Page 63 - STAV broj 335

trajala i porodica je od toga profitirala, ali
je, pak, zato zaradila duboko nepovjerenje
drugih Berbera.
Upravo je otac pružio Abdu el-Krimu
početno obrazovanje, a poslao ga je 1902. u
medresu u Fezu, gdje je dvije godine prou-
čavao islamsko pravo i arapsku gramatiku i
književnost. Četiri godine kasnije, kao re-
zultat očevih veza sa Špancima, dobija uči-
teljsko mjesto u osnovnoj školi u Melilli,
a 1907. godine angažiran je za uređivanje
i pisanje članaka u El Telegrama del Rifu,
dnevnim novinama u Melilli. U kolumni
s naslovnice branio je prednosti evropske
civilizacije i tehnologije i njihov potenci-
jal da podignu ekonomski i kulturni nivo
marokanskog stanovništva.
Abd el-Krim je u javnosti zadobio sli-
ku “divljaka”, ali u stvarnosti je bilo riječ o
iznimno mudrom i sposobnom čovjeku. S
braćom je studirao, bio cijenjen među špan-
skim vlastima, čak je i aplicirao za špansko
državljanstvo, a devetog septembra 1915.
napisao je pismo u kojem je stajalo: “Bio
sam, jesam i bit ću sluga španske nacije.”
Abd el-Krim je dvanaest godina proveo
u Melilli, koja je i danas španska enklava u
Maroku, obavljao administrativne poslove,
pisao u dnevnim novinama, radio kao su-
dija, imao vilu i poslugu sve dok se, razo-
čaran, nije vratio svojima u planine. Abd
el-Krim je, bez obzira na sve, u tom pseu-
dokolonijalnom svijetu, punom predrasuda
i nepovjerenja, i dalje bio samo Maor. Iako je
postavljen ponovo za sudiju, nešto se u nje-
mu prelomilo. Tražio je od brata da se i on
vrati kući, svjestan da im je otac star (umro Optužen je, na temelju tog ispitivanja, za žive od naknada koje im isplaćuju Španci.
je 1920) i da treba preuzeti njegovo mjesto. simpatije prema Njemačkoj, neprijateljstvo Španski inžinjeri su, istražujući Rif, usta-
Njegova su braća studirala u Malagi. prema Francuzima i podršku autonomiji Rifa novili bogatstvo najkvalitetnijom željeznom
Najmlađi Mohamed tvrdio je da se s druge bez španske uprave. Zatvoren je na godinu rudom, dva puta kvalitetnijom od one koja
strane mora sastao s kraljem Alfonsom XIII, dana, do septembra 1916. u zatvoru Melilla. se do tada izvozi u Englesku, Njemačku i
kojem je obećao “da će biti koristan Španiji, Zatvaranje je ostavilo težak utisak. Iako Francusku.
kojoj će uvijek biti vjeran sluga”. Kako tvr- se vratio u maju 1917. godine na sudački Francuska u martu 1912. godine u Ma-
di historičar Francisco J. Romero Salvado, položaj, njegovi su se stavovi prema Špani- roku uspostavlja protektorat koji je rezultat
profesor na Univerzitetu u Bristolu, Špa- ji promijenili. Španci su pritiskali i njega i napora Britanije da se stvori tampon-zona
nija je Abda el-Krima toliko cijenila da je oca da odustanu od podrške Njemačkoj, a između francuske sjeverne Afrike i britan-
bio odlikovan jednim od najvećih državnih stvar koja je prelila čašu bilo je traženje da ske strateške baze na Gibraltaru. Francuzi
odlikovanja uz izdašnu novčanu naknadu. pomognu u “pacifikaciji” Rifa. To je Abda su Španiji dodijelili protektorat nad terito-
Kako je stoga moguće da je porodica el-Krima i njegovu porodicu stavilo u ne- rijom od oko 20.000 kvadratnih kilometara
tako bliska Španiji na kraju postala jedan od održiv položaj u odnosu na vlastiti narod. duž marokanske mediteranske obale. Taj je
njenih najvećih neprijatelja? U doktorskoj U decembru 1918. Abd el-Krim napustio je teritorij bio uz davno uspostavljene enklave
tezi historičar Pablo Laporte tvrdi da je sve posao sudije, pozvao je brata Muhammeda Ceuta i Melilla i bili su rezultat španske že-
počelo izbijanjem Prvog svjetskog rata. U to da se vrati sa studija u Španiji i pridružio lje da i dalje ostane kolonijalna sila nakon
je vrijeme Abd el-Krim radio za Njemačku a se ocu. Do 1920. porodica je prekinula sve ponižavajućih gubitaka u špansko-američ-
protiv Francuza u Sjevernoj Africi. Saznavši veze sa španskim vlastima i počela aktivno kom ratu. Naklon što su izgubili Kubu i Fi-
za to, Francuzi su tražili od Španaca da ga organizirati otpor protiv njih u centralnom lipine, većina vojnika iz tih bivših kolonija
zatvore. Njegov otac potajno je podržavao dijelu Rifa. premještena je u Maroko. Između ostalih,
njemačke i arapske agente u Rifu. Španske u Maroku je i mladi oficir imena Francis-
su vlasti dobro znale za te aktivnosti jer su U SVEGA NEKOLIKO SEDMICA IZGUBILI co Franco Bahamonde, kojem proriču bli-
time kršili špansku neutralnost u ratu i bili SVU TERITORIJU stavu karijeru.
su zabrinuti zbog reakcije Francuza, koji su Početkom 20. stoljeća Španija kontroli- Velik dio španskog protektorata nepri-
pomno nadzirali te postupke. ra sjever Maroka iz enklava Ceuta i Melilla. stupačan je ruralni planinski teren u kojem
U augustu 1915. Abd el-Krim je pri- Sjeverni Maroko prepun je bogatih nalazi- su živjele desetine berberskih grupa, pozna-
veden i ispitivan zbog očevih postupaka i šta minerala, najbogatija se nalaze u Rifu, tih pod zajedničkim nazivom Rif. Iako su
zbog vlastitih stavova o njemačkoj stvari. koji kontroliraju berberska plemena koja nominalno bile pod vlašću marokanskog

STAV 6/8/2021 63