Page 67 - STAV broj 223

perzijskom, albanskom i bosanskom jezi- zaljubljenosti, patnje, molitve, histo-
ku. “Ako je profana ljubav, ovosvjetski ži- rijskog predanja, opisa Voljenoga,
vot, ovostrana borba bila temom bošnjač- opisa sukobljavanja dobra i zla, pa do
ke narodne epske i lirske književnosti, spoznaje smrti i onoga svijeta, dakle
ako su njome izrečene spoznaje i istine o vječitih tema svih književnih vrsta”,
gotovo svim sferama ovosvjetskoga, onda objašnjava dr. Amina Šiljak-Jesenković.
se praktično može istaći i da je ilahija, od- Autorica još dodaje da se pri tumačenju
nosno kasida forma u kojoj su izraženi go- ilahije i kaside mora na umu imati i
tovo svi aspekti i sve teme duhovnoga: od čitav niz stilskih izražajnih sredstava i
simbola koji u evropskoj književnosti
imaju sasvim drugo značenje. Otuda
i potreba da se oni naučno objasne i
definiraju na ispravan način.
“Tekijska ilahija je zapravo među-
žanr koji se nalazi na prijelazu između
sufijske divanske i pučke poezije. Od
prve nasljeđuje ‘šta’ je tema, a od dru-
ge ‘kako’ govoriti o datoj temi. Dakle,
duhovnim pitanjima tekijska ilahija ne
pristupa kao poezija visokoga stila, a
niti govori o općepoznatim šerijatskim
postulatima. Ona temama duhovnog
puta i stajanjima na tome putu pristu-
pa ne sa teorijskog nego sa isključivo
praktičnog dijela. Ne prikazuje konačne
ciljeve duhovnog puta nego brojne mi-
jene i konstante neprestanog kretanja
putnika na duhovnom putu”, piše dr.
Sead Šemsović u tekstu Tekijska ilahi-
ja, uvodnom tekstu u knjizi Palača od
ruže, veoma kvalitetnoj knjizi turskih
sufijskih ilahija u prijevodu Hamze
Halitovića. Šemsović još ističe da maj-
storstvo oblikovanja tekijske ilahije ne
leži u lepršavosti pjesničkih izraza, već
u pjesnikovoj umješnosti da bude Uči-
telj. Zato poezija ašika nije uvijek isto
što i tekijska ilahija. Povremeno se do-
diruju, ali se u potpunosti ne preklapaju. Medžmua Abdurrahmana Sirri-babe Sikirića
Ašik, kako piše Šemsović, samo pretače
unutarnja treperenja u jezik, koji i ne može
biti sasvim razumljiv, dok tekijska ilahija Pa gdje je napravljen taj odmak u odnosu
nastoji poučiti. na klasične (tekijske) ilahije?
Prema podacima kojima raspolažemo,
trenutno je u izradi opširan naučni rad koji LAŽNI SJAJ PATVORENOG ZLATA
bi trebao redefinirati sintagmu “tekijska Naravno, ponajveći odmak napravljen
ilahija”. Sama konstrukcija “tekijska ila- je u tekstovima onoga što se danas prepo-
hija” jeste pleonazam, jer, kao što je već znaje kao ilahija i kasida. Taj bismo odmak
naznačeno, ilahije su u pravilu (uz odre- mogli trostruko stepenovati. U prvu grupu
đeni broj izuzetaka) nastajale u tekijama. ilahija i kasida izmještenih iz svog klasič-
Stoga i sama potreba za redefiniranjem nog tekstualno-melodijskog okvira spadaju
konstrukcije “tekijska ilahija” govori u tekstovi veoma bliski tradicionalnoj ilahiji,
prilog tome da se u aktualnoj muzičkoj s povremenim momentima književne izvr-
produkciji ilahija i kasida napravi odmak snosti. Ovu grupu ilahija i kasida od kla-
od autentičnog registra onoga što prepo- sičnih izdvaja ne toliko njihov sadržaj i te-
znajemo kao bosanske ilahije i kaside. Ne matski spektar, već izbor riječi. Blještavilo
radi se pritom samo i isključivo o tome da takvih tekstova, pisanih iz pera naših savre-
se savremene ilahije i kaside odraz estra- menika, umnogome podsjeća na znameni-
dizacije i devalvacije klasičnih vjerskih tu dervišku hićaju u kojoj jedan šejh pred
paradigmi. Na koncertu ilahija i kasida kraj svog dunjalučkog života kaže dervišu
održanom u Zetri 1990. godine, naprimjer, da je spoznao Istinu i da je sada, nakon če-
interpretirani su isključivo oni tekstovi i trdeset godina traganja, siguran da je našao
melodije koji doista imaju veliku književ- pravo zlato. Na upit derviša kako razlikova-
nu i umjetničku vrijednost, iako se radi- ti pravo od patvorenog zlata, šejh odgovara
lo o jednoj estradnoj manifestaciji nami- da lažno zlato jače sija. Ova bi hićaja mogla
jenjenoj širokom slušalačkom auditoriju. poslužiti kao paradigma za razumijevanje

STAV 13/6/2019 67