Page 156 - Makaleler 1. Cilt

154 MAKALELER -1-

‹flte Türkiye'nin Osmanl› kimli¤ine sahip ç›kmas› gerekti¤ini, çünkü bu-
nun Türkiye için büyük bir stratejik avantaj oluflturdu¤unu söylemekle tam
da bunu kastediyoruz. "Osmanl›" kavram›, Türkiye'nin etkisini s›n›rlar›n›n
çok ötesine tafl›yan büyük bir vizyonun ad›d›r. Bu, Balkanlar'da oldu¤u gibi
Ortado¤u'da da böyledir.

‹slam'›n Balkanlara Yay›l›fl›
Üstte Balkan Müslümanlar›n›n "Osmanl› miras›"ndan kaynaklanan bir
"Türk" kimli¤ine sahip olduklar›na de¤indik. Bu konjonktürel bir durum de-
¤ildir. Aksine, son derece kal›c›, de¤iflmez ve dönüflmez bir gerçektir.
Bunun tarihsel nedenlerinden biri, sözkonusu Balkan Müslümanlar›n›n
‹slam'› kabul edifl biçimleridir. Bu insanlar ‹slam'›, Bat›'n›n tarihinde çok
yayg›n bir uygulama olan zoraki din de¤ifltirme yoluyla de¤il, gönüllü ola-
rak benimsemifllerdir. Din de¤ifltirmelerin ço¤u 17. yüzy›lda gerçekleflmifltir
ve tarihçilerin ço¤unun kabul etti¤i gibi "zoraki olmayan" ya da "gönüllü"
de¤iflimlerdir.
Buna örnek olarak Balkanlar'daki en büyük Slav Müslüman topluluk olan
Boflnaklar› verebiliriz. Osmanl›'n›n bölgeye egemen olmas›ndan önce özgün
bir H›ristiyan mezhebine ba¤l› olan Bosnal›lar, Osmanl› döneminde gönüllü
olarak ve kademeli bir biçimde ‹slam'› benimsemifllerdir. Osmanl› yönetimi-
nin vergi toplamak için tuttu¤u "defter"lere bak›ld›¤›nda, Bosnal›lar›n ‹slam'›
uzun bir süreç sonucunda benimsedikleri görülür. 1468-69 y›llar›nda tutulan
defterler, ‹slam'›n henüz oldukça az say›da Bosnal› taraf›ndan benimsendi¤i-
ni göstermektedir; Orta Bosna'daki 37.125 H›ristiyan haneye karfl›l›k, yaln›z-
ca 332 Müslüman hane vard›r. 1485'te Sancak'ta tutulan bir defter ise, ‹slam'›n
kök salmaya bafllad›¤›n› göstermektedir: H›ristiyan 30.552 haneye ve 2.491
dul ve bekara karfl›, Müslüman 4.134 hane ve 1.064 bekar vard›r. Bunu izle-
yen dört ony›l boyunca, ‹slamlaflma artarak devam etmifltir. 1520'deki defter-
ler, Sancak ve Bosna'da toplam 98.095 H›ristiyan haneye karfl› 84.675 Müslü-
man hanenin varl›¤›n› göstermektedir. Balkan uzman› Noel Malcolm'un vur-
gulad›¤› gibi, Bosna'ya d›flardan ciddi bir Müslüman göçü yaflanmad›¤›na
göre, bu rakamlar din de¤ifltiren Bosnal›lar› göstermektedir. 1509 y›l›nda
Hersek'teki bir Ortodoks rahibin tuttu¤u notlar, "çok say›da Ortodoks'un gö-