer- Wels kaže: “Danas ćemo naći mnogo ljudi
“Bolje je jedan dan dijeliti pravdu, no mnogo manje poreze nego dotadanji koji se čude kako se Islam za 60 godina
nego se Bogu moliti 60 godina.” vlastodršci. Zemlju koja se dotle većinom toliko raširio, ali je pravi uzrok istinska
“Tko učini nešto (dobro) za svoga dijelila na ogromne veleposjede koje su demokracija koju Islam propovijeda. Na-
brata, taj kao da je Bogu služio cijelo- obrađivali zakupci-kmetovi ili nezado- rodi koji su stenjali pod vlašću okovnih
ga života.” voljni robovi oduzeli su dotadanjim vla- vladara bez ikakove slobode, dočekali su
Ima li uzvišenijih principa o ličnoj slo- snicima i ravnomjerno je razdijelili do- islamske vojskovođe objeručke.” Mahatma
bodi čovjeka, o jednakosti, pravdi i brat- maćem seoskom življu. Zavojevači su Gandi, borac za prava bespravnih paria u
stvu. Islam na najjednostavniji i najreal- ukinuli velike namete i svakojaka druga Indiji, kaže o Islamu: “Neko je rekao, da
niji način rješava pitanje ropstva. Naime ograničenja što su dotle sputavala trgo- se Evropejci u Južnoj Americi boje da ne
muslimanima se preporučuje i nalaže da vinu, koja je zahvaljujući tome doživila uzme maha Islam, onaj Islam koji je civi-
oslobađaju robove (čine ih slobodnjaci- znatan polet. U pogledu robova držali su lizovao Španiju, onaj Islam što je svjetlost
ma) u raznim prilikama života. Tako kad se propisa Kurana da se svaki rob može svoje buktinje pronio u Maroko i što je
ne bi izvršili neku vjersku obavezu na osloboditi uz nepretjerano visoki otkup i svijetu propovijedao Evanđelje bratstva.
pr. post, moraju osloboditi roba. Tako u ti oslobođeni robovi pretstavljali su novi Evropejci se boje dolaska Islama, jer se
Kur’anu (2:177) se muslimanima prepo- plaše mogućnosti da bi domorodci (uro-
ručuje i naređuje da svoj imetak žrtvuju đenici) kad bi primili Islam, mogli tražiti
i dijele ratnim zarobljenicima da se oni “Motiv koji je rukovodio ravnopravnost s bjelcima. Nisam vidio da
riješe ropstva. Može li se zamisliti čo- arapska plemena da na bi neki Zulu koji primi kršćanstvo, tim
vječniji princip uopće: neprijatelja koji samim odmah postao ravnopravan s kr-
je u ratu zarobljen, ostaviti slobodna, pa ovaj način stupe u vjeru šćanima. Ali istoga časa kad primi Islam
onda žrtvovati imetak da se taj zaroblje- taj isti Zulu, pije iz iste čaše i jede iz iste
nik otkupi. I tako držeći se ovih princi- Peigamberovu nije taj što je zdjele iz koje neki musliman. A toga se
pa brzo će nestati ropstva. “Ebu Bekir Muhamed došao u položaj baš boje Evropejci.”
(I. halifa iza Muhameda) kad je primio Mišljenje o demokratizmu u Islamu
Islam, skoro je sve imanje potrošio ot- vođe jedne čisto vojne glasovitog orijentaliste Oxfordskog Uni-
kupljujući robove koji su primivši Islam, sile nego što je on postao verziteta profesora Ostroroga: “Općenito
bili izloženi mukama njihovih gospoda- pravilo u Islamu je da su svi ljudi među-
ra.” (Thomas Arnold) A kad Muhamed objavitelj teorije novog sobno jednaki, pa tako i nemuslimanskoj
kaže: “Vaši su robovi vaša braća”, i kad manjini u islamskoj državi pripadaju
znamo da je jedan Arap u ljutnji prebacio socijalnog života koja je ista prava kao i muslimanima. Zato je u
jednom robu njegovo crno porijeklo i da potisnula i onemogućila svim islamskim državama kršćanima i
je tad Muhamed rekao tom Arapu: “Pra- židovima Islam dao slobodu jezika i vje-
vo mjeri, pravo, jer nije bolji onaj kojega sve ostale (teorije)” roispovjedanja i to je historijska istina. U

STAV 6/2/2020 77