Page 77 - STAV broj 248

njegovo 15-godišnje djelo u ‘Narodnoj
uzdanici’”, piše Alija Nametak. Od 1933.
do 1945. godine “Narodna uzdanica” iz-
daje kalendar pod istim imenom, a prilo-
ge uređuje Edhem-efendija Mulabdić. U
ovom periodu doživio je ličnu tragediju,
kada mu u Bihaću umire sin jedinac Ešref.

AUSTROUGARSKA TEMA
Dolazak Austro-Ugarske u Bosnu bio
je prekretnica u društvenom i političkom
životu ove zemlje. Smjena dva carstva –
istočnog, orijentalnog i islamskog onim za-
padnim, kršćanskim, evropskim – najviše
je pogodila Bošnjake. Njihova nesnađenost,
zbunjenost i strah od promjene političkog
i društvenog poretka, promjene kulturnih
paradigmi, strah “od tuđina”, obilježili su
njihove živote. Nakon desetogodišnje sta-
gnacije i skoro potpunog odsustva knji-
ževnog života kod Bošnjaka, započinju
procesi prilagođavanja novom kulturnom
ambijentu, te dolazi do otvaranja škola i
čitaonica, pokretanja prvih časopisa i li-
stova (Bošnjak, Behar, Gajret, Biser), a na
scenu izlazi i prva generacija bošnjačkih
književnika čiji su najznačajniji predstav-
nici Mehmed-beg Kapetanović Ljubušak,
Safvet-beg Bašagić, Osman Nuri Hadžić,
Edhem Mulabdić i Šemsudin Sarajlić, s ko-
jima započinje doba književnog preporoda.
Da bi se prilagodili novim društvenim
tokovima, bošnjački pisci prekidaju dota-
dašnju tradiciju stvaranja književnih djela
na arapskom, turskom i perzijskom jeziku
i pišu svoja djela na narodnom bosanskom
jeziku. Time hvataju korak sa zapadnoe-
vropskom kulturom koji je ona načinila
još s renesansom. Iako su počeli pisati na
bosanskom jeziku, koji se nametnuo kao
temeljni jezik kulturne elite, naši pisci tog
vremena čuvali su usmeno i pismeno knji-
ževno naslijeđe iz prethodnog perioda, ne
dopustivši da tradicija i duhovna baština
zauvijek nestanu. Pjesnici su mogli lahko
izgraditi pjesničke oblike jer su već imali
bogatu usmenu lirsku tradiciju (sevdalin-
ku, baladu) s divanskom poezijom (gaze-
li, kaside, mesnevije), ali su pripovjedači
mnogo teže pronalazili pripovjedne modele
na kojima bi izgradili svoja prva književna
djela. Stoga je uloga koju je odigrao Mula-
bdić višestruko značajnija. On ne samo da
je progovorio o toj velikoj temi, oslikavši
traumu bošnjačkog kolektiva u vremenu
do tad nesluđenih izazova nego je uspio
iznaći i pripovjedne modele s kojima je
uspio izgraditi vlastite književne svjetove.
“Mulabdićeva umjetnost pripovijedanja
pretače se u širokom spektru pripovjednih
oblika od idilične folklorne priče, anegdo-
talne crtice i sentimentalno-evokativne
uspomene do složenijih oblika narativne
strukture novele i fabularno razvijene pri-
povijesti”, piše Enes Duraković. Sa Zelenim

STAV 5/12/2019 77