Page 55 - STAV broj 379

Ono što je karakteristično za te početne
periode, pored lingvističkih kompetencija,
imali su veliko znanje, bili su stručnjaci
u tim oblastima kojima su se bavili i koja
su djela prevodili. Jedan takav tumač bio
je Osman ibn Abdurrahman.
Dio autora navodi da je Osman mađar-
skog ili austrijskog porijekla, dok drugi
autori ističu da je bio bosanskog porije-
kla. Nema mnogo biografskih podataka
o njemu. Bio je prevodilac i tumač, bavio
se farmakologijom, a poznavao je i vojne
vještine. Preveo je mnogo značajnih djela,
ali ono po čemu će ostati kod nas upam-
ćen jeste Mattiolijev komentar na Materia
Medicae. Ovo je djelo prvo s grčkog pre-
vedeno na latinski, zatim ga je Osman s
latinskog preveo na turski-osmanski je-
zik. To je djelo koje predstavlja kompendij
svih značajnih farmakoloških saznanja do
tog vremena, djelo čiji je prijevod Osman
ibn Abdurrahman naslovio kao Kitab’un
Nebat, odnosno Knjiga biljaka. Prijevod
je bio završen 1770. godine, ali je svje-
tlo dana ugledao sedam godina kasnije.
Karakteristika ovog djela jeste da sadrži
uvod i još četiri knjige, a jedna prednost u 15 interdisciplinarnih naučnika iz Velike medicinskoj praksi u osmanskoj Bosni;
strukturi djela jeste abecedni prikaz svih Britanije, Izraela, Amerike, Kanade, Ita- te ezoterična medicinska praksa i biljke i
biljaka koje su pobrojane u knjizi. Osim lije i Bosne i Hercegovine, koji direktno travarstvo u medicinskoj praksi. Učesnici
toga, Osman je u svoj prijevod uključio i ili indirektno istražuju teme medicinskih simpozija bili su renomirani bosanskoher-
podatke kojih u originalu nema – geograf- teorija i praksi u pred modernom dobu, cegovački i inostrani naučnici i istraživači:
ska distribucija ljekovitih biljaka, uvjeti u uključujući i povezane teme poput inte- Miriam Shefer-Mossensohn (Univerzitet
kojima rastu, kako se upotrebljavaju. Ova grativne medicine, opće kulture zdrav- Tel Aviv), Lucia Dacome (Toronto Univer-
knjiga za nas je važna zato što je Osman, lja i liječenja, te razmjene medicinskih i zitet), Mustafa Jahić, (Gazi Husrev-begova
osim što je navodio nazive biljaka na arap- farmaceutskih znanja i praksi preko car- biblioteka), Nenad Filipović (Orijentalni
skom, njemačkom, francuskom, turskom skih, društvenih, vjerskih, rodnih i regi- institut Sarajevo), Ajnija Omanić (Uni-
jeziku, navodio njihova imena i na bosan- onalnih granica. verzitet u Sarajevu, Univerzitet u Vitezu),
skom. U tom je djelu preko 100 referenci Dok je u fokusu simpozija bila osman- Ana Sekulić (Pittsburgh Univerzitet),
koje ukazuju na bosanski jezik. Važno je ska Bosna, učesnici su se dotakli šireg Luca Patrizi (Univerzitet Torino), Bink
da istaknemo da je ovo djelo pozicioni- konteksta kroz međuregionalne, me- Hallum (Britanska biblioteka, London i
ralo bosanski jezik zajedno s arapskim, đutematske i interdisciplinarne metode Univerzitet Warwick), Amila Buturović
njemačkim, francuskim i turskim, kao propitivanja. Cilj simpozija bio je ponu- (Univerzitet York, Toronto), Eli Tauber
znanstveni jezik”, kazala je Saida Ibragić. diti, teoretski i metodološki, bogatu više- (Jevrejska općina, NGO Haggadah), Eni-
U to vrijeme prijevod Materia Medicae glasnu perspektivu o tome šta je značilo da Mališević (Zavod za izgradnju Kanto-
koji je načinio Osman ibn Abdurrahman biti zdrav i/ili bolestan, umom i tijelom, na Sarajevo), Emin Sofić (Univerzitet u
predstavljao je obiman i važan udžbenik i kako se tome pristupalo i u tekstualnom Sarajevu, Harvard univerzitet), Ahmed
za studij farmacije. Upravo je tih godina i u kontekstualnom smislu. Zildžić (Univerzitet u Sarajevu), Saida
u Istanbulu i uspostavljen farmaceutski Tokom dva radna dana održana su če- Ibragić (Univerzitet u Sarajevu) i Anto
fakultet, no nastava se odvijala na francu- tiri panela, predstavljeni su naučni radovi Buzuk (nezavisni istraživač).
skom jeziku i predavali su strani profeso- o osmanskoj medicini u teoriji i praksi; Kako je istaknuto tokom simpozi-
ri, pa Kitab’un Nebat nije bio u to vrijeme ja, osmanska medicina općenito bila je
udžbenik na jedinom fakultetu farmacije na visokom nivou razvoja, a Bosna je u
tog vremena. Ova knjiga za nas je važna tom periodu primala medicinska znanja
Materia Medicae je nakon toga pobu- zato što je Osman, osim što s istoka, ali i sa zapada posredstvom fra-
dila interes brojnih istraživača u Osman- tara i jevrejskih doseljenika iz Španije,
skom Carstvu i postala “popularna” za je navodio nazive biljaka te je, kao i sam njen kulturološki sastav,
prevođenje. Vjeruje se da je bilo mnogo na arapskom, njemačkom, bila spoj tih znanja istoka i zapada. To se
prijevoda i komentara, ali samo šest ih je može iščitati iz obimne medicinske lite-
danas sačuvano, a među njima i prijevod francuskom, turskom jeziku, rature u našim arhivima i bibliotekama,
Osmana ibn Abdurrahmana. Ona se i da- navodio njihova imena i na barem onoga što je sačuvano, ali i djeli-
nas čuvaju u Istanbulu. Najstariji rukopis ma koja su postala cijenjena i priznata u
djela Materia Medica, a riječ je o prijevodu bosanskom. U tom je djelu cijelom Carstvu.
na arapski jezik, datira još iz 13. stoljeća. preko 100 referenci koje O stepenu razvoja osmanske medici-
Simpozij u Bošnjačkom institutu – ne svjedoči i rad Lucije Dacome s Uni-
Fondacija Adila Zulfikarpašića okupio je ukazuju na bosanski jezik. verziteta u Torinu koji je prezentiran na

STAV 10/6/2022 55