Page 66 - STAV broj 169

DRUŠTVO
PrekretnicaSto pet godina od završetka balkanskih ratova
u bošnjačkoj
politici
Piše: Admir LISICA
Period neposredno pred početak
balkanskih ratova karakteristi-
čan je po tome što je donio nagli
porast nacionalizma kod pravo-
slavnog stanovništva na teritoriji Bosne
i Hercegovine. Ukupno stanje u Bosni i
Hercegovini bilo je veoma nestabilno,
dok je, s druge strane, na teritoriji Srbije značajno suprotstaviti raznim utjecajima,
značajan broj osoba stimulirao naoruža-
vanje. Austro-Ugarsku je nestabilna situ-
acija u Bosni i Hercegovini, kao i naglo
naoružavanje Srba s teritorije Srbije, u
velikoj mjeri brinulo. Austro-Ugarska je
bila svjesna činjenice da će, ako dođe do
otvorenih sukoba između Osmanskog car-
stva i Srbije, doći i do ugrožavanja njenih
interesa u Bosni i Hercegovini. Ovakvo
stanje dovelo je i do zaoštravanja politike
Monarhije prema Srbiji. Sami uzroci ovih
ratova korijene vuku još od Rusko-osman-
skog rata (1877–1878) i, naravno, dva mira
koja su uslijedila nakon tog rata. Riječ
je o miru u San Stefanu te kongresu u
Berlinu. Mirovnim sporazumom iz San
Stefana, potpisanim 3. marta 1878. godi-
ne, Srbija, Rumunija i Crna Gora trebale
su dobiti nezavisnost. Rusija i Rumunija
trebale su dobiti određene teritorije koje
su do tada bile u rukama Osmanlija. Ipak,
najvažnija tačka mira u San Stefanu jeste
situacija s Bugarskom. Ugovorom iz San
Stefana stvorena je Velika Bugarska, u čiji
su sastav ušle Tesalija, Dobrudža i skoro
cijela Makedonija.
66 31/5/2018 STAV
Uzmu li se u obzir ogromni gubici koje je pretrpjelo Osmansko
carstvo, dolazimo do zaključka kako su se bošnjački političari
opredijelili za neku vrstu politike “dogovora i saradnje” s Vladom
Austro-Ugarske isključivo zbog svojih interesa, jer su pritisci od
strane srpske i hrvatske politike bili ogromni
ZABRINUTOST BOŠNJAKA na Sredozemnom moru u velikoj su mjeri
zanimali javnost u Bosni i Hercegovini.
Tokom ovog perioda bilo je vidljivo Javnost je bila obaviještena o toku ratnih
da se Osmansko carstvo više nije moglo dejstava putem lista Zeman, zvaničnog gla-
sila Ujedinjene muslimanske organizacije.
pa su ostale države željele svoju teritori- Zbog poraza Osmanske carevine, osjetilo
ju proširiti te učvrstiti položaj na račun se razočarenje kod bošnjačkog naroda, a
Osmanskog carstva. Jedan od razloga ovaj poraz bio je samo uvertira pred su-
ovih ratova bio je i postepeni pokušaj za kobe koji su uslijedili, a to su svakako
osnivanje turske nacije. Kod Bošnjaka balkanski ratovi, u kojima je Osmansko
u Bosni i Hercegovini neposredno pred carstvo doživjelo velike poraze od člani-
balkanske ratove vladala je zabrinutost ca Balkanskog saveza: Srbije, Bugarske i
da će, ako Osmansko carstvo doživi neke
drastične gubitke, to kao trajnu posljedi-
cu imati da Bosna i Hercegovina ostaje
u okviru Austro-Ugarske. Ovakav mo-
gući ishod u konačnom rješenju držav-
no-pravnog statusa za bošnjačku (tada
muslimansku) politiku nije bio prihvat-
ljiv, pa je doza straha među Bošnjacima
u velikoj mjeri bila razumljiva. Važno je
istaknuti da je ovim ratovima prethodila i
italijanska objava rata Osmanskoj carevini
1911. godine. Italija je svoju kolonijalnu
ekspanziju usmjerila uglavnom prema
Sredozemnom moru, s ciljem osvajanja
osmanske provincije Tripolitanije, tj. Li-
bije . U ovom je ratu Italija osvojila važ-
ne primorske gradove: Tripoli, Bengazi i
Misartah. Poslije ovakvog razvoja događa-
ja, sultan je bio prisiljen da se mirovnim
ugovorom odrekne ovog područja, koje
od 1912. godine postaje italijanska kolo-
nija. Iako je Libija daleko od naše Bosne
i Hercegovine, događaji koji su se odvijali