Page 154 - Makaleler 1. Cilt

152 MAKALELER -1-

Direnç ise, bilindi¤i gibi, bilinç oluflturur.

Balkan Müslümanlar›n›n "Türk'lü¤ü"

Balkan Müslümanlar›n› "Türko-‹slami" gibi bir s›fatla tan›mlamam›z›n
en önde gelen dayana¤›, bu s›fat›n gerek sözkonusu Balkan Müslümanlar›,
gerekse onlar› "düflman" olarak gören Balkan milliyetçileri taraf›ndan be-
nimsenmesidir.
Bugün baflta S›rplar olmak üzere di¤er tüm Balkan milliyetçileri, Boflnak-
lar›, Arnavutlar› ya da Pomaklar›, yani etnik olarak Türk olmayan ve Türk-
çe konuflmayan Balkan Müslümanlar›n› "Türk" olarak tan›mlamakta sak›n-
ca görmüyorlar. Bunun nedeni ise, etnik kökenleri ne olursa olsun, Balkan-
lar'daki tüm Müslümanlar›n, aralar›nda yaflad›klar› H›ristiyan uluslardan
ayr› bir "millet" olarak alg›lanmalar›. Bu "millet"in ismi ise, her ne kadar et-
nik bir Türklü¤ü ifade etmese de, "Türk Milleti"... Florida Üniversitesi'nden
Balkan tarihçisi Maria Todorova, bu durumu flöyle aç›kl›yor:
Balkan milliyetçili¤i Ortodoks H›ristiyanlar›n birli¤ini parçalarken, öte yan-
dan tekvücut ve de¤iflmez bir Müslüman cemaati imaj› üretmifltir ve bunu da
"millet" kavram› baz›nda görmektedir. Bir baflka deyiflle, Balkanlardaki H›-
ristiyan halklar kendi aralar›nda milliyetçilik k›stas›na göre ayr›mlar geliflti-
rirken, öte yandan Müslümanlara, sanki bu insanlar tek bir milletmifl gibi
davranm›fllar ve bu yönde bir söylem gelifltirmifllerdir. Bu H›ristiyan uygu-
lamas›n›n en aç›k örne¤i, Balkanlar'daki tüm Müslümanlara, etnik kökenle-
rine göre bir ayr›m yapmadan, "Türk" denmesidir. Bu, bölgede hala çok yay-
g›n olan bir kullan›md›r.
Öte yandan, Balkan Müslümanlar›n›n geneli de, milliyetçi söyleme adapte
olmad›klar› için ve Balkanlar'daki ulus-devlet oluflumlar› taraf›ndan d›fllan-
d›klar› için, kendilerini ayr› bir "millet" sayan bir toplumsal bilinci bugüne
kadar korumufllard›r. 1
Todorova'n›n da belirtti¤i gibi, Balkan Müslümanlar› için dini kimlikleri
her zaman için etnik kimliklerinden çok daha öncelikli olmufltur. Bulgaris-
tan'da durum böyledir; "Bulgar Müslümanlar›" olarak tan›mlanabilecek olan
Pomaklar kendilerini Bulgarlar'dan çok Türklere yak›n hissederler. Bosna'da-
ki durum daha da belirgindir; S›rplarla ya da H›rvatlarla tamamen ayn› etnik