Page 157 - Makaleler 1. Cilt

Balkan Stratejisi 155

nüllü olarak ‹slam'› kabullendi¤ini" belirtmektedir. 6
17. yüzy›la gelindi¤inde ise art›k Müslüman nüfus H›ristiyanlar› aflmaya
bafllar. 1626 y›l›nda Bosna'y› ziyaret eden bir gözlemci, ülkedeki Katolik sa-
y›s›n›n 250 bin civar›nda gezindi¤ini, Müslüman nüfusun ise H›ristiyanlar›n
toplam›ndan daha fazla oldu¤unu yazar. 1624'de Bosna'y› dolaflan Arnavut
rahip Peter Masarechi ise, ayr›nt›l› bir rapor haz›rlayarak ülkede 150 bin Ka-
tolik, 75 bin Ortodoks ve 450 bin Müslüman yaflad›¤›n› bildirmifltir. Nüfus
kütüklerinde "‹van'›n o¤lu Ferhad" ya da "Mihailo'nun o¤lu Hasan" gibi
isimler göze çarpar. 7
‹slamlaflma, Osmanl› bask›s› ile gerçekleflmifl de¤ildir. Osmanl›, farkl› di-
ni cemaatlerin bir arada yaflamas›n› sa¤layan "millet" sistemini uygulamak-
ta ve dolay›s›yla fethetti¤i ülkelerdeki halklar› din konusunda serbest b›rak-
maktad›r. Buna karfl›n, baz›lar›, Bosnal›lar›n ‹slamlaflmas›n› ekonomik ne-
denlere ba¤lam›fllard›r. Balkan uzman› Noel Malcolm'a göre bu da yanl›flt›r;
çünkü "Osmanl› toplumunda zengin olmak için Müslüman olmak gerekme-
mektedir." 8
‹slamlaflma, k›rsal alana göre flehirlerde çok daha h›zl› ve genifl kapsam-
l› bir biçimde gerçekleflmifltir. Bu nedenle, Bosna-Hersek'teki Müslümanlar,
bugün de hala H›ristiyanlara, özellikle de S›rplara göre çok daha medenidir-
ler. S›rplar, "da¤l›", sert, kaba bir karakteri, Müslümanlar ise "flehirli" kültü-
rü temsil ederler. Saraybosna, Müslümanlar›n bu yüksek kültürünün bir
ürünüdür. fiehir, 1521-1541 y›llar›nda Bosna valisi olarak görev yapan Gazi
Hüsrevbey taraf›ndan kurulmufltur. Hüsrevbey, Saraybosna'da hala kendi
ad›yla an›lan görkemli bir cami ile birlikte medrese, kütüphane, hamam, iki
han ve bir büyük çarfl›dan oluflan bir külliye yapt›rm›fl, oluflturdu¤u bu ye-
ni flehre de Müslümanlar› yerlefltirmifltir. 1530 y›l›nda, flehrin nüfusu tümüy-
le Müslümand›r. Yüzy›l›n sonunda flehrin 93 mahallesinden yaln›zca ikisi
H›ristiyan, kalan› Müslüman mahallesidir. fiehrin içinde 6 köprü, 6 hamam,
üç çarfl›, çok say›da kütüphane, alt› tekke, befl medrese, 90'dan fazla okul ve
100'ün üzerinde cami yer almaktad›r.
Tüm bunlar Balkan Müslümanlar›n›n hem ‹slam'› gönüllü olarak benim-
sediklerini, hem de bu yeni inançlar›na dayanan üstün bir medeniyet kur-
duklar›n› gösteriyor. Kuflkusuz bu medeniyet sonuçta Osmanl› medeniyeti-