Page 65 - STAV broj 335

žene mučile i dovršavale ranjene Špance.
Mnogima su, tvrdi se, vadili zlatne zube,
dok su druge klali poljoprivrednim alat-
kama. Abd el-Krim je, tvrdili su tada, ne
samo pokušao pobijediti u ratu već je htio
poniziti Špance.
I danas brojni historičari tvrde kako
je ubitačno poniženje osmislio brat Abda
el-Krima, dvije godine nakon povratka
iz Španije, u kojoj je živio i studirao de-
set godina. Bio je izvrstan student s izvr-
snim ocjenama na Rudarskom inžinjerstvu
u Madridu do 1919. godine, samo dvije
godine prije nego što je postao istaknuti
vojskovođa koji će s bratom organizirati
otpor španskim i francuskim kolonijal-
nim trupama.
Činjenica da su imena oba brata bila
praktički ista, Muhammad i Muhammad, Francisco Franco iz Maroka pokreće na- odveli s broda u Port Saidu u Egiptu za
ovisno o različitim arapskim prijevodima, pad na Špansku republiku. Pomaže mu Kairo, gdje im je kralj Faruk ponudio azil.
godinama je stvarala duboku zbrku oko veliki broj marokanskih dobrovoljaca U Kairu je nastavio davati intervjue
njihovog identiteta. Čak se vjerovalo da koji su mu odano služili u španskom i pisati članke protiv evropskog koloni-
se radi o istoj osobi, ali to nije bilo tačno. građanskom ratu. Razloga zašto su dik- jalizma i za oslobođenje Sjeverne Afrike.
U raznim člancima citiran je kao “brat”, tatoru bili odani je nekoliko. Uglavnom, Čak i nakon što je Maroko postao neza-
a postoji i jedan njegov snimljen portret. za razliku od Francuza, španski je režim visna država 1956. godine, uprkos mol-
Abd el-Krim je, nakon što je uništio ipak bio liberalniji i manje podložan et- bama kraljeva Muhameda V i Hassana II
španske vojne snage, uspostavio Republiku ničkoj diskriminaciji. U školama se go- i raznih marokanskih političara, Abd el-
Rif, koja je formalno bila nezavisna drža- vorio arapski, a ne španski, a marokanski Krim odbio se vratiti u Maroko. Nije to
va sve do 1923. godine. Koliko je Abd el- su učenici ohrabrivani da odlaze u Egipat htio učiniti sve dok su u Maroku prisutne
Krim bio snažan, dovoljno govori činjeni- na islamsku naobrazbu. francuske i španske vojne snage.
ca da je bilo potrebno na desetine hiljada Francuzi su Abda el-Krima, njego- “Najveća greška u španskoj percepciji
vojnika da se njega i njegove ljude porazi. vog brata, amidžu i ostatak porodica od- Abda el-Krima je posmatrati ga kao okrut-
U septembru 1925. pokrenuta je za- veli u Fès, a zatim u Casablancu, gdje su nog divljaka. On je bio rifski nacionalista,
jednička ofanziva. Španci iskrcavaju oko ih ukrcali na brod do Marseillea. Drugog a ne islamista”, kazala je historičarka María
18.000 vojnika u zaljevu Alhucemas, a septembra 1926. brod je isplovio prema Rosa de Madariaga, autorica knjige o Abdu
Francuzi ubacuju s juga dodatnih 20.000 otoku Réunion, izoliranoj francuskoj en- el-Krimu. U njegove diplomatske vještine
vojnika. El-Krimove snage imale su naj- klavi u Indijskom okeanu. Tamo će Abd nije bilo nimalo sumnje. Abd el-Krim je
više 13.000 ljudi, pružili su žestok i odlu- el-Krim i njegova šira porodica ostati u koketirao sa svima i prevario sve. I Špance,
čan otpor, ali su u konačnici poklekli pred zlatnom kavezu 20 godina. Francuzi su Nijemce, Turke, Francuze, pa čak i Engle-
nadmoćnijim neprijateljem i najnovijom 1947. godine poslušali molbu Abda el-Kri- ze, koji su podržavali Republiku Rif. Umro
vojnim tehnologijama. Do proljeća 1926. ma da se on i njegova porodica presele u je prirodnom smrću u 81. godini života u
El-Krimov pokret bio je gotov, a 27. maja Francusku iz zdravstvenih razloga i radi palati u Kairu, koju mu je darovao kralj
1926. on i njegova porodica predali su se obrazovanja djece. Faruk, a koju je održavao Nasser.
Francuzima, a ne Špancima. Iako su Francuzi planirali premjestiti Njegov se brat godinu dana kasnije
Nakon što su uništili kratkotrajnu Re- ih na jug Francuske, taj su dogovor po- vratio u Rabat, u nezavisni Maroko. Tamo
publiku Rif, Španci su u Maroku bili u kvarili marokanski nacionalisti koji su je umro od srčanog udara dok je planirao
miru. Sve do 1936. godine, kada general Krimovu porodicu, protiv njihove volje, povratak u Rif. n

STAV 6/8/2021 65